Η Europa Nostra και το Ινστιτούτο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων ανακοίνωσαν ότι το «Κονάκι του Γιδά» που βρίσκεται στη μικρή πόλη της Αλεξάνδρειας, κοντά στη Θεσσαλονίκη, έχει προστεθεί στα 11 υπό απειλή μνημεία πολιτισμικής κληρονομιάς στην Ευρώπη.
Όπως ενημερώνει η Ελληνική Εταιρία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (επίσημη εκπρόσωπος της Europa Nostra στην Ελλάδα), στο παρελθόν υπήρξε εξοχική κατοικία του τοπικού γαιοκτήμονα (τσιφλικά), διοικητικό και κοινωνικό κέντρο της γαιοκτησίας (τσιφλικιού). Το όνομα «Κονάκι του Γιδά» συγκροτείται από τον τουρκικό όρο «konak», που μπορεί να μεταφραστεί ως αρχοντικό, και το τοπωνύμιο «Γιδάς» αναφέρεται στο χωριό που υπήρξε η σημερινή πόλη της Αλεξάνδρειας.
Το «Κονάκι του Γιδά» πιθανότητα κατασκευάστηκε στις αρχές του 20ού αιώνα. Το ύφος του μπορεί να ενταχθεί στην εποχή του Οθωμανικού Εκσυγχρονισμού και επιδεικνύει τις ικανότητες Βαλκάνιων περιπλανώμενων τεχνιτών. Τα χαρακτηριστικά αυτά έγκεινται στον κλειστό εξώστη (σαχνισί) και στη συμμετρική διάρθρωση της πρόσοψης και της κάτοψης. Οι κατασκευαστικές τεχνικές είναι επίσης πολύ σημαντικές για την ιστορία της νότιο-ανατολικής ευρωπαϊκής οικοδομικής τέχνης, καθώς στο κονάκι εφαρμόστηκε ένας σύνθετος συνδυασμός υλικών και τεχνικών, όπως ωμές πλίνθοι, τούβλα, ξύλινα πλαίσια με επικάλυψη σανίδων ή επιχρίσματος.
Μάλιστα, είναι ένα δείγμα της κληρονομιάς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στη νότιο-ανατολική Ευρώπη, που συνδέει το παρελθόν πολλών Οθωμανικών και Ευρωπαϊκών οικισμών και κοινοτήτων της υπαίθρου. Γι’ αυτό η αποκατάσταση και αξιοποίηση του Κονακιού του Γιδά μπορεί να αποτελέσει ένα κέντρο ανάπτυξης της αγροτικής αυτής πόλης και παράδειγμα «ενεργοποίησης» και άλλων μνημείων της υπαίθρου, όπως σημειώνει μεταξύ άλλων το ευρωπαϊκό πρόγραμμα «7 Υπό Απειλή».
Τα μνημεία και τόποι πολιτιστικής κληρονομιάς υπό απειλή στην Ευρώπη για το 2023 είναι, εκτός από το «Κονάκι του Γιδά», τα εξής:
- Σιδηροδρομικός Σταθμός Kortrijk, Kortrijk, Βέγλιο
- Κτήμα και Βασιλικό Μουσείο Mariemont, Morlanwelz, Βέλγιο
- Μνημειακό Κοιμητήριο Παρτιζάνων, Mostar, Βοσνία και Ερζεγοβίνη
- Φρούριο Tchakvinji, Zugdidi, Γεωργία
- Συγκρότημα του Οίκου των Αδελφών Μοναχών, πρώην μοραβικός οικισμός Kleinwelka, Γερμανία
- Μουσείο Herman Ottó, Miskolc, Ουγγαρία
- Πάρκο Memento, Βουδαπέστη, Ουγγαρία
- Πολιτιστικό Τοπίο Paštrovska Gora, Μαυροβούνιο
- Πολιτιστικό Τοπίο Sveti Stefan, Paštrovići, Μαυροβούνιο
- Νερόμυλοι του Bistrica, Petrovac na Mlavi, Σερβία
Η επιλογή έγινε με βάση την εξαιρετική σημασία και πολιτισμική αξία καθενός από τους τόπους καθώς και με βάση τον σοβαρό κίνδυνο που αντιμετωπίζουν σήμερα. Το επίπεδο εμπλοκής των τοπικών κοινοτήτων και η δέσμευση δημόσιων και ιδιωτικών φορέων για τη διάσωση αυτών των τόπων θεωρήθηκαν κρίσιμες προστιθέμενες αξίες. Ένα άλλο κριτήριο επιλογής ήταν η δυνατότητα αυτών των τόπων να λειτουργήσουν ως καταλύτης για αειφόρο κοινωνικο-οικονομική ανάπτυξη και ως μέσο προώθησης της ειρήνης και του διαλόγου τοπικά, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή.
Πηγή φωτογραφίας: alexandreia-gidas.gr
