Στις 30 Οκτωβρίου 1938, δηλαδή 86 χρόνια πριν, μια ραδιοφωνική εκπομπή αποτέλεσε ένα από τα πιο «επιτυχημένα» Hoaxes όλων των εποχών, αφήνοντας το στίγμα της στην ιστορία των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης αλλά και της μαζικής… υστερίας. Ο πολυτάλαντος συγγραφέας, ηθοποιός και σκηνοθέτης Όρσον Γουέλς μετέδωσε στο ραδιόφωνο μια διασκευή του μυθιστορήματος «Ο Πόλεμος των Κόσμων» του Χ. Τζ. Γουέλς, μια ιστορία που αφηγείται την εισβολή εξωγήινων στη Γη. Όμως, η μετάδοση είχε τέτοια ζωντάνια και ρεαλισμό, που πάρα πολλοί ακροατές πίστεψαν πως ο πλανήτης όντως βρισκόταν υπό επίθεση Αριανών!
Η εκπομπή μεταδόθηκε από το δίκτυο CBS και είχε τη μορφή δελτίου ειδήσεων ενώ παρεμβάλλονταν και «ζωντανές αναφορές» από την περιοχή του Νιου Τζέρσεϊ, όπου φέρονταν ότι προσγειώθηκαν οι εξωγήινοι. Οι ραδιοφωνικοί ηθοποιοί υποδύονταν τους δημοσιογράφους και τους επιστήμονες, δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα αγωνίας και τρόμου. Η ρεαλιστική αφήγηση περιλάμβανε ηχητικά εφέ από εκρήξεις, σήματα συναγερμού και κραυγές πανικού, ενισχύοντας την αίσθηση μιας πραγματικής κρίσης.
Αν και η εκπομπή ανέφερε ότι πρόκειται για θεατρική απόδοση του μυθιστορήματος του 1898, το γεγονός ότι κάποιοι συντονίστηκαν αργότερα καθώς και οι «επείγουσες ειδήσεις» και ο ρεαλιστικός τρόπος αφήγησης προκάλεσαν σύγχυση σε μεγάλο μέρος των ακροατών, που πίστεψε ότι οι εξωγήινοι είχαν όντως καταφτάσει.
Ο μαζικός πανικός και η συνειδητοποίηση της δυνητικής παραπληροφόρησης των ΜΜΕ
Η αντίδραση του κοινού ήταν έντονη: Άνθρωποι έβγαιναν στους δρόμους, ενώ τα τηλέφωνα των αστυνομικών τμημάτων και των εφημερίδων «πήραν φωτιά» από πολίτες που ζητούσαν πληροφορίες και βοήθεια. Σε ορισμένες περιπτώσεις, αναφέρθηκαν περιστατικά ατόμων που εγκατέλειψαν τα σπίτια τους, θεωρώντας πως πλησίαζε η Αποκάλυψη.
Βέβαια, η εποχή εκείνη ήταν ακόμα πιο ευάλωτη στην παραπληροφόρηση ενώ ο κόσμος ανησυχούσε για τον πόλεμο και την οικονομία και το ραδιόφωνο, ως κύριο μέσο ενημέρωσης, επηρέαζε έντονα τη συλλογική ψυχολογία. Ειδικοί αναφέρουν ότι η ημέρα του Halloween και το αίσθημα αγωνίας της εποχής έπαιξαν ρόλο στην έντονη αντίδραση των ακροατών.
Η εκπομπή του «Πόλεμου των Κόσμων» άφησε μια διαρκή κληρονομιά στον χώρο των ΜΜΕ. Έθεσε υπό αμφισβήτηση τη δύναμη του ραδιοφώνου, ένα νέο τότε μέσο μαζικής επικοινωνίας, και αποτέλεσε ένα από τα πρώτα παραδείγματα για το πώς τα μέσα ενημέρωσης μπορούν να επηρεάσουν τη μαζική ψυχολογία και να διαμορφώσουν την κοινή γνώμη.
Η επιτυχία και η φήμη που απέκτησε ο Γουέλς χάρη στον «Πόλεμο των Κόσμων» τον βοήθησαν να καθιερωθεί ως μια από τις πιο σημαντικές προσωπικότητες του θεάτρου και του κινηματογράφου.
Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο
1831: Στη Βιρτζίνια των Ηνωμένων Πολιτειών, ο Νατ Τέρνερ, δραπέτης σκλάβος και ηγέτης της πιο αιματηρής εξέγερσης σκλάβων στην αμερικανική ιστορία, συλλαμβάνεται. Η εξέγερση είχε ξεκινήσει τον Αύγουστο του 1831, με στόχο την απελευθέρωση των σκλάβων και οδήγησε στον θάνατο περίπου 60 λευκών και δεκάδων μαύρων, ενώ αποτέλεσε σημείο καμπής για την αυστηροποίηση των νόμων που αφορούσαν τη δουλεία. Ο Τέρνερ θα απαγχονιστεί στις 11 Νοεμβρίου, μαζί με 21 συντρόφους του, σηματοδοτώντας ένα τραγικό κεφάλαιο στην ιστορία της αμερικανικής δουλείας.
1863: Φτάνει στην Ελλάδα ο Γεώργιος Γλύξμπουργκ, ο Δανός πρίγκιπας που επιλέχθηκε για τον ελληνικό θρόνο μετά την εκθρόνιση του Όθωνα. Οι προστάτιδες δυνάμεις, Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία, κατέληξαν στην εκλογή του έπειτα από μακρές διαβουλεύσεις, αποδεχόμενες την αγγλική πρόταση για τον νεαρό πρίγκιπα, ο οποίος τότε ήταν μόλις 17 ετών. Ο Γεώργιος Α’ θα αναγορευθεί συνταγματικός βασιλεύς των Ελλήνων και την επόμενη ημέρα θα αναλάβει επίσημα τα καθήκοντά του, δίνοντας τον όρκο πίστης στο Σύνταγμα και στους νόμους του βασιλείου. Η άφιξή του σηματοδότησε την έναρξη της βασιλείας της δυναστείας των Γλύξμπουργκ στην Ελλάδα.
1908: Τα πρώτα ηλεκτρικά τραμ κυκλοφορούν στην Αθήνα, αντικαθιστώντας σταδιακά τα ιππήλατα. Μέχρι το 1910, το δίκτυο επεκτείνεται, περιλαμβάνοντας 257 οχήματα (150 κινητήρια και 107 ρυμουλκούμενα), με τα παλαιά τραμ να χρησιμοποιούνται ως ρυμουλκούμενα. Το τελευταίο δρομολόγιο τραμ στην Αθήνα πραγματοποιείται στις 16 Οκτωβρίου 1960, όταν η γραμμή κλείνει εκτός από τη διαδρομή προς το Πέραμα. Η γραμμή Περάματος παραμένει σε λειτουργία έως τις 4 Απριλίου 1977, οπότε και αποσύρεται. Το τραμ επιστρέφει στους δρόμους της πρωτεύουσας στις 19 Ιουλίου 2004, λίγο πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας.
1918: Η Γερμανία υπογράφει ανακωχή με τους Συμμάχους, σηματοδοτώντας το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η επίσημη λήξη του πολέμου έρχεται στις 11 Νοεμβρίου, με την ανακωχή να τίθεται σε ισχύ στις 11 π.μ., τερματίζοντας τις εχθροπραξίες που είχαν ξεκινήσει το 1914.
1927: Σημειώνεται αποτυχημένη δολοφονική απόπειρα κατά του προέδρου της Δημοκρατίας, Παύλου Κουντουριώτη.
1930: Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και ο Κεμάλ Ατατούρκ υπογράφουν στην Άγκυρα το Σύμφωνο Φιλίας μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Η συμφωνία αυτή σηματοδοτεί την έναρξη μιας νέας εποχής στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, με στόχο την εξομάλυνση των εντάσεων μετά τις εχθροπραξίες της Μικρασιατικής Καταστροφής και την ανταλλαγή πληθυσμών.
1938: Ο Όρσον Ουέλς προκαλεί πανικό στις ΗΠΑ, μεταδίδοντας ραδιοφωνικά μια ρεαλιστική προσαρμογή του μυθιστορήματος “Ο Πόλεμος των Κόσμων” του Χ. Γ. Γουέλς και πείθοντας πολλούς Αμερικανούς ότι η Γη δέχεται επίθεση από εξωγήινους, συγκεκριμένα από Αρειανούς, και δημιουργώντας σκηνές μαζικής ανησυχίας.
