Σε θέσεις απασχόλησης κατώτερες των δεξιοτήτων τους και με χαμηλές προοπτικές εξέλιξης αναγκάζονται να στραφούν οι νέοι στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις κενές θέσεις εργασίας στην ΕΕ το 2014, που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα, στις Βρυξέλλες.
Η έκθεση της Επιτροπής επισημαίνει ότι κατά τη διάρκεια της κρίσης, αυξήθηκαν, κατά μέσο όρο στην ΕΕ, οι θέσεις προσωρινής και μερικής απασχόλησης. Από το 2008 έως το 2012 διαπιστώνεται μείωση των προσλήψεων σε επαγγέλματα χαμηλής ειδίκευσης, ενώ το ίδιο διάστημα καταγράφεται αύξηση των ευκαιριών εργασίας σε επαγγέλματα υψηλής ειδίκευσης, κυρίως στον τομέα της πληροφορικής, των πωλήσεων και της υγείας.
Συγκεκριμένα, η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατατάσσει τα κράτη- μέλη σε τρεις κατηγορίες, βάσει των συνθηκών που επικρατούν στην αγορά εργασίας.
Στην πρώτη ομάδα ανήκουν οι χώρες που επλήγησαν περισσότερο από την κρίση και την οικονομική ύφεση, όπως η Ελλάδα, η Ισπανία και η Πορτογαλία. Στην ομάδα αυτών των χωρών διαπιστώνεται ότι οι νέοι εργαζόμενοι «μετρίων δεξιοτήτων» στρέφονται όλο και πιο συχνά σε θέσεις απασχόλησης «στοιχειωδών δεξιοτήτων» με χαμηλές προοπτικές επαγγελματικής σταδιοδρομίας, «π.χ. σερβιτόροι σε εστιατόρια ή πωλητές σε καταστήματα» αναφέρει η έκθεση.
Η δεύτερη ομάδα αφορά κυρίως τις χώρες με τις καλύτερες επιδόσεις κατά τη διάρκεια της κρίσης, όπως η Αυστρία, η Σουηδία και η Γερμανία. Σε αυτή την κατηγορία, ο αριθμός των προσλήψεων μειώθηκε οριακά, αλλά διατηρήθηκε η αντιστοιχία μεταξύ των επαγγελματικών και εκπαιδευτικών δεξιοτήτων.
Η τρίτη ομάδα αποτελείται από χώρες όπως η Ουγγαρία, η Πολωνία και η Σλοβακία και χαρακτηρίζεται από ελλείψεις στην αγορά εργασίας σε ορισμένα επαγγέλματα υψηλής ειδίκευσης.
Ειδικότερα, η έκθεση διαπιστώνει τα εξής:
Σε ό,τι αφορά την απασχόληση, ο ευρωπαϊκός μέσος όρος απασχόλησης το 2012 ήταν 2,6% χαμηλότερος σε σχέση με το 2008. Μόνο πέντε κράτη- μέλη, η Αυστρία, το Βέλγιο, η Γερμανία, η Μάλτα και η Σουηδία, ανέκτησαν τα επίπεδα του ΑΕΠ και της απασχόλησης σε προ κρίσης επίπεδα.
Επίσης, η έκθεση επισημαίνει ότι από το 2008 έως το 2012, ο αριθμός των διαθέσιμων θέσεων εργασίας συρρικνώθηκε κατά μέσο όρο στην ΕΕ κατά 19%, ενώ οι προσλήψεις μειώθηκαν κατά 14%. Ειδικότερα, σημειώθηκε απότομη πτώση των προσλήψεων στα νοτιοανατολικά κράτη- μέλη της ΕΕ. Ειδικότερα, όπως τονίζεται, στην Ελλάδα, την Ισπανία, τη Ρουμανία, τη Σλοβενία και τη Σλοβακία, η πτώση των προσλήψεων ξεπερνά το 25%, σε σχέση με τα προ κρίσης επίπεδα.
