Λουκέτα και τσουχτερά πρόστιμα στο σχέδιο νόμου για την «Προστασία των καταναλωτών»

Προσωρινή διακοπή λειτουργίας μίας επιχείρησης μέχρι και ένα χρόνο και τσουχτερά πρόστιμα προβλέπονται στο σχέδιο νόμου για την αναμόρφωση, τροποποίηση και συμπλήρωση των διατάξεων του ν. 2251/1994 για την «Προστασία των καταναλωτών» που έθεσε σήμερα σε δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση, ο υπουργός Οικονομίας Δημήτρης Παπαδημητρίου.

Η διαβούλευση θα διαρκέσει μέχρι τις 29/06/2017, ημέρα Πέμπτη και ώρα 15:00 όπως αναφέρει το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων.

Στο σχέδιο νόμου, μεταξύ άλλων, υπάρχει πρόβλεψη για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές και τις διαφημίσεις, για την προστασία της ψυχικής υγείας των ανήλικων καταναλωτών, ορίζονται σαφώς οι περιπτώσεις καταχρηστικών όρων και υπάρχει πρόβλεψη για την εμπορία από απόσταση χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, όπου επισημαίνεται ότι μία τέτοια σύμβαση είναι άκυρη υπέρ του καταναλωτή, αν αυτός δεν λάβει εγκαίρως, και, σε κάθε περίπτωση, πριν από τη δέσμευσή του από τη σύμβαση αυτή, όλους τους όρους της γραπτώς ή με άλλο σταθερό μέσο στο οποίο έχει πρόσβαση.

Σε κάθε σύμβαση από απόσταση, ο καταναλωτής έχει το δικαίωμα να υπαναχωρήσει μέσα σε δεκατέσσερις ημερολογιακές ημέρες, χωρίς καμία ποινή και χωρίς να αναφέρει αιτιολογία.

Ωστόσο, η προθεσμία αυτή παρατείνεται σε τριάντα ημερολογιακές ημέρες προκειμένου περί συμβάσεων εξ αποστάσεως, με αντικείμενο ασφαλίσεις ζωής, καθώς και στις συνταξιοδοτικές ασφαλίσεις.

Όπως προβλέπεται, η ισχύς του νόμου αρχίζει τρεις μήνες από τη δημοσίευσή του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Κυρώσεις

Με την επιφύλαξη των διατάξεων του Ποινικού Κώδικα, των κανόνων ρύθμισης της αγοράς προϊόντων και της παροχής υπηρεσιών και διατάξεων άλλων ειδικών νομοθετημάτων, σε βάρος των προμηθευτών που παραβαίνουν τις διατάξεις της νομοθεσίας, επιβάλλεται, με απόφαση του υπουργού Οικονομίας και Ανάπτυξης, κατόπιν καταγγελίας ή και αυτεπαγγέλτως, μια ή περισσότερες από τις παρακάτω κυρώσεις:

α) Σύσταση για συμμόρφωση, εντός οριζόμενης προθεσμίας και άρση της προσβολής και παράλειψης στο μέλλον, ή εάν ο προμηθευτής έχει ήδη συμμορφωθεί, σύσταση παράλειψης της προσβολής στο μέλλον με προειδοποίηση επιβολής προστίμου.

β) Πρόστιμο από 1.500 έως 1 εκατ. ευρώ. Σε περίπτωση που εκδοθούν σε βάρος του ίδιου προμηθευτή περισσότερες από τρεις αποφάσεις επιβολής προστίμου, το ανώτατο όριο προστίμου διπλασιάζεται.

γ) Προσωρινή διακοπή της λειτουργίας της επιχείρησης ή τμήματός της για χρονικό διάστημα από τρεις μήνες έως ένα έτος, σε περίπτωση που εκδοθούν σε βάρος του ίδιου προμηθευτή περισσότερες από τρεις αποφάσεις επιβολής προστίμου.

