Περισσότερα από 260.000 στρέμματα δασικών, αγροτικών και χορτολιβαδικών εκτάσεων κάηκαν κατά τη φετινή θερινή περίοδο στην Ελλάδα. Οι καμμένες εκτάσεις από τις 30 μεγαλύτερες πυρκαγιές του καλοκαιριού χαρτογραφήθηκαν άμεσα και λεπτομερώς, μέσω της νέας υπηρεσίας «NOFFi-OBAM», που ανέπτυξε Εργαστήριο του ΑΠΘ, σε συνεργασία με την αρμόδια Διεύθυνση του υπουργείου Περιβάλλοντος.

«Κάηκε το 20% της επιφάνειας της Θάσου»

Σε 256.837,2 στρέμματα ανέρχεται η καμμένη έκταση, που χαρτογραφήθηκε σε πυρκαγιές στις περιφερειακές ενότητες Δράμας, Θάσου, Δυτ. Αττικής, Σάμου, Χίου, Αιτωλοακαρνανίας, Ιωαννίνων, Λάρισας, Ζακύνθου, Κιλκίς, Χαλκιδικής, Λασιθίου, Ρεθύμνης, Χανίων, Άνδρου, Ρόδου, Λακωνίας, Βοιωτίας και Ευβοίας.

Στη Θάσο καταγράφηκε η μεγαλύτερη από τις τριάντα πυρκαγιές (10/09/2016) της αντιπυρικής περιόδου. Η αποτύπωση της καμμένης έκτασης, βασισμένη σε δορυφορικά δεδομένα, αποδεικνύει το μέγεθος της καταστροφής. Η πυρκαγιά κατέκαψε περίπου το 20% της επιφάνειας ολόκληρου του νησιού! Συνολικά κάηκαν 75.223,3 στρέμματα δασικών, αγροτικών και χορτολιβαδικών εκτάσεων. Στη Χίο κάηκαν 49.647,4 στρέμματα, ενώ σε πέντε τοποθεσίες στην Εύβοια συνολικά 45.100,8 στρέμματα, στην Κρήτη συνολικά 25.287,9 στρέμματα και στη Ρόδο 14.058,9 στρέμματα.

«Χαρτογράφηση των πυρκαγιών με δεδομένα από τον ESA»

Η αυτοματοποιημένη υπηρεσία άμεσης χαρτογράφησης καμμένων εκτάσεων (NOFFi-OBAM), η οποία βασίζεται σε δορυφορικά δεδομένα και αξιοποιεί σύγχρονες τεχνικές ανάλυσης εικόνας, είναι μία από τις δράσεις του προγράμματος του Εθνικού Παρατηρητήριου Δασικών Πυρκαγιών (ΕΠαΔαΠ), που ιδρύθηκε από το Εργαστήριο Δασικής Διαχειριστικής και Τηλεπισκόπησης του Τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του ΑΠΘ, σε συνεργασία με τη Γενική Διεύθυνση Ανάπτυξης και Προστασίας Δασών και Αγροπεριβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

«Η υπηρεσία στοχεύει στην αποτύπωση της καμμένης έκτασης σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα από την κατάσβεση της πυρκαγιάς και με τη μεγαλύτερη δυνατή λεπτομέρεια και γι’ αυτόν τον λόγο αξιοποιούμε τα πιο σύγχρονα μέσα και δορυφορικά δεδομένα υψηλής ανάλυσης, που μας παρέχει δωρεάν ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA)» δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο επιστημονικά υπεύθυνος του έργου, διευθυντής του Εργαστηρίου Δασικής Διαχειριστικής και Τηλεπισκόπησης του Τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του ΑΠΘ, αναπληρωτής καθηγητής Ιωάννης Γήτας.

