Ούτε τριάντα χρόνια πολέμου δεν μπόρεσαν να «σβήσουν» την επιρροή του Μεγαλέξανδρου από το Αφγανιστάν, μια γωνιά του πλανήτη που εξακολουθεί να υφίσταται πολλά δεινά.
Κι αυτό το αποδεικνύουν περίτρανα όχι μόνο οι απόγονοι των στρατιωτών του στο Νουριστάν που δηλώνουν περήφανα Έλληνες, τα αρχαιολογικά ευρήματα και η πληθώρα στοιχείων για τον αντίκτυπο του ελληνικού πνεύματος στην αρχαία επαρχία της Βακτρίας (σημερινό Αφγανιστάν) που παρουσίασε από το βήμα του Διεθνούς Αρχαιολογικού Συνεδρίου για το Μεγαλέξανδρο, που διοργανώνει στη Νάουσα η ΙΖ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων ο Ομάρ Σουλτάν, τέως υπουργός Πολιτισμού της ασιατικής αυτής χώρας. Αλλά- κυρίως- το γεγονός πως «ακόμη και σήμερα οι Αφγανοί τον πιστεύουν» όπως λέει χαρακτηριστικά ο ελληνομαθής κ. Σουλτάν.
«Ο Μεγαλέξανδρος έχει αφήσει το αποτύπωμά του στο Αφγανιστάν. Υπάρχουν περίπου πέντε Αλεξάνδρειες, υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα που καταδεικνύουν τη σχέση του Αφγανιστάν με τον ελληνιστικό κόσμο. Πολλά έχουν χαθεί σ’ αυτά τα 30 χρόνια πολέμου (από τη ρωσική στρατιωτική επέμβαση το 1979 και τα γεγονότα που ακολούθησαν κατόπιν) αλλά έχουν μείνει αρκετά και μαρτυρούν τη μεγάλη επιρροή του στην περιοχή.
Για παράδειγμα, στη Χαντά, ένα αρχαίο βουδιστικό κέντρο, εντόπισα τρεις κόγχες: στην πρώτη υπήρχε ένας πρίγκιπας που φύλασσε τον Βούδα, στη δεύτερη ο Ηρακλής και στην τρίτη ο Αλέξανδρος. Τα ευρήματα αυτά χρονολογούνται από τον 4ο -5ο αιώνα μ.Χ. γεγονός που δείχνει τη διάρκεια της επιρροής του Μεγαλέξανδρου και των απογόνων του στην περιοχή» δηλώνει ο κ. Σουλτάν στο ΑΜΠΕ.
Η επιρροή του Μεγαλέξανδρου στο Αφγανιστάν μπορεί να μην έχει «σβήσει», αλλά όπως σε κάθε εμπόλεμη περιοχή, ο πολιτισμός της ασιατικής αυτής χώρας έχει υποστεί σοβαρό πλήγμα. Ωστόσο, ο Ομάρ Σουλτάν δηλώνει αισιόδοξος και εναποθέτει τις ελπίδες του στην εκπαίδευση των νέων γενιών. «Ελπίζω και νομίζω πως με την εκπαίδευση και τον πολιτισμό θα μπορέσουμε να ξαναενώσουμε τη χώρα μας.
Γιατί οι Αφγανοί λένε πως όταν υπάρχει πολιτισμός πάντα υπάρχει ενότητα. Βέβαια, το να αποκαταστήσει κανείς ένα κτίριο χρειάζεται ίσως μόνο δυο -τρία χρόνια, αλλά για να επουλωθούν οι ‘πληγές’ του πολιτισμού χρειάζεται χρόνος. Θα πρέπει να έχουμε υπομονή.
Ήδη, έχουμε ξεκινήσει να παίρνουμε παιδιά από τα σχολεία και να τα πηγαίνουμε στο μουσείο προκειμένου να τους δείξουμε τον πολιτισμό της χώρας τους. Τούς λέμε: αυτά είναι δικά σας και όχι δικά μας.
Στην αρχή είχαμε δυσκολίες να φέρουμε τα παιδιά στο μουσείο. Ήταν μόλις 100, σήμερα είναι 500. Και παρά τις οικονομικές και άλλες δυσκολίες, θα πρέπει να ανοίξουμε μουσεία σε όλες τις μεγάλες πόλεις του Αφγανιστάν, όχι μόνο στην Καμπούλ. Για να νιώσει ο κόσμος την ευθύνη και ν’ αρχίσει να μαθαίνει τον ίδιο του τον πολιτισμό» τονίζει και στέλνει το δικό του αισιόδοξο μήνυμα: «Ελπίζω σ’ ένα καλύτερο μέλλον. Γιατί όσο υπάρχει αύριο υπάρχει ελπίδα».
Ο Ομάρ Σουλτάν, αυτός ο «Μακεδόνας του Αφγανιστάν», όπως τον αποκαλούσε ο καθηγητής του Μανόλης Ανδρόνικος, έχει αποδείξει έμπρακτα την αγάπη του για τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό δίνοντας το όνομα του Μεγαλέξανδρου στον γιο του. «Ήταν μόλις είχα έρθει στην Ελλάδα, μετά τη ρωσική στρατιωτική εμπλοκή στο Αφγανιστάν, και καθόμασταν με τη γυναίκα μου στην Ακρόπολη. Εκεί μού ανακοίνωσε πως είναι έγκυος κι εγώ της είπα ότι αν είναι αγόρι θα το ονομάσουμε Αλέξανδρο και αν είναι κορίτσι Αθηνά» θυμάται ο κ. Σουλτάν.