Σε βάρος του προμηθευτή που δεν απαντά σε καταγγελίες καταναλωτών, ο υπουργός Οικονομίας μπορεί να προβεί σε:

α) σύσταση για συμμόρφωση, εντός οριζόμενης προθεσμίας, με προειδοποίηση επιβολής προστίμου,

β) επιβολή προστίμου από πεντακόσια ευρώ έως πέντε χιλιάδες ευρώ,

γ) επιβολή προστίμου από πέντε χιλιάδες ευρώ έως πενήντα χιλιάδες ευρώ, σε περίπτωση υποτροπής. Τα ποσά των προστίμων της παρούσας παραγράφου περιέρχονται στον κρατικό προϋπολογισμό.

Ενώσεις καταναλωτών

Για τη σύσταση Ένωσης Καταναλωτών πρώτου βαθμού, απαιτούνται τουλάχιστον εκατό ιδρυτικά μέλη. Σε Δήμους με πληθυσμό μέχρι 5.000 κατοίκους αρκούν πενήντα ιδρυτικά μέλη.

Οι Ενώσεις Καταναλωτών μπορούν να ιδρύουν γραφεία και σε περιοχές εκτός της έδρας τους. Κάθε φυσικό πρόσωπο δεν επιτρέπεται να συμμετέχει σε περισσότερες από μία Ενώσεις Καταναλωτών πρώτου βαθμού.

Για την σύσταση Ένωσης Καταναλωτών δεύτερου βαθμού, απαιτείται συμμετοχή τουλάχιστον πέντε Ενώσεων Καταναλωτών πρώτου βαθμού.

Κάθε Ένωση Καταναλωτών πρώτου βαθμού δεν επιτρέπεται να συμμετέχει σε περισσότερες από μία Ενώσεις Καταναλωτών δεύτερου βαθμού. Οι Ενώσεις Καταναλωτών μπορεί να οργανώνονται και πέραν του δευτέρου βαθμού, κατά τον τρόπο οργάνωσης των Ενώσεων Καταναλωτών δεύτερου βαθμού.

Οι Ενώσεις Καταναλωτών αποκτούν νομική προσωπικότητα με την εγγραφή τους στο Μητρώο Ενώσεων Καταναλωτών που τηρείται στη Γενική Γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή του υπουργείου Οικονομίας.

Ένωση Καταναλωτών που έχει τουλάχιστον πεντακόσια ενεργά μέλη και έχει εγγραφεί στο μητρώο Ενώσεων Καταναλωτών πριν από ένα τουλάχιστον έτος, μπορεί να ασκεί, κάθε είδους αγωγή για την προστασία των γενικότερων συμφερόντων του καταναλωτικού κοινού (συλλογική αγωγή). Η αγωγή μπορεί να ασκηθεί και όταν η παράνομη συμπεριφορά προσβάλλει τα συμφέροντα τριάντα, τουλάχιστον, καταναλωτών.

Συλλογική αγωγή μπορούν να ασκήσουν, από κοινού, περισσότερες της μιας ενώσεις καταναλωτών πρώτου βαθμού

Διαφημίσεις – αθέμιτη εμπορική πρακτική

Κάθε καταναλωτής ή και Ένωση Καταναλωτών έχουν το δικαίωμα, σε περίπτωση παράβασης της νομοθεσίας να ζητούν την δικαστική παύση κάθε αθέμιτης εμπορικής πρακτικής και αποζημίωση για την ζημία που υφίστανται εξαιτίας της πρακτικής αυτής.

Απαγορεύεται στους τηλεοπτικούς σταθμούς η μετάδοση διαφημίσεων παιδικών παιχνιδιών από ώρα 07:00 μέχρι και ώρα 22:00 κάθε ημέρας.

Εγγύηση

Η εγγύηση πρέπει να περιλαμβάνει, με απλή, ευανάγνωστη και κατανοητή διατύπωση στην ελληνική γλώσσα, τουλάχιστον την επωνυμία και τη διεύθυνση του εγγυητή, το αγαθό στο οποίο αναφέρεται η εγγύηση, το ακριβές περιεχόμενό της, τη διάρκειά της και την έκταση της εδαφικής ισχύος της. Στην εγγύηση πρέπει να δηλώνονται με σαφήνεια και πληρότητα τα δικαιώματα του καταναλωτή από τη νόμιμη εγγύηση καθώς και να διευκρινίζεται ότι τα δικαιώματα αυτά δεν θίγονται από την εμπορική εγγύηση. Η εγγύηση πρέπει να είναι σύμφωνη με τους κανόνες της καλής πίστης και να μην αναιρείται από υπερβολικές ρήτρες εξαιρέσεων.