«Σταθερός, αλλά μεγάλος ο αριθμός των πυρκαγιών»

Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια οι πυρκαγίες, που εκδηλώνονται στη διάρκεια του έτους και ειδικότερα κατά τη θερινή περίοδο, δεν παρουσιάζουν αύξηση ως προς τον απόλυτο αριθμό τους, αλλά κινούνται στα ίδια επίπεδα. «Αυτό είναι μία γενική παρατήρηση, που ισχύει σε όλη την ευρωπαϊκή Μεσόγειο. Και φέτος μπορούμε να πούμε ότι ήταν κανονική χρονιά για την Ελλάδα. Μεγάλα προβλήματα υπήρξαν στην Πορτογαλία φέτος, όπως αντίστοιχα στην Ελλάδα είχαμε το 2007», ανέφερε ο κ.Γήτας, διευκρινίζοντας, ωστόσο, ότι «παρά το ότι ο αριθμός των πυρκαγιών έχει σταθεροποιηθεί, εξακολουθεί να είναι μεγάλος».«Η μεγάλη αύξηση του αριθμού των πυρκαγιών τοποθετείται στις δεκαετίες του ’70 και ’80. Με τις μαζικές μετακινήσεις στα αστικά κέντρα οι άνθρωποι παράτησαν την αγροτική γη και η εγκατάλειψη των χωραφιών -τα χόρτα που δεν κόβονταν- οδήγησε στη μεγαλύτερη συσσώρευση καύσιμης ύλης, που μπορεί να δρομολογήσει έναρξη πυρκαγιάς. Από τότε μέχρι σήμερα υπήρξαν δραματικές αλλαγές και όσον αφορά τις κλιματικές συνθήκες», εξήγησε ο καθηγητής.

«Η κλιματική αλλαγή έφερε τις μεγαπυρκαγιές»

Μία σημαντική διαφοροποίηση στις πυρκαγίες, που εκδηλώνονται κατά τα τελευταία χρόνια, είναι ότι ξεφεύγουν και λαμβάνουν μεγάλη έκταση. «Οι μεγαπυρκαγιές, όπως τις ονομάζουμε, σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, δεν υπάρχει ερώτημα ως προς αυτό», ανέφερε ο κ.Γήτας, επισημαίνοντας την αξία της πρόβλεψης και πρόληψης πυρκαγιών, αλλά και του σχεδιασμού βραχυπρόθεσμων και μεσοπρόθεσμων μέτρων αποκατάστασης των καμμένων εκτάσεων.

Στο επίπεδο της πρόληψης, μία παράλληλη δράση του προγράμματος ΕΠαΔαΠ αποτελεί η δημιουργία ενός επικαιροποιημένου χάρτη τύπων δασικής καύσιμης ύλης. Η υπηρεσία είναι προσβάσιμη μόνο από τη δασική υπηρεσία και φέτος χρησιμοποιήθηκε δοκιμαστικά από το Συντονιστικό Όργανο Πολιτικής Προστασίας για τις δασικές πυρκαγιές. Η γνώση του τύπου της καύσιμης ύλης αποτελεί βασική πληροφορία για τον αντιπυρικό σχεδιασμό, ενώ χρησιμοποιείται σε συστήματα πρόβλεψης της συμπεριφοράς των πυρκαγιών. «Όταν σε μία περιοχή εκδηλώνονται ταυτόχρονα 10 πυρκαγιές, είναι σημαντικό να ξέρει η πυροσβεστική υπηρεσία πώς να τις ιεραρχήσει», εξήγησε ο καθηγητής.

Στο πλαίσιο του προγράμματος του ΕΠαΔαΠ ερευνάται, άλλωστε, και η ανάπτυξη ενός δυναμικού δείκτη επικινδυνότητας έναρξης πυρκαγιάς, μεσοπρόθεσμης πρόβλεψης, ο οποίος θα βασίζεται εξολοκλήρου σε δορυφορικά δεδομένα. «Με βάση μία επιστημονικά αξιόπιστη μεθοδολογία, η οποία θα λαμβάνει υπόψη πολλές παραμέτρους, θα είμαστε σε θέση να κάνουμε πρόβλεψη κινδύνου για την έναρξη πυρκαγιάς σε βάθος δύο εβδομάδων», γνωστοποίησε ο κ.Γήτας.