«Το παρόν βιβλίο εγράφη εις εκπλήρωσιν χρέους προς τον ελληνικό λαό, ο οποίος και πρέπει να γνωρίζει την αλήθειαν», γράφει ο Χρήστος Σαρτζετάκης, προλογίζοντας το δίτομο έργο του, «Επιτελών το καθήκον μου», που αφηγείται «τήν άνακριτικήν διερεύνησιν ένός είδεχθούς έγκλήματος, τής έκ πολιτικής αφετηρίας δολοφονίας τού βουλευτού τής άριστεράς Γρηγορίου Λαμπράκη είς τήν Θεσσαλονίκην τήν 22αν Μαΐου 1963».

Τον Χρήστο Σαρτζετάκη, ο οποίος διετέλεσε Πρόεδρος της Δημοκρατίας την πενταετία 1985-1990, επέλεξε, παρά τον νεαρόν της ηλικίας του, τον Μάιο του 1963 ο τότε Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Κωνσταντίνος Κόλλιας, να χειριστεί την «υπόθεση Λαμπράκη».

Στις 1.700 σελίδες του δίτομου έργου του ο πρωταγωνιστής ανακριτής της υπόθεσης Λαμπράκη δίνει, τριάντα τρία χρόνια μετά, τη δική του κατάθεση για την πολύκροτη υπόθεση που συγκλόνισε την Ελλάδα και σφράγισε μα ολόκληρη εποχή. Παράλληλα, δίνει την διεξοδική περιγραφή του κλίματος της καταπιεστικής εκείνης εποχής, την ιστόρηση της δικής του εμπειρίας, καθώς και την βιωματική του αντίληψη για τον ρόλο του δικαστή.

«Από της πρώτης στιγμής έλαβα την απόφασιν να επιτελέσω το καθήκον μου εις το ακέραιον, αντιπαλαίων εναντίον όλων των δυσχερειών από κάθε πλευράν, εναντίον κάθε προσκόμματος, και αδιαφορών διά τας οιασδήποτε εις βάρος μου συνεπείας. Και δεν εννοώ μόνον τας απειλάς εναντίον της ζωής και της σωματικής μου ακεραιότητος, αι οποίαι ήδη από της πρώτης ημέρας αναλήψεως των ανακριτικών μου καθηκόντων εις την υπόθεσιν είχαν αρχίσει. (…)»

Το βιβλίο «Επιτελών το καθήκον μου», από τις εκδόσεις Κέρκυρα, παρουσιάστηκε χθες στο Αμφιθέατρο της Γενναδείου Βιβλιοθήκης με ομιλητές τους Νίκο Δένδια, Ηλία Νικολακόπουλο, Θεόδωρο Πάγκαλο, Σπύρο Φλογαΐτη και συντονιστή τον Αντώνη Παπαγιαννίδη.

Οι πολυπρισματικές τοποθετήσεις που ακούστηκαν στην αίθουσα δείχνουν την επικαιρότητα μιας συζήτησης που πάει πίσω 55 χρόνια. Ο Θόδωρος Πάγκαλος, -πρώην υπουργός Εξωτερικών και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης επί ΠΑΣΟΚ, αλλά και με άμεση μνήμη της εποχής των «Λαμπράκηδων»- θύμισε ότι ό ίδιος βρίσκεται στην ρίζα του συνθήματος «ΖΕΙ» με το οποίο οργανώνονταν οι μεγάλες διαδηλώσεις μετά την δολοφονία Λαμπράκη και που οδήγησε στην τιτλοφόρηση του «Ζ» του Βασίλη Βασιλικού. Περιέγραψε όμως και πώς λίγα χρόνια αργότερα, επί Χούντας, βλέποντας σε κινηματογράφο στο Παρίσι το «Ζ», είδε με την τελική σκηνή της παραπομπής των υπεύθυνων μετά την ανακριτική δουλειά και (κυρίως) την αντίσταση στις πιέσεις για συγκάλυψη, το κοινό της αίθουσας να σηκώνεται και να χειροκροτεί με δάκρυα – έκφραση συμπαράστασης σε εκείνο που εξέφρασε η Ελλάδα διά του Σαρτζετάκη.

Ο Νίκος Δένδιας, δικηγόρος και κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της Ν.Δ., μετέφερε και την πρόσθετη εμπειρία του προσφάτως υπουργού Δημοσίας Τάξεως όταν χρειάστηκε η σημερινή Ελλάδα να εναντιωθεί στο φαινόμενο της Χρυσής Αυγής, με την εμφάνιση ανάλογων συμπτωμάτων βίας και παρακράτους. Για να επισημάνει πώς οι τότε εικόνες και μνήμες δεν επιτρέπεται επ’ ουδενί να επιτραπεί να ξαναλειτουργήσουν.