1944: Η Θεσσαλονίκη απελευθερώνεται από τη ναζιστική κατοχή. Τμήματα του ΕΛΑΣ, με επικεφαλής τους Μάρκο Βαφειάδη και Ευριπίδη Μπακιρτζή, απελευθερώνουν την πόλη από τους Γερμανούς. Ο λαός της πόλης χειροκροτά με έξαλλο ενθουσιασμό αντάρτες και αντιστασιακές οργανώσεις, που παρελαύνουν στη λεωφόρο Νίκης.
1961: Στο πλαίσιο της «αποσταλινοποίησης», το ταριχευμένο σώμα του Ιωσήφ Στάλιν απομακρύνεται από το Μαυσωλείο του Βλαντιμίρ Λένιν στην Κόκκινη Πλατεία, έπειτα από απόφαση του 22ου Συνεδρίου του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης. Η κίνηση αυτή αποτελεί μέρος της προσπάθειας αποκήρυξης της λατρείας προσωπικότητας του Στάλιν και των εγκλημάτων της σταλινικής εποχής.
1974: Διεξάγεται στην Κινσάσα του Ζαΐρ ένας από τους κορυφαίους αγώνες επαγγελματικής πυγμαχίας. Ο Μοχάμεντ Άλι νικά με νοκ-άουτ τον Τζορτζ Φόρμαν και επανακτά τον παγκόσμιο τίτλο βαρέων βαρών.
2003: Για πρώτη φορά έπειτα από 60 χρόνια η Βουλή των Ελλήνων αποφασίζει άρση της ασυλίας μελών της. Πρόκειται για πέντε βουλευτές (τους Λεωνίδα Γρηγοράκου (ΠΑΣΟΚ), Ανδρέα Μακρυπίδη (ΠΑΣΟΚ), Αριστοτέλη Παυλίδη (ΝΔ), Θόδωρο Σκρέκα (ΝΔ) και Νίκο Τσιαρτσιώνη (ΝΔ)) που κατηγορούνται για παραβάσεις του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, για ψευδορκία και χειροδικία1.
Γεννήσεις
1888 – Κωνσταντίνος Τσικλητήρας, έλληνας αθλητής, ολυμπιονίκης στο άλμα και από τους κορυφαίους αθλητές της εποχής του
1896 – Κώστας Καρυωτάκης, έλληνας ποιητής, από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της νεοελληνικής ποίησης με έργο γεμάτο μελαγχολία
1959 – Γιάννης Αγγελάκας, έλληνας τραγουδιστής, στιχουργός και μουσικός, ιδρυτής του συγκροτήματος «Τρύπες»
1959 – Παύλος Χαϊκάλης, έλληνας ηθοποιός, γνωστός για τη συμμετοχή του σε πολλές κωμικές σειρές και θεατρικές παραστάσεις
1960 – Ντιέγκο Μαραντόνα, αργεντινός ποδοσφαιριστής, ένας από τους μεγαλύτερους θρύλους στην ιστορία του ποδοσφαίρου
1961 – Γεώργιος Παπακωνσταντίνου, έλληνας οικονομολόγος και πολιτικός, πρώην υπουργός Οικονομικών κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης
Θάνατοι
1910 – Ερρίκος Ντινάν,ν, ελβετός ακτιβιστής, ιδρυτής του Ερυθρού Σταυρού και πρώτος βραβευμένος με Νόμπελ Ειρήνης
1988 – Τάσος Λειβαδίτης, έλληνας ποιητής, γνωστός για την επαναστατική του ποίηση και τον λυρισμό του
2002 – Αλίκη Διπλαράκου, ελληνίδα μοντέλο, η πρώτη Ελληνίδα που στέφθηκε Μις Ευρώπη το 1930
2013 – Νίκος Φώσκολος, έλληνας σκηνοθέτης, σεναριογράφος και δημιουργός δημοφιλών τηλεοπτικών σειρών και ταινιών
2019 – Γιάννης Σπανός, έλληνας συνθέτης, από τους πρωτοπόρους του Νέου Κύματος και δημιουργός πολλών επιτυχιών
Επέτειοι – Παγκόσμιες Ημέρες
Σήμερα γιορτάζουν
Απολλωνία, Ζηνοβία, Αστέριος, Αστέρω, Κλεόπας, Κρόνος, Μαρκιανός, Τέρτιος
