Όπως κάθε σχέση μεταξύ γειτόνων, έτσι και στην περίπτωση της Ελλάδας και της Τουρκίας, αυτή η σχέση χαρακτηρίζεται από μια μακρόχρονη ιστορία αμοιβαίας επιρροής, συνεργασίας, αντιπαράθεσης και σύγκρουσης. Η σχέση αυτή είναι πολύπλοκη και επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες, όπως η γεωγραφική τοποθεσία, η ιστορία, οι πολιτισμοί και οι πολιτικές εξελίξεις.

Η επίλυση των διαφορών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας είναι ένα σημαντικό ζήτημα, τόσο για την περιοχή, όσο και για τη διεθνή κοινότητα. Ειδικά, με την εισαγωγή των δύο χωρών στη συμμαχία του ΝΑΤΟ, η σχέση τους επηρεάζει και συμπαρασύρει και άλλους χώρες οι οποίες πολλές φορές καλούνται να παίξουν τον ρόλο του φύλακα.

Αυτό το ρόλο έχουν επωμιστεί κυρίως οι ΗΠΑ, αφού η αδιαμφισβήτητη στρατηγική σημασία των δύο χωρών καθιστούν την αμερικανική εμπλοκή απαραίτητη. Οι ΗΠΑ έχοντας δημιουργήσει στρατηγικές συμμαχίες και με τις δύο χώρες, προσπαθούν να διαμεσολαβήσουν και με τους δύο πυλώνες της νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ προκειμένου να αποφύγουν συγκρούσεις. Πρόκειται για μία δύσκολη θέση, καθώς από τη μία οι ΗΠΑ δεν επιθυμούν να απειληθεί ο έλεγχος τους σε αυτό το κομβικής σημασίας σημείο της Μεσογείου, ενώ παράλληλα δε θέλουν να χαλάσουν τις σχέσεις τους με καμία από τις δύο χώρες. Γι’ αυτούς τους λόγους το διπλωματικό αδιέξοδο παραμένει…

Οι ΗΠΑ έχουν κληθεί να διαχειριστούν κρίσεις και να αποτρέψουν το ενδεχόμενο ξεσπάσματος ενός ελληνοτουρκικού πολέμου αρκετές φορές στο παρελθόν. Ειδικά, την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, κάθε φορά που η Ελλάδα και η Τουρκία απειλούσαν να εμπλακούν σε πόλεμο μεταξύ τους, οι ΗΠΑ καλούνταν να βρουν τρόπο να τις συγκρατήσουν, χωρίς όμως να διαταράξουν τις σχέσεις τους με καμία από τις δύο στρατηγικές συμμάχους τους.

Τέτοιες κρίσεις αποτελούν τα “Σεπτεμβριανά” του 1995, η μακρά κρίση του 1963-1964 στην Κύπρο, οι σύντομες κρίσεις του 1967 μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα της Χούντας στην Ελλάδα, η μεγάλη κρίση του 1974 και η παράνομη εισβολή στην Κύπρο, η πρώτη κρίση του Αιγαίου το 1976, αλλά και η κρίση του 1987 με την έξοδο του Σισμίκ στο Αιγαίο.

Και αυτές είναι μόνο ορισμένες κρίσεις κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου. Η ανησυχία για κλιμάκωση των σχέσεων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας συνεχίζεται και δεν είναι λίγες οι φορές που έχουν φτάσει σε επικίνδυνο σημείο.

Διερευνώντας κανείς το παρελθόν του τριγώνου Ελλάδα – Τουρκία – ΗΠΑ, του δημιουργούνται διάφορα ερωτήματα: μπορεί οι σχέσεις των δυο χωρών να φτάσουν σε τέτοιο σημείο που η σύγκρουση να είναι αναπόφευκτη; και αν ναι, πώς αυτό θα επηρεάσει το φύλακα;

Η εποχή που διανύουμε αποτελεί μία μεταβατική περίοδο στο διεθνές σύστημα, όπου οι αβεβαιότητες, οι κρίσεις και οι εντάσεις δεν σταματούν. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο η εξέταση του παρελθόντος αποτελεί σημαντικό υπόβαθρο για να αξιολογήσουμε καλύτερα τη σημερινή και μελλοντική πορεία της τριγωνικής σχέσης ανάμεσα σε Αθήνα, Άγκυρα και Ουάσιγκτον.

Αυτό το έργο επιτελεί το βιβλίο του Σπύρου Κατσούλα, Διλήμματα στο Τρίγωνο, το οποίο εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο οι ΗΠΑ αντέδρασαν σε κάθε ελληνοτουρκική κρίση, καθώς και τους λόγους και τα όποια αποτελέσματα.

Όσοι ενδιαφέρονται για ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, εθνικής ασφάλειας, γεωπολιτικής και διεθνών σχέσεων γρήγορα θα καταλάβουν ότι το βιβλίο είναι εξαιρετικά επίκαιρο, παρά τον ιστορικό του χαρακτήρα και προσφέρει το απαραίτητο υπόβαθρο για να αξιολογήσει κανείς ορθότερα τόσο τη σημερινή όσο και την μελλοντική πορεία της τριγωνικής αυτής σχέσης.

Μελετώντας το παρελθόν, προσφέρει μία διεισδυτική ματιά στο ρόλο του φύλακα, που έχουν επωμιστεί οι ΗΠΑ, ο οποίος και εξηγεί την πολιτική των ίσων αποστάσεων που τηρεί η Ουάσιγκτον στις σχέσεις της με τις δύο χώρες.

Με τρόπο απλό, κατανοητό και αμερόληπτο, ο Σπύρος Κατσούλας βοηθά τον αναγνώστη να κατανοήσει σε βάθος τα διλήμματα που αντιμετωπίζουν οι ΗΠΑ όταν καλούνται να μετριάσουν τα προβλήματα που προκύπτουν μεταξύ των δύο σημαντικών της συμμάχων σε μια περιοχή εξέχουσας γεωπολιτικής σημασίας.

Μέσα από οχτώ καλογραμμένα κεφάλαια ο αναγνώστης, όχι μόνο εξοικειώνεται με ένα σημαντικό θεωρητικό πλαίσιο, αλλά αποκτά και τα απαραίτητα αναλυτικά εργαλεία έτσι ώστε να κατανοήσει την τριγωνική σχέση, τόσο κατά το παρελθόν, όσο και για το παρόν και το μέλλον.

Το βιβλίο του Σπύρου Κατσούλα, Διλήμματα στο Τρίγωνο, κυκλοφορεί αποκλειστικά από τις εκδόσεις Διόπτρα.