Περιήγηση με ένα «κλικ» από τον Μάρτιο στον Βαλκανικό Βοτανικό Κήπο Κρουσσιών

Κάνοντας ένα «κλικ» στο κινητό θα μπορούν οι απανταχού λάτρεις της φύσης, από τον προσεχή Μάρτιο να μπορούν να περιηγηθούν στο μοναδικό «ζωντανό» μουσείο μεσογειακής βιοποικιλότητας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, τον Βαλκανικό Βοτανικό Κήπο Κρουσσίων, που εν μέσω πανδημίας εμπλουτίστηκε με 107 νέα απειλούμενα, σπάνια και τοπικά βαλκανικά ενδημικά είδη.

Η σχετική εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα βρίσκεται στο τελικό στάδιο ανάπτυξής της και θα δίνει τη δυνατότητα στους χρήστες της να γνωρίσουν, με τη βοήθεια της τεχνολογίας, τα μονοπάτια και τις διαδρομές του ΒΒΚΚ και να εξερευνήσουν τους «πολύτιμους λίθους» της φύσης. Από τους πιο πρόσφατους, που ξέφυγαν από την απειλή του αφανισμού με τη διάσωση και αναπαραγωγή τους έως εκείνους που η διαπίστωση της σπανιότητάς τους, εξασφάλισε και τη μακροζωία τους. Οι διαδικτυακοί επισκέπτες του ΒΒΚΚ θα έχουν επίσης τη δυνατότητα να διαπιστώσουν ιδίοις όμμασι την καλλωπιστική αξία 60 ειδών που μπορούν να διατηρηθούν σε ειδικά διαμορφωμένα περιβάλλοντα σημεία, όπως προέκυψε από μελέτη που έγινε για πρώτη φορά.

Η Δρ. Ελένη Μαλούπα, διευθύντρια του Ινστιτούτου Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων – Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός «Δήμητρα» και υπεύθυνη του ΒΒΚΚ μιλώντας στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων τόνισε, ότι για την υλοποίηση του έργου απασχολήθηκαν, για πρώτη φορά, αρκετοί εξωτερικοί συνεργάτες, καθένας με εξειδίκευση στον τομέα του.

Το πρόγραμμα «Conse-pp»

Σημαντικό ρόλο στην αύξηση των σημαντικών και μοναδικών ειδών που διατηρούνται στον ΒΒΚΚ και στον Κήπο Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης, στη Θέρμη, διαδραμάτισε, σύμφωνα με την κ. Μαλούπα, η υλοποίηση ενός προγράμματος Interreg, με τίτλο: Βελτίωση της διατήρησης φυτών προτεραιότητας στη διασυνοριακή περιοχή, «Conse-pp», που στόχο είχε τον εντοπισμό και διάσωση 70 νέων ειδών.

Ωστόσο, όπως εξήγησε η κ. Μαλούπα, τελικά εντοπίστηκαν, συλλέχθηκαν και διασώθηκαν 107 είδη (70% επί ελληνικού εδάφους και 30% στη Βόρεια Μακεδονία). Από το σύνολό τους, τα 17 αφορούν σε απειλούμενα/σχεδόν απειλούμενα είδη, όπως τα AlyssumdoerfleriDegen, Άλυσσο, DianthusmyrtinerviusGriseb. subsp. caespitosusStrid&Papan., Αγριογαρύφαλλο και SideritisscardicaGriseb., Τσάι Ολύμπου, τα 63 σε τοπικά βαλκανικά ενδημικά (Sempervivumgalicicum (Sm.) Micevski, Αείζωο, TeucriumflavumL. subsp. hellenicumRech. f., Τεύκριο και ViolaeximiaFormáneksubsp. Eximia, Βιόλα) και τα 27 σε σπάνια (ArtemisiasantonicumL., Αρτεμίσια, CampanulafoliosaTen., Καμπανούλα και Salvia ringensSm., Φασκόμηλο).

