Ίμια: Δύο νησίδες που λίγο έλειψε να πυροδοτήσουν ένα πόλεμο μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας. Είκοσι δύο χρόνια μετά όμως αξίζει να θυμηθεί κανείς το χρονικό της κρίσης.
Η Αφετηρία της Κρίσης
Όλα ξεκίνησαν στις 25 Δεκεμβρίου 1995, όταν ένα τουρκικό φορτηγό πλοίο, το Φιγκέτ Ατάτ, προσάραξε σε αβαθή πολύ κοντά στην ανατολική νησίδα των Ιμίων. Το πλοίο εξέπεμψε σήμα κινδύνου, αλλά ζήτησε να διασωθεί από το τουρκικό λιμενικό, καθώς ο καπετάνιος του ισχυριζόταν πως βρισκόταν σε τουρκικά χωρικά ύδατα.
Την επόμενη ημέρα, στις 26 Δεκεμβρίου, οι λιμενικές Αρχές της Καλύμνου ειδοποίησαν το Υπουργείο Εξωτερικών ότι πρέπει να αναληφθεί δράση, διαφορετικά το πλοίο θα βυθιζόταν. Η Αθήνα ενημέρωσε σχετικά την Άγκυρα.
Στις 27 Δεκεμβρίου 1995, η τουρκική πλευρά εστίασε όχι τόσο στη διάσωση του πλοίου, αλλά έθεσε ζήτημα κυριαρχίας στην περιοχή.
Στις 28 Δεκεμβρίου, δύο ελληνικά ρυμουλκά αποκόλλησαν το τουρκικό σκάφος και το οδήγησαν σε τουρκικό λιμάνι. Την ίδια ημέρα, ωστόσο, η ένταση κλιμακώθηκε επικίνδυνα όταν μια από τις τουρκικές παραβιάσεις του εναέριου χώρου οδήγησε στη συντριβή τουρκικού μαχητικού στη Λέσβο, ύστερα από σκληρή αερομαχία. Ο Τούρκος πιλότος διασώθηκε και επεστράφη.
Το περιστατικό έγινε αφορμή για περαιτέρω κλιμάκωση, και στις 29 Δεκεμβρίου η Άγκυρα επιδίδει ρηματική διακοίνωση στην Αθήνα, στην οποία υποστήριζε ότι οι βραχονησίδες Ίμια ανήκαν στην Τουρκία, καθώς ήταν καταγεγραμμένες στο κτηματολόγιο της Μουγκλά στο Μποντρούμ.
Η Αθήνα Αντιδρά
Παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα απάντησε 11 ημέρες αργότερα, στις 8 Ιανουαρίου 1996, απορρίπτοντας την τουρκική θέση, η κρίση κλιμακωνόταν. Εκείνες τις ημέρες, η Αθήνα ήταν επικεντρωμένη στη σοβαρή επιδείνωση της υγείας του Ανδρέα Παπανδρέου. Στις 15 Ιανουαρίου, ο Παπανδρέου παραιτήθηκε από την πρωθυπουργία, και τρεις ημέρες αργότερα, ο Κώστας Σημίτης έγινε πρωθυπουργός.
Η Σημαία και η Αντίδραση της Άγκυρας
Στις 26 Ιανουαρίου, ο δήμαρχος Καλύμνου, Δημήτρης Διακομιχάλης, μαζί με έναν αστυνομικό διευθυντή, έναν ιερέα και δύο ακόμα άτομα, ύψωσε ελληνική σημαία στα Ίμια.
Την επόμενη ημέρα, «δημοσιογράφοι» της Hurriyet προχώρησαν σε αεραπόβαση στη μεγαλύτερη από τις δύο νησίδες, κατέβασαν την ελληνική σημαία και ύψωσαν μια τουρκική, προκαλώντας αναστάτωση στην Αθήνα.
Στις 28 Ιανουαρίου, το ελληνικό περιπολικό Αντωνίου κατέβασε την τουρκική σημαία και ύψωσε ξανά την ελληνική. Το ίδιο βράδυ, άνδρες των ΟΥΚ ανέβηκαν αθέατοι στη Μεγάλη Ίμια, με εντολή να αποφύγουν οποιαδήποτε πρόκληση.
Η Τελική Αναμέτρηση
Στις 30 Ιανουαρίου, ο Κώστας Σημίτης συνομίλησε τηλεφωνικά με τον τότε Αμερικανό πρόεδρο Μπιλ Κλίντον. Η ελληνική πλευρά ξεκαθάρισε πως αν υπάρξει πρόκληση, δεν θα διστάσει να απαντήσει στρατιωτικά.
Η Τουρκία, ωστόσο, προέβαλε θέμα «Γκρίζων Ζωνών», απορρίπτοντας την ελληνική πρόταση για αποκλιμάκωση.
Στις 31 Ιανουαρίου, η Αθήνα συγκάλεσε σύσκεψη στο γραφείο του Σημίτη, αντί για το Κέντρο Επιχειρήσεων, γεγονός που σχολιάστηκε αρνητικά.
Στις 01:40 τα ξημερώματα, ελληνικές στρατιωτικές πηγές ενημερώθηκαν ότι Τούρκοι βατραχάνθρωποι αποβιβάστηκαν στη Μικρή Ίμια.
Στις 04:30, η ελληνική πλευρά έστειλε ελικόπτερο του Πολεμικού Ναυτικού για επιβεβαίωση. Το ελικόπτερο εντόπισε 10 Τούρκους στρατιώτες με σημαία και έλαβε εντολή να επιστρέψει.
Στις 04:50, λίγο πριν φτάσει στην Καλόλιμνο, το ελικόπτερο κατέπεσε, με αποτέλεσμα τον θάνατο των τριών Ελλήνων αξιωματικών:
- Υποπλοίαρχος Χριστόδουλος Καραθανάσης
- Υποπλοίαρχος Παναγιώτης Βλαχάκος
- Αρχικελευστής Έκτορας Γιαλοψός
Η Αμερικανική Παρέμβαση και η Συμφωνία Αποχώρησης
Με την κατάσταση να φτάνει στο χείλος του πολέμου, οι ΗΠΑ παρενέβησαν μέσω του υφυπουργού Εξωτερικών Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, προτείνοντας τη συμφωνία:
«Όχι πλοία, όχι στρατιώτες, όχι σημαίες».
Και οι δύο πλευρές συμφώνησαν, αποσύροντας τις στρατιωτικές τους δυνάμεις.
Η ελληνική κοινή γνώμη, ωστόσο, θα μείνει με πικρή γεύση, ιδιαίτερα μετά την περιβόητη φράση του Κώστα Σημίτη στη Βουλή:
«Ευχαριστώ τις ΗΠΑ».
Η φράση αυτή θα στιγματίσει την πολιτική του καριέρα και θα καταστήσει σαφές ότι η Άγκυρα πλέον θέτει συστηματικά θέμα «Γκρίζων Ζωνών» στο Αιγαίο.
