Έζησε μια ζωή σαν παραμύθι. Ήταν σαγηνευτική με πυκνές ξανθές μπούκλες, καλοσχηματισμένες καμπύλες και στο πέρασμά της, όλα τα ανδρικά βλέμματα καρφώνονταν επάνω της. «Έζησα τα πάντα, έκανα τα πάντα, δεν είχα φραγμούς, ήμουν ελεύθερη» παραδεχόταν η ίδια. Ο λόγος για τη Ζωζώ Νταλμάς που τραγουδούσε και χόρευε στα μαγαζιά του Μεσοπολέμου.
Είναι η γυναίκα που μάγεψε τον πατέρα του τουρκικού έθνους, Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, και το πρόσωπό της αποτυπώθηκε στο πακέτο τσιγάρων Sante, το οποίο κυκλοφορούσε επί δεκαετίες στην Ελλάδα, σε μορφή κόκκινης κασετίνας.
Αρραβώνας στα 12
Γεννήθηκε στην υπό οθωμανική κυριαρχία Κωνσταντινούπολη ως Ζωή Σταυρίδη ή κατ’ άλλους Σταυρινού, μάλλον το 1906. Μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη όπου έφθασε με τη μητέρα και τη γιαγιά της, μετά τους διωγμούς των Νεότουρκων. Έζησε σε προσφυγικές γειτονιές και σπούδασε στο καλλιτεχνικό Ωδείο Γκρέκου όπου πήρε μαθήματα τραγουδιού.
Σε ηλικία μόλις 12 ετών αρραβωνιάστηκε έναν αεροπόρο και παντρεύτηκε δύο χρόνια αργότερα. Έξι μήνες αργότερα όμως τον εγκατέλειψε και εκείνος από τη στεναχώρια του επιχείρησε να αυτοκτονήσει πυροβολώντας τον εαυτό του.
Μάγευε τους άνδρες με τον χορό της κοιλιάς
Η Νταλμάς φιλοδοξούσε να γίνει ντίβα της όπερας και έτσι θέλησε να αναπτύξει την τέχνη της, με σπουδές στο Μιλάνο. Αναδεικνύεται πρωταγωνίστρια της μουσικής σκηνής, όχι όμως στην όπερα.
Η πρώτη της επίσημη καλλιτεχνική εμφάνιση έγινε το 1922 με τον θίασο της Ένκελ στη Θεσσαλονίκη και ειδικότερα στην παράσταση «Χορ Χορ Αγάς», όπου χορεύοντας τον χορό της κοιλιάς, εκστασίαζε το ανδρικό κοινό.
Πραγματοποιεί περιοδείες σε πόλεις εντός και εκτός Ελλάδος, ενώ εμφανίζεται επίσης σε εγχώριες και τουρκικές κινηματογραφικές ταινίες.
Ο έρωτας του πάμπλουτου Αιγύπτιου πρίγκιπα
Με τον θίασό της θα βρεθεί κάποια στιγμή στην Αλεξάνδρεια. Εκεί θα την ερωτεύτηκε ένας Αιγύπτιος πρίγκιπας. Θα μείνει μαζί του επτά μήνες. «Χαρέμι, καφάσι, τσαρτσάφι, φερετζέ, απ’ όλα» έχει πει η ίδια για εκείνη την περίοδο της ζωής της. «Και τι δεν ξόδευε για μένα. Τα μπριγιάντια δεν ήξερα πού να τα βάλω. Στόλιζα μ’ αυτά και τις καλτσοδέτες μου, ακόμη και τις τόκες των παπουτσιών μου. Και λίρα με ουρά! Αλλά εγώ δεν είχα ιδέα του χρήματος. Τα τσεκ τα έχωνα μέσα στα παπούτσια μου στα ντουλάπια» Μόλις όμως ο πρίγκιπας τής ζήτησε να παντρευτούν, εκείνη το έσκασε και επέστρεψε στην Ελλάδα.
Η συνάντηση με τον Κεμάλ Ατατούρκ
Η γνωριμία της με τον πρόεδρο της Τουρκικής Δημοκρατίας Κεμάλ Ατατούρκ θα έρθει το 1925. Η Ζωζώ τραγουδούσε σ’ ένα κέντρο της Κωνσταντινούπολης και στο διάλειμμα την προσεγγίζει ο υπασπιστής του και της λέει: «Ο Πρόεδρος θέλει να σας δει». Όπως αφηγείται η ίδια, «με πολυτελές αυτοκίνητο με πήγαν στο ξενοδοχείο «Τοκατλιάν» στο Μπέγιογλου και τον γνώρισα, μαζί με τον (σ.σ. πρωθυπουργό της Τουρκίας) Τζελάλ Μπαγιάρ».
Το βλέμμα του Ατατούρκ καρφώθηκε πάνω της και δεν ξεκολλούσε. «Σε βρίσκω τσουκ γκιουζέλ» της είχε, αλλά εκείνη έκανε την αδιάφορη. «Ώστε εσύ είσαι η Ζωζώ που έχει τρελάνει την Πόλη μ’ εκείνο το τραγούδι «Γελεκάκι που φορείς», ε;» τη ρώτησε στα ελληνικά.