Σε ό,τι αφορά τα 60 είδη που ξεχώρισαν για την καλλωπιστικής τους αξία, σύμφωνα με την εξωτερική συνεργάτη του έργου και του Ινστιτούτου, αρχιτέκτονα τοπίου Μαρίνα Παναγιωτίδου, τα 25 είδη ήδη πωλούνται σε ιστοσελίδες του εξωτερικού (λίλιουμ (Liliumspp.), αείζωα (Sempervivumspp.), κρόκοι (Crocusspp.) και η Ίριδα (Iris reichenbachii).

Τα υπόλοιπα 35, πρόσθεσε, «ξεχώρισαν για την ιδιαίτερη προσαρμοστικότητά και την ανθοφορία τους κατά τη διάρκεια της καλλιέργειάς τους σε έδαφος». Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται τα: Αλχημίλλες (Alchemillaspp.), θυμάρι του Εχμ (Thymus oehmianus), αγριοβιολέτα περιοχών αρσενίου (Violaarsenica), το άλυσσο του Ντερφλέρ (Alyssymdoerfleri), βερονίκη γραμμοειδής (Veronicalinearis), σιλένε (Silenespp.) και η καμπανούλα ( Campanulafoliosa).

Νέα στέγη για τα διασωθέντα φυτά

Το υλικό που συλλέχθηκε από τη φύση στο πλαίσιο του προγράμματος ήταν, σύμφωνα με την κ. Μαλούπα, σε μορφή σπερμάτων, μοσχευμάτων ή/και ολόκληρου φυτού με περισσότερους από 550 κωδικούς πρόσβασης. «Συνολικά δημιουργήθηκαν 70 πρωτόκολλα αναπαραγωγής, παράχθηκαν >2.500 φυτά και πραγματοποιήθηκε προμήθεια ειδικού εξοπλισμού για τις ανάγκες του έργου», σημείωσε.

Τα φυτά που αναπαράχθηκαν, φυτεύτηκαν σε τρία σημεία δράσης. Αυτά εντοπίζονται στο: Πάρκο Ευαισθητοποίησης για τη φυτοποικιλότητα στην Τ.Κ. Καρδίας του δήμου Θέρμης, όπου σε έκταση 350 τ.μ φυτεύτηκαν 1000 φυτά από 70 είδη-υποείδη, σε ειδικά διαμορφωμένα περιβάλλοντα χώρο από ψηφίδα, πέτρα και φυσικούς ογκόλιθους, στο ΒΒΚΚ (850 φυτά από 104 είδη-υποείδη σε τρείς βραχόκηπους έκτασης 200 τ.μ.), και στον Κήπο Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης- ΙΓΒΦΠ στη Θέρμη (140 είδη σε δύο βραχόκηπους, έκτασης 100 τ.μ.).

Ειδικά για το Πάρκο Ευαισθητοποίησης, η κ. Μαλούπα επισήμανε ότι θα λειτουργήσει πιλοτικά και πειραματικά για πρώτη φορά ως δημόσιο πάρκο και αποτελεί ένα καινοτόμο εγχείρημα, ενώ τα άλλα δύο σημεία δράσης (BBKK και ΚΠΕ) είναι επισκέψιμα εδώ και δύο δεκαετίες.

Τα αποτελέσματα από τη μέχρι τώρα πορεία εγκλιματισμού των φυτών και την ανάπτυξή τους στο έδαφος είναι πολύ ενθαρρυντικά, σύμφωνα με την ίδια. Μάλιστα, στο πλαίσιο του προγράμματος, σχεδιάστηκε GIS εφαρμογή για βιολογικές- οικολογικές απαιτήσεις και χαρακτηριστικά των ειδών προτεραιότητας.

