Για την πλειοψηφία των οργανισμών και των ηγεσιών τους, η επιστροφή στους χώρους εργασίας κατά τη σταδιακή άρση των μέτρων εναντίον της διάδοσης του COVID -19 αποτελεί το ζήτημα που καλούνται άμεσα και κατά προτεραιότητα να αντιμετωπίσουν. Ο τρόπος με τον οποίο θα προχωρήσει η διαδικασία αυτή εξαρτάται από πολλές παραμέτρους.

Η πρώτη προφανώς και είναι η υγειονομική. Οι ειδικοί θα είναι αυτοί που θα ορίσουν το πλαίσιο. Οι υπόλοιπες παράμετροι ωστόσο είναι αυτές που θα καθορίσουν την πορεία της ίδιας της εταιρείας βραχυπρόθεσμα αλλά και μακροπρόθεσμα. Βραχυπρόθεσμα γιατί η επιτυχία της επιστροφής θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την αποτελεσματικότητα της λειτουργίας της ίδιας της εταιρείας. Και μακροπρόθεσμα γιατί ένα από τα βασικότερα χαρακτηριστικά της επόμενης ημέρας της πανδημίας είναι ότι η επικοινωνία με τους εργαζόμενους και το δικό τους word of mouth αποκτά πολλαπλασιαστική δύναμη συγκριτικά με αυτή που είχε πριν την κρίση του COVID -19.

Αχαρτογράφητα ύδατα

Την εβδομάδα που μας πέρασε, διαβάσαμε τη μακροσκελή ανάλυση του Bill Gates για την εξέλιξη της πανδημίας. Ο Gates έχει συγκεντρώσει εκατοντάδες κορυφαίους ειδικούς για την ανάπτυξη εμβολίων και θεραπειών για το δοκιμαζόμενο (αναπτυσσόμενο κυρίως) κόσμο. Η πρόσβασή του σε τεράστιο αριθμό αξιόπιστων δεδομένων αποτελούν εξαιρετική πηγή πληροφόρησης για όλους.

Για τις ανάγκες του report μας, επιλέξαμε παρατηρήσεις που αφορούν στην επόμενη μέρα της επιχειρηματικότητας και -κυρίως- στην ευμετάβλητη ανθρώπινη συμπεριφορά εν μέσω COVID -19:

  • Νομίζουμε ότι έχουμε όλα τα επιτεύγματα της επιστημονικής προόδου για να ξανανοίξουμε τις οικονομίες μας, ενώ στη πραγματικότητα δεν τα έχουμε.
  • Ενώ η συμπεριφορά μας θα αλλάζει προς το «κανονικό», η θετική πορεία αντιμετώπισης της διάδοσης του COVID -19 σε κάποιες περιοχές θα επιβραδυνθεί σημαντικά με επίμονα κύματα μολύνσεων. Ορισμένες περιοχές θα επιστρέψουν στην εκθετική αύξηση των κρουσμάτων. Η κατάσταση θα είναι πολύ πιο σύνθετη από ότι είναι τώρα, με μεγάλη ανομοιογένεια.
  • Το οικονομικό κόστος της προσπάθειας για μείωση του ποσοστού της μετάδοσης της πανδημίας είναι πρωτοφανές. Η πτώση της αγοράς εργασίας είναι γρηγορότερη από ο,τιδήποτε έχουμε ζήσει το παρελθόν. Ολόκληροι οικονομικοί κλάδοι έχουν σταματήσει να λειτουργούν. Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε πως αυτό δεν είναι απλά το αποτέλεσμα των περιοριστικών μέτρων που εφαρμόζουν οι κυβερνήσεις. Όταν οι άνθρωποι ακούνε πως μια μολυσματική ασθένεια διαδίδεται ανεξέλεγκτα, αλλάζουν συμπεριφορά. Το να διατηρήσουμε το 2020 την οικονομία του 2019 δεν αποτέλεσε ποτέ πραγματική επιλογή.
  • Οι περισσότεροι άνθρωποι θα επέλεγαν να μην πάνε στο χώρο εργασίας τους, στα εστιατόρια ή να ταξιδέψουν προκειμένου να μην μολυνθούν ή να μολύνουν τους ηλικιωμένους ανθρώπους που ζουν μαζί τους.
  • Θα χρειαστεί πολύ καλή επικοινωνία έτσι ώστε οι άνθρωποι να καταλάβουν το ρίσκο που θα πάρουν και να αισθάνονται άνετα να επιστρέψουν στη δουλειά ή στο σχολείο. Θα είναι σταδιακή η διαδικασία με κάποιους ανθρώπους να επιστρέφουν αμέσως στις δραστηριότητες που θα επιτραπούν ενώ κάποιοι άλλοι θα επιστρέφουν σιγά-σιγά. Ορισμένοι εργοδότες θα χρειαστούν μήνες προτού καλέσουν τους υπάλληλούς τους να επιστρέψουν. Θα υπάρξουν άνθρωποι που θα θέλουν να αρθούν οι περιορισμοί πιο άμεσα και άλλοι ίσως θελήσουν να παραβούν τους κανόνες, μία συμπεριφορά που θα θέσει τους πάντες σε κίνδυνο.
  • Αν την άνοιξη του 2021 οι άνθρωποι πηγαίνουν σε μεγάλες δημόσιες εκδηλώσεις – όπως ένας ποδοσφαιρικός αγώνας ή μια συναυλία – θα είναι επειδή θα έχουμε μια θαυματουργή θεραπεία που θα τους έχει κάνει να αισθάνονται σίγουροι να βγουν έξω ξανά. Δεν είναι εύκολο να υποθέσω σε τί ποσοστό θα πρέπει να είναι αποτελεσματική μια τέτοια θεραπεία αλλά πιστεύω ότι θα είναι… κάτι σαν 95%. Δηλαδή χρειαζόμαστε μια θεραπεία που να είναι 95% αποτελεσματική, ώστε οι άνθρωποι να αισθάνονται ασφαλείς να βρίσκονται σε μεγάλες δημόσιες συγκεντρώσεις.

