Μόνο δύο στους 100 αιτούντες άσυλο που χρειάζονται νομική συνδρομή στα νησιά έχουν πρόσβαση σε δικηγόρο διορισμένο από το κράτος, ενώ την ίδια ώρα οι περισσότεροι δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση στη βασική ενημέρωση που χρειάζονται για να κατανοήσουν την περίπλοκη διαδικασία χορήγησης ασύλου. Τα παραπάνω διαπιστώνουν σε έκθεσή τους το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες και η Oxfam.
Οι δύο οργανώσεις, όπως αναφέρει το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, υπογραμμίζουν ότι σε όλες τις χώρες της ΕΕ οι αιτούντες άσυλο πρέπει να έχουν πρόσβαση σε δωρεάν νομική συνδρομή από το κράτος μετά την απόρριψη της αίτησης ασύλου σε πρώτο βαθμό. Ωστόσο, σύμφωνα με στοιχεία που παραθέτουν, το 2018 από τις 15.355 προσφυγές που υποβλήθηκαν σε όλη την Ελλάδα κατά της απορριπτικής απόφασης σε πρώτο βαθμό, μόνο το 21% των αιτούντων άσυλο επωφελήθηκε από δωρεάν νομική συνδρομή από το κράτος. Αυτό σημαίνει ότι μόνο δύο στους δέκα ανθρώπους που χρειάστηκαν νομική συνδρομή είχαν δικηγόρο διορισμένο από το κράτος για να τους βοηθήσει στη διαδικασία προσφυγής. Την ίδια ώρα η κατάσταση στα νησιά ήταν ακόμα χειρότερη, με τον αντίστοιχο αριθμό να ανέρχεται σε δύο στους 100.
Στη Λέσβο για το μεγαλύτερο διάστημα του 2018, δεν υπήρχαν διορισμένοι από το κράτος δικηγόροι για το στάδιο της προσφυγής, ενώ το 2019 και μέχρι σήμερα υπάρχει μόνο ένας. Όπως τονίζουν οι δύο οργανώσεις, στη Λέσβο «η έλλειψη δικηγόρων για την κάλυψη των αναγκών του αυξανόμενου πληθυσμού είναι χρόνια και συνεχής». Αν και η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες χρηματοδοτεί 19 δικηγόρους στα πέντε νησιά και οι ΜΚΟ προσπαθούν να παράσχουν δωρεάν νομική βοήθεια οι ανάγκες είναι πολύ μεγάλες. Έτσι, στη Λέσβο ο μέγιστος αριθμός των Ελλήνων δικηγόρων που ήταν παρόντες το 2019 και σε θέση να προσφέρουν δωρεάν συνδρομή σε όλα τα στάδια της διαδικασίας ασύλου ήταν μόλις 30.
Στην έκθεση υπογραμμίζεται ότι η πρόσβαση των αιτούντων άσυλο σε πληροφορίες, σε όλες τις σχετικές γλώσσες, και σε ουσιαστική νομική συνδρομή αποτελούν, μεταξύ άλλων, απαραίτητες προϋποθέσεις για μία δίκαιη, αξιόπιστη και αποτελεσματική διαδικασία ασύλου. Εξάλλου, η παροχή ποιοτικής νομικής συνδρομής σε πρώιμο στάδιο της διαδικασίας -πριν από τη συνέντευξη ασύλου- παρέχει μια επιπλέον εγγύηση για τον γρήγορο εντοπισμό, την αναγνώριση και την επαρκή προστασία των ευάλωτων ατόμων.
Οι δύο οργανώσεις εκφράζουν τέλος την ανησυχία τους ότι ο νέος νόμος για το άσυλο που θα τεθεί σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2020 εισάγει πρόσθετες απαιτήσεις προς τους αιτούντες άσυλο, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται απροσπέλαστα εμπόδια στην άσκηση του δικαιώματος των αιτούντων να εκπροσωπηθούν από δικηγόρο. Εξηγούν ότι καθώς για τους αιτούντες άσυλο που λαμβάνουν πρωτοβάθμια απόρριψη της αίτησής τους, προβλέπεται η αφαίρεση του δελτίου αιτήσαντος ασύλου, κατά συνέπεια και καθώς οι αιτούντες άσυλο συνήθως δεν διαθέτουν διαβατήριο, «υπάρχει σημαντικός κίνδυνος να μην μπορούν να προβούν στην επικύρωση της υπογραφής τους και άρα να μην μπορούν να έχουν πρόσβαση σε δικηγόρο, την οποία δικαιούνται».
Το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες και η Oxfam καλούν την ελληνική κυβέρνηση, με τη συνδρομή των κυβερνήσεων της ΕΕ και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, «να λάβει άμεσα μέτρα για την τήρηση των υποχρεώσεών της βάσει του ενωσιακού και του διεθνούς δικαίου σε ό,τι αφορά την παροχή πληροφοριών και νομικής συνδρομής στους αιτούντες άσυλο που φθάνουν στην Ελλάδα». Επίσης ζητούν την άμεση κατανομή πρόσθετης χρηματοδότησης για την καλύτερη ενημέρωση των ατόμων που αιτούνται άσυλο αναφορικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους και την πρόσληψη επαρκούς και εξειδικευμένου προσωπικού, συμπεριλαμβανομένων διερμηνέων, σε όλα τα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης και διορισμό δικηγόρων που να παρέχουν δωρεάν νομική συνδρομή στο στάδιο της προσφυγής τουλάχιστον. Τέλος, ζητούν από την Ευρωπαϊκή Ένωση να εξασφαλίσει χρηματοδότηση για τους παρόχους νομικής συνδρομής στην Ελλάδα, καθώς και από τις άλλες χώρες της ΕΕ να μοιραστούν την ευθύνη με την Ελλάδα για την υποδοχή και μετεγκατάσταση των αιτούντων άσυλο.