«Μη ρωτάς τί κάναμε…»
Ακολούθησε γλέντι στο ξενοδοχείο, με την ίδια να το τραγουδάει αρκετές φορές και τον Κεμάλ να χορεύει. Γύρω στις τρεις το πρωί, της ζήτησε να τη φιλοξενήσει στο δωμάτιό του. «Μη ρωτάς τί κάναμε… Εκείνος έφυγε το πρωί κι εγώ ξύπνησα το μεσημέρι» έχει εξομολογηθεί στον δημοσιογράφο Τάσο Κοντογιαννίδη. Στο κομοδίνο βρήκε ένα χαρτονόμισμα των χιλίων λιρών και ένα σημείωμα που έλεγε: «διά τας καλάς σας υπηρεσίας». Αισθάνθηκε βαρύτατα προσβεβλημένη. Αυτό που ήθελε ήταν να της είχε αφήσει ήταν λουλούδια και όχι λεφτά.
Πήρε το χαρτονόμισμα, το έκοψε με ένα ψαλίδι και πήρε το κομμάτι που αποτύπωνε το κεφάλι του Ατατούρκ. Το υπόλοιπο το άφησε ξανά στο τραπέζι με ένα σημείωμα που έλεγε: «Από αυτό που αφήσατε, πήρα μόνο εκείνο που ήθελα, το κεφάλι σας. Το υπόλοιπο σας το επιστρέφω, μου είναι άχρηστο».
Όταν ο Τούρκος πρόεδρος επέστρεψε και βρήκε το σημείωμα, δεν ήξερε πώς ν’ αντιδράσει. Δεν του είχε ξανατύχει κάτι ανάλογο. Ζητούσε επίμονα να τη δει αλλά εκείνη αρνιόταν πεισματικά. Της έστελνε στο καμαρίνι μεγάλες ανθοδέσμες με λουλούδια και πανάκριβα κοσμήματα αλλά του τα επέστρεφε. Αυτός δεν σταμάτησε να επιμένει, μέχρι που στο τέλος η Ζωζώ υπέκυψε και έγινε τελικά ερωμένη του.
Διπλή πράκτορας;
Η ίδια έχει υποστηρίξει πως όσο βρισκόταν δίπλα στον Ατατούρκ, κάθε πολύτιμη κρατική πληροφορία που μάθαινε, τη μετέφερε στους Έλληνες. Μάλιστα όταν επέστρεφε στην πατρίδα, συνήθιζε να συναντά τον Ελευθέριο Βενιζέλο και υπήρχε η φήμη ότι του μετέφερε σημαντικά μυστικά από τη γειτονική χώρα. Δεν ήταν λίγοι πάντως αυτοί που την κατηγόρησαν ακόμη και για διπλή πράκτορα. «Κατάσκοπος δεν ήμουνα, Ελληνίδα ήμουνα» σημείωνε πάντως η ίδια.
Το πρόσωπό της στα τσιγάρα Sante
Το πανελλήνιο θα την μάθει το 1931 καθώς το πανέμορφο πρόσωπό της θα μπει πάνω στο πακέτο των τσιγάρων Sante που κυκλοφορούσαν από την ελληνική εταιρεία Παπαστράτος, θυγατρική της Phillip Morris.
Το Sante προέρχεται από τη λατινική λέξη sanitas που σημαίνει «υγεία», σε μια προσπάθεια των διαφημιστών της εποχής να πείσουν ότι το τσιγάρο… κάνει καλό στον οργανισμό. Οι καπνοβιομήχανοι ήθελαν να φιγουράρει στην κασετίνα των τσιγάρων μια γυναίκα να καπνίζει. Το μοντέλο του ζωγράφου που την απεικόνισε δεν ήταν άλλο από την Ζωζώ Νταλμάς. Το όνομά της δεν ήταν γραμμένο και όλοι στην αρχή έψαχναν να βρουν ποια μπορεί να ήταν, μέχρι που αποκαλύφθηκε το «μυστικό».
Απέβαλε μετά από ναζιστικά βασανιστήρια
Κατά τη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής, η Γκεστάπο τη συνέλαβε και την ξυλοκόπησε άγρια όταν αρνήθηκε να καταδώσει αντιστασιακούς συμπατριώτες της. Χτυπήθηκε τόσο πολύ, που απέβαλλε το μωρό που έφερε στην κοιλιά της.
Πέθανε μόνη και ξεχασμένη
Θα εγκαταλείψει οριστικά τα καλλιτεχνικά δρώμενα το 1957 και τα υπόλοιπα χρόνια θα ζήσει ήσυχα στην Αθήνα. Απεβίωσε μόνη και πάμφτωχη σε οίκο ευγηρίας των Αμπελοκήπων στις 2 Αυγούστου 1988. Τα έξοδα για την κηδεία κατέβαλε ένας παλαιός θαυμαστής της, ο χορευτής Δημήτρης Ιβάνωφ. Σε συνέντευξή της στο δημοσιογράφο Δημήτρη Λυμπερόπουλο είχε δηλώσει πως θα ήθελε να τη θυμούνται όλοι ως συνεπή Ελληνίδα και μία όμορφη και λαμπερή πρωταγωνίστρια του θεάτρου.