Καθίσταται, λοιπόν, αντιληπτό ότι η προσαρμογή στη σταδιακά εξελισσόμενη νέα πραγματικότητα αποτελεί εξαιρετικά δύσκολη εξίσωση για τους ηγέτες των οργανισμών. Ουσιαστικά, μία εξίσωση που δεν μπορεί να λυθεί. Η ενσυναίσθησή τους αναφορικά με τις αντιδράσεις των ανθρώπων τους θα χρειαστεί να επιστρατευτεί προκειμένου να λάβουν τις αποφάσεις με τις «καλύτερες πιθανότητες» να είναι σωστές. Και την ίδια ώρα, οι ίδιοι θα αποτελούν τη σημαντικότερη πηγή πληροφόρησης αλλά και εμπιστοσύνης για τους εργαζομένους τους. Έχοντας αυτό κατά νου, θα επιχειρήσουμε να δώσουμε απάντηση σε βασικά και άμεσα ερωτήματα που προκύπτουν:

Πώς θα γίνει η επιστροφή στους χώρους εργασίας;

Αρχικά, το πλαίσιο της επιστροφής στους χώρους εργασίας θα είναι διαφορετικό από χώρα σε χώρα αλλά και από κλάδο σε κλάδο. Το χρονοδιάγραμμα της καμπύλης και η σοβαρότητα της πανδημίας διαφέρουν ανά χώρα, επομένως παράγοντες όπως το μέγεθος του πληθυσμού και η πολιτική που ακολουθείται θα επηρεάσουν την επιστροφή στην (όποια) κανονικότητα.  Οι εταιρείες πιθανότατα θα κληθούν να εξετάσουν ποιοι εργαζόμενοι θα πρέπει να βρεθούν και πάλι πίσω στους χώρους εργασίας τους με όρους αποτελεσματικότητας σε σχέση με τις συνθήκες εργασίας. Όμως ακόμα κι αν γίνει σωστά αυτή η αξιολόγηση, πολλοί εργαζόμενοι είναι πιθανόν να διστάσουν να επιστρέψουν στη δουλειά τους καθώς θα ανησυχούν για τους κινδύνους για την υγεία τους καθώς και αυτή των συγγενών τους. Ο σωστός προγραμματισμός, λοιπόν, για μια σταδιακή επιστροφή θα ταυτίζεται πιθανότατα με την πιο ρεαλιστική επιλογή, δεδομένου ότι η κάθε εταιρεία δεν θα έχει τη δυνατότητα να υποβάλει όλο της το προσωπικό σε προληπτική εξέταση COVID -19 και, επίσης, οι ασυμπτωματικοί φορείς δεν θα είναι δυνατόν να προσδιοριστούν.

Πώς οι εταιρείες μπορούν να καταλάβουν ότι ο χώρος εργασίας είναι ασφαλής και κατάλληλος για το σύνολο των εργαζομένων τους ώστε να επιστρέψουν στις θέσεις τους;

Παρότι πρόκειται για ερώτημα που θα πρέπει να απαντηθεί μέσω οδηγιών από τις Αρχές (οι οποίες φυσικά και πρέπει να τηρηθούν) είναι εξαιρετικά σημαντικό η διοίκηση κάθε εταιρείας να παρέχει σαφήνεια και να εμπνέει εμπιστοσύνη στους ανθρώπους της γύρω από αυτό το θέμα. Να καθορίσει εκ των προτέρων τα κριτήρια με τα οποία θα αξιολογήσει ότι η επιστροφή στους χώρους εργασίας είναι ασφαλής. Η ηγεσία κάθε οργανισμού οφείλει να είναι ειλικρινής τόσο στην εσωτερική επικοινωνία της όσο και στην εξωτερική, καθώς η συγκεκριμένη αξιολόγηση έχει τεράστιο αντίκτυπο στους ανθρώπους της και στην ίδια.