Ο Βοτανικός Βαλκανικός Κήπος Κρουσσίων με μια ματιά

Ο ΒΒΚΚ εγκαινιάστηκε το 2001, οπότε κι έγινε μέλος της Διεθνούς Ένωσης Βοτανικών Κήπων (BGCI), αναπτύσσεται σε έκταση 310 στρεμμάτων στο νομό Κιλκίς, ήτοι 70 χλμ από την πόλη της Θεσσαλονίκης, ενώ ανήκει στον δήμο Κιλκίς και βρίσκεται κοντά στην Τ.Κ. Ποντοκερασιάς.

Οι διαμορφωμένες ενότητες στις οποίες μπορεί να περιηγηθεί ο επισκέπτης στον ΒΒΚΚ περιλαμβάνουν: το μονοπάτι της εποχιακής βιοποικιλότητας, τον χώρο ανάπτυξης των αλπικών και υπαλπικών φυτών, τη λιβαδική βιοποικιλότητα και το μονοπάτι της περιπέτειας. Επιπλέον περιλαμβάνει ένα δενδρώνα με θάμνους και δένδρα της Ελλάδας, λίμνες και μικρούς καταρράκτες με την υδροχαρή βλάστηση, μεγάλη ποικιλία αρωματικών, φαρμακευτικών και ανθοκομικών φυτών και τον κήπο των Αισθήσεων με κτιριακές εγκαταστάσεις που φιλοξενούν κάθε χρόνο φωτογραφικές εκθέσεις, με θέμα τα φυτά.

Συνολικά, στους 2300 Βοτανικούς Κήπους παγκοσμίως αναπτύσσονται περισσότεροι από έξι εκατομμύρια ζωντανοί φυτικοί οργανισμοί, οι οποίοι ανήκουν σε πάνω από 100.000 διαφορετικά είδη φυτών.

Από τα 11.650 φυτικά είδη και υποείδη που περιλαμβάνει ο χλωριδικός πλούτος της Ευρώπης, περισσότερα από 6600 απαντούν στην Ελλάδα, τη μοναδική χώρα των Βαλκανίων που συμμετέχει στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Natura 2000.

Στη Βαλκανική Χερσόνησο απαντούν περισσότερα από 8000 διαφορετικά είδη και υποείδη φυτών, ενώ μεγάλο μέρος αυτών είναι φυτά περιορισμένης εξάπλωσης και δεν απαντούν σε άλλη περιοχή του πλανήτη.

Μέχρι σήμερα, στον ΒΒΚΚ και το Εργαστήριο Προστασίας και Αξιοποίησης Αυτοφυών και Ανθοκομικών Ειδών (ΕΠΑ&ΑΑΕ) διατηρούνται:185 οικογένειες αυτοφυών ειδών αναφερόμενες στο Vascularflora of Greece, 3800 διατηρούμενοι κωδικοί (είδη και υποείδη), 2407 κωδικοί από 1265 αναγνωρισμένα είδη διατηρούνται σε τράπεζα σπερμάτων, 909 κωδικοί από 544 είδη και υποείδη διατηρούνται σε ζωντανή συλλογή (11.700) και σε συνθήκες invitro, 20 κωδικοί από 16 είδη, μεταξύ των οποίων σημαντικά Αρωματικά Φαρμακευτικά Φυτά και ορχεοειδή.

Στο πλαίσιο της προμήθειας ΑΦΦ μέσω του φυτωρίου του ΒΒΚΚ, παράγονται ετησίως περισσότερα από 10.000 άτομα από 50 είδη τουλάχιστον, για καλλιέργειες στον αγρό ή για ανθοκομική- εμπορική επιδεικτική χρήση. Κάθε χρόνο διατίθεται αποξηραμένη δρόγη αρωματικών φυτών και μικρών δασικών καρπών (περισσότερα από 600 κιλά) για μεταποίηση από εταιρείες παραγωγής αρτυμάτων ή προϊόντων κοσμητολογίας μέσω συμβασιοποιημένων συνεργασιών.