Σε ό,τι αφορά τους νέους (από 15 έως 29 ετών) που ζητούν εργασία, η έκθεση διαπιστώνει ότι οι νέοι με χαμηλά προσόντα και δεξιότητες ήταν αυτοί που επλήγησαν περισσότερο από την κρίση. Σε αυτή την κατηγορία, οι προσλήψεις μειώθηκαν κατά ένα τρίτο (-31%) στην ΕΕ, από το 2008 έως το πρώτο εξάμηνο του 2013. Η μεγαλύτερη μείωση στις προσλήψεις των νέων σημειώθηκε στην Ελλάδα, την Ισπανία και τη Σλοβενία (-45%) και ακολουθούν η Ιρλανδία και η Σλοβακία (-35%).
Σε ό,τι αφορά τα είδη των εργασιακών συμβάσεων, από το 2008 έως το 2012, παρατηρείται σημαντική αύξηση των συμβάσεων ορισμένου χρόνου και μερικής απασχόλησης. Σύμφωνα με την έκθεση της Επιτροπής, το 2012, το 58% του συνόλου των προσλήψεων αφορούσε συμβάσεις ορισμένου χρόνου ή μερικής απασχόλησης, γεγονός που, κατά την Κομισιόν, αποδεικνύει ότι τα άτομα που αναζητούν εργασία αναγκάζονται να αποδεχθούν θέσεις μερικής απασχόλησης ή ορισμένου χρόνου. Ειδικότερα, στις θέσεις απασχόλησης που απαιτούν στοιχειώδεις δεξιότητες και προσόντα, το 71% των προσλήψεων στην ΕΕ και το 70% στην Ελλάδα, αφορούσαν συμβάσεις ορισμένου χρόνου. Πάντως, η Επιτροπή προειδοποιεί για πιθανές αρνητικές επιπτώσεις της απασχόλησης ορισμένου χρόνου στην επαγγελματική σταδιοδρομία των εργαζομένων.
Σε ό,τι αφορά τη ζήτηση εργασίας, διαπιστώνεται αύξηση σε θέσεις υψηλής ειδίκευσης. Για παράδειγμα, παρατηρείται σημαντική αύξηση της απασχόλησης σε επαγγέλματα όπως η πληροφορική και οι πωλήσεις, καθώς και σε επαγγέλματα στον τομέα της υγείας, όπως οι νησολευτές.
Αντίθετα, τα επαγγέλματα χαμηλών ή μέτριων δεξιοτήτων (κυρίως χειρονακτικών) κατέγραψαν σημαντική μείωση της απασχόλησης από το 2011 έως το 2012. Ειδικότερα, σημαντική πτώση της απασχόλησης σημειώθηκε στον κατασκευαστικό κλάδο (-17% κατά μέσο όρο στην ΕΕ) και στη μεταποιητική βιομηχανία (-10%). Η πτώση της απασχόλησης ήταν ακόμη μεγαλύτερη στην Ελλάδα, την Ιρλανδία τη Λιθουανία και την Ισπανία (-50% στον κατασκευαστικό κλάδο και -20% στη μεταποιητική βιομηχανία).
Τέλος, από το 2008 έως το 2014 καταγράφεται μείωση των προσλήψεων σε θέσεις χαμηλών δεξιοτήτων, κατά 4% επί των συνολικών προσλήψεων στην ΕΕ. Αυτή η μείωση είναι περισσότερο αισθητή στις χώρες της Βαλτικής και την Πορτογαλία. Σύμφωνα με την Επιτροπή, η μείωση αποτελεί ένδειξη της επιδείνωσης των συνθηκών στην αγορά εργασίας, η οποία έχει ως αποτέλεσμα να καλύπτουν θέσεις απασχόλησης χαμηλών δεξιοτήτων οι εργαζόμενοι μέτριων δεξιοτήτων.