Χωρίς ενδοιασμούς, διατρανώνει την αγάπη του για την Ελλάδα. «Η δεύτερη πατρίδα μου είναι η Ελλάδα. Τα καλύτερά μου χρόνια τα έχω περάσει εδώ. Τους Έλληνες τους αγαπώ από τα βάθη της καρδιάς μου» τονίζει κι όπως λέει, δεν είναι ο μόνος που αισθάνεται έτσι για τους Έλληνες. Οι Αφγανοί λατρεύουν τους Έλληνες στρατιώτες στο Αφγανιστάν γιατί χτίζουν σχολεία, νοσοκομεία και βοηθούν τον κόσμο» εξηγεί.
Η διείσδυση του ελληνισμού ανά τον κόσμο
Από το βήμα του συνεδρίου παρουσιάστηκαν διάφορες πτυχές της διείσδυσης του ελληνισμού ανά τον κόσμο. Μεταξύ άλλων, παρουσιάστηκαν από τον καθηγητή του πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ Μοσέ Φίσερ νέα στοιχεία από αρχαιολογικές έρευνες στην παράκτια περιοχή της Ιουδαίας, που σκιαγραφούν τη διείσδυση του ελληνισμού και το βαθμό αντίστασης του εβραϊκού στοιχείου στην πολιτική αφομοίωσης που ακολούθησαν οι Σελευκίδες.
Από την πλευρά του, ο καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Αμμάν Ναΐφ Χαντάντ ανέδειξε την πολιτισμική όσμωση μεταξύ της ελληνικής και σημιτικής κουλτούρας, κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στις πολιτιστικές αλληλεπιδράσεις στον τομέα της αρχιτεκτονικής και του πολεοδομικού σχεδιασμού από την ελληνιστική Μακεδονία στο κράτος των Ναβαταίων (αρχαίου λαού της Αραβίας με πρωτεύουσά τους την Πέτρα, σημαντική πόλη για το εμπόριο ανάμεσα στη Μεσόγειο και την Ερυθρά Θάλασσα) και τη Δεκάπολη.
Η σημασία του Αλεξάνδρου για τη Ρωσία και η σημασία του ως πρότυπο βασιλέα για τους Τσάρους καταδεικνύεται από την πληθώρα αντικειμένων που αφορούν τον μεγάλο στρατηλάτη, που βρίσκεται στο Κρατικό Μουσείο Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης. Τα αντικείμενα αυτά, που θα παρουσιαστούν σε έκθεση στο Μουσείο του Σίδνεϊ, που θα εγκαινιαστεί στις 25 Νοεμβρίου, παρουσίασε η επικεφαλής του Τμήματος Κλασικών Αρχαιοτήτων του μουσείου Ερμιτάζ, Άννα Αλεξέγεβνα Τροφίμοβα.
Ο Καζίμ Αμπντουλάεφ, μέλος της Ακαδημίας επιστημών του Ουζμπεκιστάν και συνεργάτης στο πανεπιστήμιο Κοτς της Κωνσταντινούπολης παρουσίασε την ελληνιστική παράδοση στην τέχνη της Βακτρίας και της Σογδιανής (σημ. Τατζικιστάν και Ουζμπεκιστάν). Επίσης από την περιοχή του Τατζικιστάν, η Αντζελίνα Ντρουγινίνα, ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Τατζικιστάν, μ/ιλησε για τα αποτελέσματα των νεώτερων ερευνών στο ναό του ποταμού Ώξου, στην σημαντικότατη ελληνιστική πόλη της Ωξιανής (Takht-i Sangin).
Η ομότιμη καθηγήτρια του πανεπιστημίου του Γκέτινγκεν της Γερμανίας Μαριάν Μπέργκμαν, με αφορμή ένα γλυπτό που φιλοτέχνησε κάποιος που μοιάζει να ανήκει στους πρώτους αποίκους που αναζήτησαν την τύχη τους στην Αλεξάνδρεια, μελέτησε τον πολιτιστικό αντίκτυπο των νέων πόλεων που ιδρύθηκαν στην ελληνιστική εποχή.
Για τις απαρχές της σύγχρονης ιστοριογραφίας και τη σύνδεσή της με τον Αλέξανδρο και το στρατηγό του, τον Φιλώτα, την εκτέλεση του οποίου διέταξε με την κατηγορία της συνομωσίας, μίλησε ο καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Έξετερ και γνωστός ερευνητής για το θρύλο του Μεγάλου Αλεξάνδρου Ρίτσαρντ Στόουνμαν.
Στη σημερινή δεύτερη ημέρα του συνεδρίου παρουσιάστηκαν ακόμη -μεταξύ άλλων- οι ανασκαφές που γίνονται εδώ και μία δεκαετία στην αρχαία πόλη Αιγές της Αιολίδας, στη βορειοδυτική Τουρκία, από τον καθηγητή Γιουσούφ Σεζγκίν, οι οποίες κι έφεραν στο φως τμήμα των λουτρών και το σύστημα αποχέτευσης της πόλης, τα αποτελέσματα των χερσαίων και ενάλιων αρχαιολογικών ερευνών των Γάλλων του Κέντρου Αλεξανδρινών Σπουδών (Αλεξάνδρεια) με επίκεντρο τα ευρήματα από τη νότια ακτή της λίμνης Μαρεώτιδας από τη Βαλερί Πισό, η πλούσια δράση και παρουσία της ιταλικής αρχαιολογικής αποστολής στο Ιράν και το Ιράκ (την παρουσίασαν οι καθηγητές στο πανεπιστήμιο του Τορίνο Βίτο Μεσσίνα και Ρομπέρτα Μενεγκάτσι) κ.ά.