Οι πωλητές και οι παραγωγοί καινούριων διαρκών καταναλωτικών αγαθών εξασφαλίζουν στους καταναλωτές τη συνεχή παροχή τεχνικών υπηρεσιών για τη συντήρηση και επισκευή τους καθώς και την ευχέρεια προμήθειας ανταλλακτικών και τυχόν άλλων αγαθών, που απαιτούνται για τη χρήση τους σύμφωνα με τον προορισμό τους, για χρονικό διάστημα τουλάχιστον δύο ετών από την παράδοση του αγαθού.

Όταν για διαρκή καταναλωτικά αγαθά με εκτιμώμενη πιθανή διάρκεια ζωής άνω των δύο ετών, δεν παρέχεται εμπορική εγγύηση, ο πωλητής οφείλει να το γνωστοποιήσει με οποιονδήποτε πρόσφορο τρόπο εγγράφως ή πάνω σε σταθερό μέσο στον καταναλωτή πριν από την πώληση και να του γνωστοποιήσει ταυτόχρονα με τον ίδιο τρόπο ότι σε κάθε περίπτωση ισχύουν τα δικαιώματά του από την διετή νόμιμη εγγύηση.

Σε περίπτωση αντικατάστασης του αγαθού ή ανταλλακτικού του, η εγγύηση αυτόματα ανανεώνεται για όλη της τη διάρκεια ως προς το νέο αγαθό ή ανταλλακτικό, εκτός αν ορίζεται διαφορετικά. Εάν κατά τη διάρκεια ισχύος της εμπορικής εγγύησης, η οποία παρέχει επισκευή καταναλωτικού αγαθού, εμφανισθεί στο αγαθό ελάττωμα και ο απαιτούμενος χρόνος επισκευής του αγαθού υπερβαίνει τις δεκαπέντε εργάσιμες ημέρες, ο καταναλωτής δικαιούται να ζητήσει την προσωρινή αντικατάσταση του προϊόντος για όσο χρόνο διαρκεί η επισκευή.

Ψυχική υγεία ανήλικων καταναλωτών

Οι προμηθευτές οφείλουν να προβάλλουν τα προϊόντα που απευθύνονται σε ανήλικους με τρόπο ώστε άμεσα ή έμμεσα να μην στρεβλώνεται η εικόνα της παιδικότητας αλλοιώνοντας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της παιδικής ηλικίας και να μην προβάλλεται η έννοια της ευδαιμονίας ως αποκλειστικά συνδεόμενης με την απόκτηση των συγκεκριμένων προϊόντων, ενισχύοντας το αίσθημα του καταναλωτισμού.

Οι προμηθευτές υποχρεούνται να διαθέτουν στην αγορά προϊόντα, με τα οποία δεν γίνεται αθέμιτη συλλογή, χρήση και επεξεργασία προσωπικών δεδομένων των ανηλίκων.

Ως προϊόντα τα οποία ενέχουν κινδύνους για την ψυχική, πνευματική ή ηθική ανάπτυξη των ανηλίκων καθώς και για τις διαπροσωπικές τους σχέσεις θεωρούνται ιδίως τα προϊόντα τα οποία:

α) προκαλούν στους ανηλίκους, ανασφάλεια ή φόβο,

β) παροτρύνουν, άμεσα ή έμμεσα, σε επιθετική συμπεριφορά και ειδικότερα σε χρήση ή άσκηση οποιασδήποτε μορφής βίας,

γ) προσβάλλουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια,

δ) προτρέπουν στην υιοθέτηση προτύπων συμπεριφοράς που δεν συνάδουν με τους ηθικούς και νομικούς κανόνες της σύγχρονης κοινωνίας ή είναι επιζήμια για το περιβάλλον,

ε) καλλιεργούν διακρίσεις λόγω φυλής, φύλου, θρησκείας, ιθαγένειας, αναπηρίας ή σεξουαλικού προσανατολισμού,

στ) παροτρύνουν σε εθισμούς και δραστηριότητες που είναι επιβλαβείς για τους ίδιους,

ζ) εγείρουν άμεσα ή έμμεσα, τον πρόωρο ερωτισμό μέσω λεκτικών ή εικονικών αναπαραστάσεων με σεξουαλικά μηνύματα που δεν συνάδουν με την εικόνα της παιδικότητας και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτής της ηλικίας, ενώ επιπλέον αναπαράγουν έμφυλα στερεότυπα, και

η) επιφέρουν άμεσα ή έμμεσα εξοικείωση της παιδικής ηλικίας με ανήθικες ή ασεβείς πράξεις.

