Σε μια σημαντική πρωτοβουλία για την ενίσχυση της τοπικής αυτοδιοίκησης προχωρά το υπουργείο Εσωτερικών, καθιερώνοντας ετήσια βραβεία αριστείας που θα συνοδεύονται από χρηματικά έπαθλα, τα οποία μπορεί να φτάνουν έως και το… ένα εκατομμύριο ευρώ ανά οργανισμό. Το νέο σχετικό θεσμικό πλαίσιο, που ψηφίστηκε πριν από λίγους μήνες, προάγει μια κουλτούρα ανταγωνισμού και πρωταθλητισμού μεταξύ των δήμων και των περιφερειών, θέτοντας ως βασικό κριτήριο την επίτευξη συγκεκριμένων αντικειμενικών και αναλογικών δεικτών. Όποιος επιτύχει τους περισσότερους, κερδίζει.
Ο κύριος στόχος της πρωτοβουλίας αυτής είναι η ενθάρρυνση των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) να υιοθετήσουν αποτελεσματικές και στοχευμένες πολιτικές, παρακολουθώντας, παράλληλα, την απόδοσή τους σε διάφορους τομείς. Η αξιολόγηση των δήμων και των περιφερειών θα πραγματοποιείται μέσω ενός συστήματος δεικτών, που καθορίστηκαν τον περασμένο Δεκέμβριο από τον τότε αναπληρωτή και νυν υπουργό Εσωτερικών, Θεόδωρο Λιβάνιο. Το σύστημα αυτό, που τίθεται σε εφαρμογή μέσω της νέας πλατφόρμας deiktesOTA.gov.gr, επιτρέπει την ανοικτή πρόσβαση σε δεδομένα που αφορούν τις οικονομικές και διοικητικές επιδόσεις των ΟΤΑ, τα οποία δημοσιοποιούνται και στο data.gov.gr, εξασφαλίζοντας διαφάνεια και λογοδοσία.
Χρηματικά έπαθλα και κίνητρα
Η καινοτομία του νέου θεσμού έγκειται στην εισαγωγή χρηματικών βραβείων, τα οποία απονέμονται στους ΟΤΑ που παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη βελτίωση στους δείκτες επιδόσεων σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Τα βραβεία αυτά, που μπορεί να συνοδεύονται από χρηματικά έπαθλα, υπολογίζεται ότι θα φτάσουν συνολικά τα 4 εκατομμύρια ευρώ. Σε περίπτωση που το ποσό αυτό διανεμηθεί στους πέντε ΟΤΑ με τις καλύτερες επιδόσεις, ο πρώτος ενδέχεται να λάβει πάνω από 1 εκατομμύριο ευρώ.
Η απονομή των βραβείων θα γίνεται κατόπιν απόφασης του υπουργού Εσωτερικών, έπειτα από γνωμοδότηση της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας και της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας. Ο νόμος 5056/2023 προβλέπει ότι τα χρηματικά έπαθλα θα υπολογίζονται ως ποσοστό 0,2% επί του συνολικού ετήσιου ύψους των κεντρικών αυτοτελών πόρων που λαμβάνουν οι δήμοι και οι περιφέρειες.
Οι δείκτες αξιολόγησης
Η αξιολόγηση των ΟΤΑ θα βασίζεται σε 15 βασικά ερωτήματα, τα οποία καθορίζουν την τελική τους βαθμολογία. Τα ερωτήματα αυτά καλύπτουν μια ευρεία γκάμα θεματικών πεδίων, εξασφαλίζοντας ότι η αξιολόγηση είναι σφαιρική και αντικειμενική. Ειδικότερα, οι δείκτες που θα ληφθούν υπόψη είναι:
- Ανακύκλωση: Ποσοστό ανακύκλωσης ανά δήμο,
- Δημοτικά Τέλη: Διαφορές στα δημοτικά τέλη από δήμο σε δήμο,
- Οικονομική Κατάσταση: Ανάλυση της οικονομικής κατάστασης του δήμου,
- Απευθείας Αναθέσεις: Ποσοστό συμβάσεων που ανατίθενται με απευθείας αναθέσεις,
- Αξιοποίηση Ακίνητης Περιουσίας: Ποσοστό αξιοποίησης της ακίνητης περιουσίας του δήμου,
- Στόλος Οχημάτων: Μέγεθος και παλαιότητα του στόλου οχημάτων του δήμου,
- Παιδικές Χαρές: Αριθμός παιδικών χαρών και ποσοστό αυτών με ενεργό σήμα καταλληλότητας,
- Πάρκα και Πλατείες: Διαχείριση πάρκων και πλατειών, και η έκταση αυτών,
- Σχολικές Μονάδες: Λειτουργικές ανάγκες σχολικών μονάδων και αριθμός μαθητών που εξυπηρετούνται,
- Παιδικοί Σταθμοί: Αριθμός παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών και ο βαθμός συμμόρφωσης με τις προδιαγραφές,
- Κοινωνικές και Πολιτιστικές Υπηρεσίες: Το μείγμα των κοινωνικών, πολιτιστικών και αθλητικών υπηρεσιών που προσφέρονται,
- Χρήση Δημοτικών Υπηρεσιών: Αριθμός χρηστών των δημοτικών υπηρεσιών, όπως βιβλιοθήκες, μουσεία, ΚΔΑΠ, ΚΑΠΗ, δημοτικά ιατρεία και δομές για αστέγους,
- Οδοφωτισμός: Πλήθος φωτιστικών σωμάτων στο δίκτυο οδοφωτισμού και το ποσοστό αυτών που είναι τεχνολογίας LED,
- Μεταφορά Μαθητών: Αριθμός μαθητών που μεταφέρονται στα σχολεία κάθε χρόνο,
- Συντήρηση Οδικού Δικτύου: Χιλιόμετρα οδικού δικτύου που συντηρήθηκαν κατά τη διάρκεια του έτους.
Η διαδικασία άντλησης των στοιχείων έχει ήδη ξεκινήσει από την 1η Ιανουαρίου, με τη συνεργασία διάφορων βάσεων δεδομένων, όπως το Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δημοσίων Συμβάσεων, το Ηλεκτρονικό Μητρώο Αποβλήτων, το Μητρώο Ανθρώπινου Δυναμικού Ελληνικού Δημοσίου, και άλλες.
Ο στόχος είναι μέχρι τον Οκτώβριο του 2025 να έχει τεθεί σε πλήρη λειτουργία ο κόμβος δεικτών επίδοσης, ενώ τα πρώτα αποτελέσματα του μέτρου θα δημοσιευθούν τον Μάιο του 2025. Οι πρώτες απονομές των βραβείων και των χρηματικών επάθλων αναμένονται τον Ιανουάριο του 2026.