Ο καθηγητής Σπύρος Φλογαΐτης, που σημείωσε ότι είχε ως φοιτήτρια την κόρη του Χρήστου Σαρτζετάκη Πετρούλα, μίλησε για την επιστημονική απόληξη της σκέψης τού και Προέδρου της Δημοκρατίας, από την διακονία του αστικού και ποινικού δικαίου με την ιδιότητα του δικαστή στην μελέτη και ανάλυση του δημοσίου δικαίου και των πολιτειακών φαινομένων.

Μια πλήρη περιγραφή του σκηνικού που είχε δημιουργηθεί στην μεταπολεμική Ελλάδα., αντιπρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού, Ηλίας Νικολακόπουλος. Έδωσε το στίγμα της δημιουργίας και λειτουργίας των παρακρατικών οργανώσεων οι οποίες -ως υπερΚράτος- οδήγησαν μέχρι και στην δολοφονία Λαμπράκη, αλλά και στο πλέγμα πιέσεων στο οποίο ο Σαρτζετάκης αντιστάθηκε.

Ο συγγραφέας του «Ζ» Βασίλης Βασιλικός, που βρέθηκε αντιμέτωπος με το ογκώδες υλικό της δικογραφίας της υπόθεσης Λαμπράκη και μετέπλασε μέσα από την λογοτεχνική γραφή την υπόθεση αλλά και την στάση του ανακριτή σε θρύλο, ο οποίος εξέφρασε μιαν Ελλάδα που αντιστέκεται, έδωσε την δική του κατάθεση των συνθηκών των ημερών. Προσθέτοντας τις εμπειρίες του από το «ταξίδι» της υπόθεσης Λαμπράκη και της στάσης του ανακριτή στο φαντασιακό και των Ελλήνων, αλλά και του διεθνούς κοινού.

Κλείνοντας την εκδήλωση, ο συγγραφέας του «Επιτελών το καθήκον μου» Χρήστος Σαρτζετάκης μίλησε για τα επιτελούμενα εκ καθήκοντος και με την αίσθηση του χρέους σε αντιπαράθεση με τα τελούμενα εκ συμφέροντος. Συνόψισε την υπόθεση, τονίζοντας ότι «η δολοφονία του Γρηγορίου Λαμπράκη, και ο σοβαρός τραυματισμός του Γεωργίου Τσαρουχά, αμφοτέρων βουλευτών της αριστεράς, στη Θεσσαλονίκη λίγα χρόνια μετά πολυχρόνιο εμφύλιο πόλεμο, ωφείλοντο σε ενεργητικότητα του επισήμου Κράτους• συγκεκριμένως, κύκλων της ηγεσίας των Αστυνομικών Αρχών Θεσσαλονίκης, η οποία εκνόμως, ενεργούσα εις την περίπτωσιν αυτήν παρακρατικώς, εποδηγέτησεν απλώς τις εγκληματικές υπηρεσίες ανθρώπων της κοινωνικής υποστάθμης».

Το «παρών» στην παρουσίαση του βιβλίου του δικαστή, ανακριτή της υπόθεσης Λαμπράκη, έδωσαν μεταξύ άλλων ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος, ο Παναγιώτης Κουρουμπλής, ο Τέρενς Κουίκ, ο Ευάγγελος Βενιζέλος, η Ντόρα Μπακογιάννη, ο Θεόδωρος Φορτσάκης, η Μαριέττα Γιαννάκου, η Ντόρα Μπακογιάννη και πολλοί ακόμη εκπρόσωποι του πολιτικού κόσμου αλλά και της δικαιοσύνης (ανάμεσά τους οι διατελέσαντες πρόεδροι Ανωτάτων Δικαστηρίων Βασίλης Κόκκινος και Ιωάννης Γρίβας, ο οποίος υπήρξε και υπηρεσιακός πρωθυπουργός.)

Στην αίθουσα ήταν επίσης η κόρη του εισαγγελέα της υπόθεσης Λαμπράκη, Παύλου Δελαπόρτα, ο Γιώργος Ρωμαίος που ως δημοσιογράφος είχε κρίσιμο ρόλο στην αποκάλυψη της υπόθεσης, η Σοφία Βούλτεψη (κόρη του Γιάννη Βούλτεψη, που επίσης είχε καλύψει την υπόθεση Λαμπράκη) ενώ ο τρίτος των δημοσιογράφων Γιώργος Μπέρτσος δεν μπόρεσε να παραβρεθεί λόγω ασθενείας.