Στη γενική γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή του υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης, συνιστάται Επιτροπή Προστασίας Ανηλίκων, η οποία αποτελεί συμβουλευτικό και γνωμοδοτικό όργανο του γενικού γραμματέα Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή γι΄ αυτά τα θέματα.

Ποιοι είναι οι καταχρηστικοί όροι

Σε κάθε περίπτωση, όπως αναφέρεται στο σχέδιο νόμου, καταχρηστικοί είναι ιδίως οι όροι που:

α) παρέχουν στον προμηθευτή, χωρίς εύλογη αιτία, υπερβολικά μεγάλη προθεσμία αποδοχής της πρότασης του καταναλωτή για σύναψη σύμβασης,

β) περιορίζουν τις ανειλημμένες συμβατικές υποχρεώσεις και ευθύνες των προμηθευτών,

γ) προβλέπουν προθεσμία καταγγελίας της σύμβασης υπερβολικά σύντομη

για τον καταναλωτή ή υπερβολικά μακρά για τον προμηθευτή,

δ) συνεπάγονται την παράταση ή ανανέωση της σύμβασης για χρονικό διάστημα υπερβολικά μακρό, αν ο καταναλωτής δεν την καταγγείλει σε ορισμένο χρόνο,

ε) επιφυλάσσουν στον προμηθευτή το δικαίωμα μονομερούς τροποποίησης ή λύσης της σύμβασης χωρίς ορισμένο, ειδικό και σπουδαίο λόγο, ο οποίος να αναφέρεται στη σύμβαση.

στ) επιτρέπουν στον προμηθευτή να καταγγείλει σύμβαση αόριστης διάρκειας χωρίς εύλογη προθεσμία,

ζ) επιφυλάσσουν στον προμηθευτή το δικαίωμα να κρίνει μονομερώς αν η παροχή του είναι σύμφωνη με τη σύμβαση,

η) επιφυλάσσουν στον προμηθευτή το απεριόριστο δικαίωμα να ορίζει μονομερώς το χρόνο εκπλήρωσης της παροχής του,

θ) ορίζουν ότι η παροχή δεν είναι υποχρεωτικό να ανταποκρίνεται στις ουσιώδεις, για τον καταναλωτή, προδιαγραφές, στο δείγμα, στις ανάγκες της ειδικής χρήσης, για την οποία την προορίζει ο καταναλωτής και την οποία αποδέχεται ο προμηθευτής ή στο συνηθισμένο προορισμό της,

ι) επιτρέπουν στον προμηθευτή να μην εκτελέσει τις υποχρεώσεις του χωρίς σπουδαίο λόγο,

ια) χωρίς σπουδαίο λόγο αφήνουν το τίμημα αόριστο και δεν επιτρέπουν τον προσδιορισμό του με κριτήρια ειδικά καθορισμένα στη σύμβαση και εύλογα για τον καταναλωτή,

ιβ) περιορίζουν την ευθύνη του προμηθευτή για κρυμμένα ελαττώματα του πράγματος,

ιγ) αποκλείουν ή περιορίζουν υπέρμετρα την ευθύνη του προμηθευτή,

ιδ) προβλέπουν τη μετακύληση της ευθύνης του πωλητή, ή του εισαγωγέα αποκλειστικά στον παραγωγό του αγαθού ή σε άλλον,

ιε) περιορίζουν την υποχρέωση του προμηθευτή να τηρεί τις υποχρεώσεις που έχουν αναλάβει οι εντολοδόχοι του ή εξαρτούν την εκπλήρωση των υποχρεώσεών του από την τήρηση ειδικής τυπικής διαδικασίας,

