Την έναρξη των ερευνών και ανασκαφών που διενεργεί η Γαλλική Σχολή Αθηνών στον αρχαιολογικό χώρο των Φιλίππων τιμά, με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων, η Γαλλική σχολή σε συνεργασία με το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού στη Θεσσαλονίκη.
Οι εκδηλώσεις περιλαμβάνουν τη διενέργεια διημέρου διεθνούς συνεδρίου (στο χώρο του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού) με θέμα «Ο χώρος των Φιλίππων, παρελθόν, παρόν, μέλλον» με τη συμμετοχή Ελλήνων και Γάλλων επιστημόνων (απόψε και αύριο) ομιλιών στο αρχαιολογικό Μουσείο της Καβάλας (μεθαύριο Σάββατο 25 Οκτωβρίου) καθώς και τη διενέργεια μεγάλων φωτογραφικών εκθέσεων (μία στη Θεσσαλονίκη και μία στην Καβάλα) με θέμα “Φίλιπποι 1914-2014. Εκατό χρόνια ερευνών της Γαλλικής Σχολής“. Οι εκθέσεις περιλαμβάνουν πλούσιο φωτογραφικό υλικό, σχέδια και μακέτες από τα αρχεία της Γαλλικής Σχολής Αθηνών, του Πανεπιστημίου της Λοζάνης και του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού, που αφορούν κυρίως στις πρώτες δεκαετίες των ανασκαφών στους Φιλίππους, εστιάζοντας ιδιαίτερα στα ευρήματα βυζαντινών χρόνων.
Ελληνική πόλη που ιδρύθηκε σε μια περιοχή με θρακικό πληθυσμό, την κατέκτησε ο Φίλιππος της Μακεδονίας, την αποίκησαν αργότερα οι Ρωμαίοι και την επισκέφθηκε ο απόστολος Παύλος, οι Φίλιπποι βρίσκονταν για αιώνες στο σταυροδρόμι μεταξύ Ανατολής και Δύσης, πάνω στον κύριο δρόμο που οδηγούσε από την Ιταλία στην Μικρά Ασία, περνώντας από το Βυζάντιο. Αρχικά, στη θέση αυτή βρισκόταν η πόλη Δάτον και ύστερα οι Κρηνίδες, και οι δύο ελληνικές εγκαταστάσεις σε θρακικό έδαφος. Τα ορυχεία χρυσού στο Όρος Παγγαίο προσέλκυσαν τον βασιλιά Φίλιππο της Μακεδονίας, τον πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο οποίος προσάρτησε την περιοχή το 356 π.Χ. και της έδωσε το όνομά του. Οι Φίλιπποι παρέμειναν στο προσκήνιο, καθώς στην πεδιάδα των Φιλίππων έλαβε χώρα το 42 π.Χ. η μάχη ανάμεσα στον Βρούτο και τον Κάσσιο, τους δολοφόνους του Καίσαρα, και στους διαδόχους του, τον Οκτάβιο (τον μετέπειτα Αύγουστο) και τον Αντώνιο. Ο Αντώνιος ίδρυσε μάλιστα στην περιοχή μια αποικία στην οποία εγκατέστησε τους βετεράνους του. Έναν αιώνα αργότερα, ο απόστολος Παύλος αποβιβάστηκε κοντά στους Φιλίππους, πραγματοποιώντας την πρώτη του στάση σε ευρωπαϊκό έδαφος. Το πέρασμά του από τους Φιλίππους αναφέρεται στις Πράξεις των Αποστόλων. Από τότε, οι Φίλιπποι φιλοξένησαν την πρώτη χριστιανική κοινότητα της Ευρώπης.
Οι μεγάλες βασιλικές που κατασκευάστηκαν ανάμεσα στον 4ο και στον 6ο αιώνα στα πρότυπα των ναών της Κωνσταντινούπολης, κυριαρχούν ακόμα στο χώρο. Ο χώρος των Φιλίππων που είχε εγκαταλειφθεί τον 14ο αιώνα περιγράφεται από τους περιηγητές ήδη από την εποχή της αναγέννησης. Το 1861, ο Ναπολέων Γ’ οργανώνει μια επιστημονική αποστολή. Υπό την διεύθυνση του Léon Heuzey, η αποστολή αυτή είχε ως στόχο την μελέτη των χώρων που συνδέονταν με την ιστορία του Καίσαρα, για την οποία εργαζόταν ο αυτοκράτορας. Συγκροτήθηκε έτσι το πρώτο συστηματικό ευρετήριο των αρχαιολογικών καταλοίπων των Φιλίππων, το οποίο και συμπεριελήφθη στον τόμο Mission archéologique de Macédoine που δημοσιεύτηκε το 1876. Ο χώρος, ωστόσο, δεν αποτέλεσε το αντικείμενο συστηματικών ερευνών παρά μόνο στις αρχές του 20ού αιώνα, όταν, το 1914, η Γαλλική Σχολή Αθηνών οργάνωσε στους Φιλίππους μια πρώτη αποστολή μελέτης.
Κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου, εκτεταμένες ανασκαφές έφεραν στο φως το μνημειώδες κέντρο της ρωμαϊκής αποικίας και τις χριστιανικές βασιλικές. Μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και έως τις μέρες μας η ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία, η Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης διεξάγουν έρευνες και πραγματοποιούν εργασίες προστασίας και ανάδειξης των μνημείων. Παράλληλα η Γαλλική Σχολή συνέχισε το ερευνητικό της έργο με μικρής κλίμακας ανασκαφές, επιφανειακές έρευνες, μελέτη και δημοσίευση του υλικού.
Τα εγκαίνια της έκθεσης στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού θα πραγματοποιηθούν απόψε στις 8 μ.μ ενώ των εγκαινίων θα προηγηθεί στις 6 μ.μ. η εναρκτήρια τελετή του συνεδρίου «Ο χώρος των Φιλίππων, παρελθόν, παρόν, μέλλον». Το συνέδριο θα χαιρετήσουν η κ. A. Τσιλιπάκου, Διευθύντρια ΜΒΠ και ο κ. Α. Farnoux, Διευθυντής Γαλλικής Σχολής Αθηνών ενώ η εναρκτήρια ομιλία θα γίνει από τον κ. Pierre Ducrey, ξένο εταίρο της Académie des Inscriptions et Belles-Lettres, και προέδρου του Διοικητικού Συμβουλίου της Γαλλικής Σχολής Αθηνών με τίτλο «Philippes, la redécouverte d’un site. 100 années de recherches »
To συνέδριο «Ο χώρος των Φιλίππων, παρελθόν, παρόν, μέλλον» έχει ως στόχο να κάνει έναν απολογισμό των ερευνών που έχουν διεξαχθεί στον χώρο εδώ και έναν αιώνα και να σχεδιάσει την προοπτική των μελλοντικών μελετών, σε όλους τους τομείς (αρχαιολογία, αρχιτεκτονική, επιφανειακή έρευνα, γεωμορφολογία, επιγραφική, ιστορία) και για όλες τις χρονικές περιόδους από την προϊστορία ως τη βυζαντινή περίοδο.
Η έκθεση που οργανώνεται στο πλαίσιο του εορτασμού των 100 χρόνων ερευνών της Γαλλικής Σχολής στους Φιλίππους περιλαμβάνει φωτογραφίες, σχέδια και αποσπάσματα από τα ημερολόγια των ανασκαφέων. Το υλικό προέρχεται από το πλούσιο Αρχείο της Γαλλικής Σχολής Αθηνών, αλλά και από το αρχείο του Ελβετού Paul Collart, μέλους της Γαλλικής Σχολής και υπεύθυνου πολλών αποστολών στους Φιλίππους ανάμεσα στο 1927 και το 1935. Στόχος της έκθεσης, η οποία διαρθρώνεται σε τρεις βασικές ενότητες, είναι να σκιαγραφήσει την ιστορία των ανασκαφών και των ερευνών της Γαλλικής Σχολής από το το 1914 και εξής. Η πρώτη ενότητα παρουσιάζει την ιστορία των Φιλίππων, τον τόπο και τους πρωτοπόρους, η δεύτερη την ιστορία των ανασκαφών, όπου παρουσιάζονται αναλυτικά οι ανασκαφικές περίοδοι, τα μνημεία, τα κινητά ευρήματα και οι προσπάθειες αποκατάστασης και η τρίτη ενότητα παρουσιάζει τους ανθρώπους, δηλαδή τους ανασκαφείς και τις συνθήκες διεξαγωγής των ερευνών και διαβίωσης, καθώς και την ιστορία της περιοχής και τις προοπτικές της έρευνας.
Την έκθεση που θα διαρκέσει ως και τον Ιανουάριο του 2015 συνοδεύουν και δύο προβολές, μία για τον Paul Collart, και μία για τις συνθήκες που επικρατούσαν στην Γαλλία και στην Ελλάδα το πρώτο μισό του 20ου αιώνα.