Πιο συγκεκριμένα, οι ηγέτες των εταιρειών θα πρέπει να ενημερώσουν τους εργαζόμενους τους για τα τελευταία υγειονομικά δεδομένα, τις αλλαγές στην καθημερινότητα (π.χ. άνοιγμα των δημόσιων συγκοινωνιών, άνοιγμα δημόσιας και ιδιωτικής εκπαίδευσης, παιδικών σταθμών) και τις οδηγίες των Αρχών δημόσιας υγείας. Λαμβάνοντας οι ίδιοι όλα τα παραπάνω υπ’ όψιν, θα πρέπει να αποφασίσουν εάν θα ανοίξουν τμηματικά τους χώρους εργασίας τους ή αν θα καθυστερήσουν έως ότου όλα τα τμήματα θεωρηθούν ασφαλή και μπορούν να ανοίξουν από κοινού. Μία ηγεσία με διορατικότητα, διατηρεί συχνή επικοινωνία με τους εργαζομένους και καταστρώνει σαφή σχέδια έκτακτης ανάγκης. Έτσι θα καταφέρει να περιορίσει το άγχος των εργαζομένων.

Πώς εγγυάται μία εταιρεία την ασφάλεια σε ό,τι αφορά τη συνεργασία μεταξύ των εργαζομένων όταν αυτοί εργάζονται στο ίδιο περιβάλλον;

Η γειτνίαση εργαζομένων σε open spaces γραφεία, σε γραμμές παραγωγής ή και εντός καταστημάτων λιανικής δημιουργεί εύλογα κινδύνους. Το τμήμα HR κάθε οργανισμού θα πρέπει να προσδιορίσει τα μέτρα εκείνα που θα λάβει σε περίπτωση ύπαρξης μελλοντικού κρούσματος στο χώρο εργασίας καθώς επίσης και τον καλύτερο τρόπο που θα επικοινωνηθούν εσωτερικά οι απαραίτητες αλλαγές στο εργασιακό περιβάλλον. Ανάμεσα στα θέματα που θα εξεταστούν είναι η παροχή ή/και η απαίτηση χρήσης ατομικού προστατευτικού εξοπλισμού (θα πρέπει να εφαρμόζονται πλήρως οι οδηγίες των αρμοδίων Αρχών), η αναδιάρθρωση του χώρου εργασίας ή και πρωτοβουλίες ιατρικής φύσης (λήψη θερμοκρασίας, tests κλπ).  Η διοίκηση των εταιρειών θα χρειαστεί να δεσμευτεί να προχωρά σε συνεχείς καθαρισμούς. Επιπροσθέτως, υπάρχουν ήδη παραδείγματα που προβλέπουν ξεχωριστούς κλειστούς χώρους όπου θα εργάζονται για τους επόμενους μήνες όσοι νόσησαν από COVID -19.

Πότε και πού θα δουλεύουν οι εργαζόμενοι;

Σε αγορές που έχει ήδη ξεκινήσει η επιστροφή στον χώρο εργασίας, τα προγράμματα εργαζομένων έχουν προσαρμοστεί κατά τέτοιο τρόπο ώστε να αποφευχθεί ο συνωστισμός στο χώρο εργασίας. Ανάμεσα στις επιλογές περιλαμβάνεται η εργασία με βάρδιες, η παροχή κινήτρων για τηλε-επικοινωνία, η υιοθέτηση μοντέλου απομακρυσμένου χώρου εργασίας, η εφαρμογή ευέλικτων προγραμμάτων και η επανεξέταση των ταξιδιών και των προσωπικών συναντήσεων.

Πώς οι εταιρείες εμπνέουν εμπιστοσύνη όταν ο κόσμος συνεχίζει να αισθάνεται ευάλωτος; 

Ο ρόλος των ηγεσιών των εταιρειών είναι σήμερα σημαντικότερος από ποτέ. Η αναγνώριση και η αντιμετώπιση των ανησυχιών των εργαζομένων αποτελούν τη βάση για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης. Οι ηγέτες σε όλα τα επίπεδα θα πρέπει να επιδείξουν ενσυναίσθηση, κατανόηση και υπομονή. Σε πολλές περιπτώσεις, μάλιστα, οι αξίες των εταιρειών ενδέχεται να πρέπει να επαναπροσδιοριστούν. Με στόχο να επιδείξουν ανθεκτικότητα, οι εταιρείες θα κληθούν να εξετάσουν προσεκτικά μακροπρόθεσμα μέτρα, συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης ηγετών και διευθυντών τους, της θεσμοθέτησης νέων παροχών όπως η αμοιβή κινδύνου, συνεδρίες ψυχικής υγείας και παρατεταμένη άδεια ασθενείας. Και σε πραγματικό χρόνο, θα πρέπει να δίνουν feedback στους εργαζομένους αντιμετωπίζοντας τις ανησυχίες τους.

Το πρώτο Intelligence Report της Weber Shandwick (περιόδου 23-29.03.2020) μπορείτε να το βρείτε εδώ

Το δεύτερο Intelligence Report της Weber Shandwick (περιόδου 30.03-05.04.2020) μπορείτε να το βρείτε εδώ

Το τρίτο Intelligence Report της Weber Shandwick (περιόδου 06-12.04.2020) μπορείτε να το βρείτε εδώ

Το τέταρτο Intelligence Report της Weber Shandwick (περιόδου 13-19.04.2020) μπορείτε να το βρείτε εδώ