ιστ) επιτρέπουν στον προμηθευτή να καταγγέλλει τη σύμβαση κατά την κρίση του, αν η ίδια ευχέρεια δεν αναγνωρίζεται στον καταναλωτή, ή να παρακρατεί τα ποσά που έχουν καταβληθεί για παροχές που δεν έχουν ακόμη εκτελεσθεί από αυτόν, όταν τη σύμβαση καταγγέλλει ο ίδιος,

ιζ) συνεπάγονται παραίτηση του καταναλωτή από τα δικαιώματά του σε περίπτωση μη εκπλήρωσης ή πλημμελούς εκπλήρωσης της παροχής του προμηθευτή, ακόμη και αν τον προμηθευτή βαρύνει πταίσμα,

ιη) εμποδίζουν τον καταναλωτή να υπαναχωρήσει (από τη σύμβαση), όταν η αύξηση του τιμήματος σύμφωνα με τους όρους της σύμβασης είναι υπερβολική για αυτόν,

ιθ) αποκλείουν ή περιορίζουν τη νόμιμη ευχέρεια του καταναλωτή να μην εκτελέσει τη σύμβαση,

κ) απαγορεύουν στον καταναλωτή να επισχέσει εν όλω ή εν μέρει την καταβολή του τιμήματος, όταν ο προμηθευτής δεν εκπληρώνει τις υποχρεώσεις του,

κα) επιβάλλουν στον καταναλωτή που πιστώθηκε με το τίμημα των αγαθών ή υπηρεσιών να εκδώσει μεταχρονολογημένη επιταγή,

κβ) συνεπάγονται παραίτηση του καταναλωτή από τις ενστάσεις του κατά τρίτου που διαδέχεται τον προμηθευτή στη σχέση με τον καταναλωτή,

κγ) απαγορεύουν στον καταναλωτή να προτείνει σε συμψηφισμό προς υποχρεώσεις του από τη σύμβαση ομοειδείς απαιτήσεις του κατά του προμηθευτή,

κδ) βεβαιώνουν ότι ο καταναλωτής γνωρίζει ορισμένους όρους της σύμβασης ή την κατάσταση των προμηθευόμενων πραγμάτων ή την ποιότητα των υπηρεσιών, ενώ πραγματικά τα αγνοεί,

κε) υποχρεώνουν τον καταναλωτή να προκαταβάλει υπερβολικά μεγάλο μέρος του τιμήματος πριν αρχίσει η εκτέλεση της σύμβασης από τον προμηθευτή, μολονότι ο προμηθευτής δεν ανέλαβε την υποχρέωση να εκτελέσει παραγγελία του καταναλωτή με βάση συγκεκριμένες προδιαγραφές ή χαρακτηριστικά ούτε η παροχή του προμηθευτή συνιστάται σε υπηρεσίες με κράτηση,

κστ) επιτρέπουν στον προμηθευτή να απαιτήσει από τον καταναλωτή υπέρμετρες εγγυήσεις,

κζ) αναστρέφουν το βάρος της απόδειξης σε βάρος του καταναλωτή ή περιορίζουν υπέρμετρα τα αποδεικτικά του μέσα,

κη) περιορίζουν υπέρμετρα την προθεσμία, μέσα στην οποία ο καταναλωτής οφείλει να υποβάλει στον προμηθευτή τα παράπονα ή να εγείρει τις αξιώσεις του κατά του προμηθευτή,

κθ) αναθέτουν στον προμηθευτή χωρίς σπουδαίο λόγο την αποκλειστικότητα της συντήρησης και των επισκευών του πράγματος και της προμήθειας των ανταλλακτικών,

λ) επιβάλλουν στον καταναλωτή, σε περίπτωση μη εκπλήρωσης της παροχής του, υπέρμετρη οικονομική επιβάρυνση

λα) αποκλείουν την υπαγωγή των διαφορών από σύμβαση στο φυσικό τους δικαστή με την πρόβλεψη αποκλειστικής αλλοδαπής δικαιοδοσίας ή διαιτησίας.

λβ) προβλέπουν την καταβολή αποζημίωσης στον προμηθευτή, χωρίς αυτός να υποχρεούται να επικαλεστεί και να αποδείξει τη ζημία που υπέστη.