Η ασφάλεια του σπιτιού δεν εξαρτάται από τα μέσα προστασίας που έχουμε εγκαταστήσει, αλλά κυρίως από τις συνήθειές μας, από τις πρακτικές μας, από τη δική μας συμπεριφορά. Και στην ασφάλεια του σπιτιού κάθε μέλος της οικογένειας έχει τον ρόλο του. Ισχύει αυτό και για τα παιδιά; Ισχύει, και μάλιστα εις διπλούν: αφενός συμβάλουν και αυτά με τον τρόπο τους και τις δυνατότητές τους στην ασφάλεια του σπιτιού, αφετέρου κατανοούν την έννοια της ασφάλειας και την κάνουν πράξη, κάτι που είναι πολύτιμο μάθημα ζωής. Κάθε γονέας, ανάλογα με την ηλικία του παιδιού και το γνωστικό του επίπεδο, μπορεί να διδάξει βασικές αρχές ασφαλείας, για το ίδιο το παιδί και για το σπίτι.

Κατ’ αρχάς, ακόμα και παιδιά 2-4 ετών μπορούν να μάθουν ορισμένα βασικά πράγματα, γνώσεις που θα εμπλουτίζονται όσο μεγαλώνουν. Ειδικά γι’ αυτές τις ηλικίες, είναι σημαντικό το παιδί να βλέπει τους γονείς να επιδεικνύουν «ασφαλείς συμπεριφορές» και να τις μιμείται. Ακόμα, καθώς τα παιδιά δεν έχουν αναπτυχθεί ακόμα πλήρως, οι γνώσεις πρέπει να αφορούν κυρίως την αποφυγή κινδύνων και επικίνδυνων καταστάσεων.

  • Διδάξτε τους πώς να είναι ασφαλή όταν κάνουν μπάνιο ή όταν κολυμπούν. Για παράδειγμα, μπορείτε να τα μάθετε να μπαίνουν στο νερό μόνο όταν είναι παρών κάποιος ενήλικας.
  • Διδάξτε βασικές πληροφορίες πυρασφάλειας. Πρώτα, διδάξτε τους ότι η φωτιά μπορεί να είναι επικίνδυνη -και μάλιστα, μπορεί να μη το συνειδητοποιήσουν χωρίς να τραυματιστούν πρώτα! Μάθετέ τους τους να μένουν μακριά από το τζάκι και το μπάρμπεκιου, να μην παίζουν με σπίρτα, αναπτήρες ή κεριά.
  • Εξηγήστε τους μέχρι πού μπορούν να κινούνται μόνα τους. Βοηθήστε τα να μάθουν τι είναι μέρος του σπιτιού (η αυλή ή ο κήπος) και τι όχι (ο δρόμος, η αυλή του γείτονα).
  • Εξηγήστε στα παιδιά τι δουλειά κάνουν οι αστυνομικοί και οι πυροσβέστες. Αν βρεθείτε στον δρόμο και δείτε ένα ασθενοφόρο ή ένα περιπολικό της αστυνομίας, εξηγήστε επίσης σε τι «χρησιμεύουν». Η ιδέα είναι εδώ το παιδί να μαθαίνει πού πρέπει να αποταθεί αν χρειαστεί ποτέ βοήθεια.

Στην επόμενη περίοδο της ζωής τους, στην ηλικία 5-10 ετών, τα παιδιά αναπτύσσουν την «εξίσωση» αιτία – αποτέλεσμα, άρα μπορούν να μάθουν πιο σύνθετες έννοιες και πρακτικές ασφαλείας:

  • Τα παιδιά πρέπει να καταλάβουν γιατί είναι σημαντικό να κλειδώνουν την πόρτα. Μάθετέ τους πού υπάρχουν εφεδρικά κλειδιά. Εάν έχετε «έξυπνη» κλειδαριά, ίσως μπορείτε να φτιάξετε έναν προσαρμοσμένο κωδικό για το παιδί σας.
  • Διδάξτε στα παιδιά να μην ανοίγουν την κεντρική είσοδο «αυθόρμητα». Πρέπει να μάθουν να ρωτούν ποιος είναι και να φωνάζουν κάποιον μεγαλύτερο που βρίσκεται στο σπίτι. Αν πάλι είναι μόνα τους, δεν πρέπει να ανοίγουν σε καμία περίπτωση.
  • Διδάξτε τους να μη μιλάνε με άτομα που δεν γνωρίζουν στο τηλέφωνο, στην πόρτα ή έξω όταν είναι μόνα τους.
  • Όταν τα παιδιά μεγαλώσουν αρκετά για να μείνουν μόνα στο σπίτι, εξηγήστε τους γιατί η εξωτερική πόρτα πρέπει να είναι πάντα κλειδωμένη και οι κουρτίνες τραβηγμένες.
  • Μάθετε στα παιδιά πώς να καλούν την αστυνομία, την πυροσβεστική ή ασθενοφόρο. Μάθετέ τους επίσης να λένε τη διεύθυνσή σας σωστά και πώς να βγαίνουν από το σπίτι σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης (λ.χ. σε περίπτωση σεισμού).
  • Μάθετε στα παιδιά περισσότερα για την πυρασφάλεια: πώς να βγαίνουν γρήγορα έξω, από ποια «διαδρομή» του σπιτιού κ.λπ.

Τα παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας μπορούν να παίξουν σαφώς πιο ενεργό ρόλο στην ασφάλεια του σπιτιού, οπότε οι γονείς, εκτός από τα βασικά της ασφάλειας του σπιτιού, μπορούν να προχωρήσουν σε πιο σύνθετα μαθήματα:

  • Ένα παιδί στην προεφηβεία ή στην εφηβεία μπορεί να παρακολουθεί και να φροντίσει τυχόν μικρότερα αδέρφια -αυτός είναι ένας καλός τρόπος για να ενισχύσετε τις συνήθειες ασφάλειας όλων. Για παράδειγμα, μπορείτε να ζητήσετε από το μεγαλύτερο παιδί να ελέγξει ξανά ότι η πόρτα είναι κλειδωμένη και να το υπενθυμίσει στα μικρά αν το ξεχάσουν.
  • Κάτι πολύ βασικό στην εποχή μας: μαθήματα ασφαλείας για το Internet. Αυτό αφορά από την προστασία από ιούς και ηλεκτρονικές απειλές μέχρι την αντιμετώπιση επιθετικών συμπεριφορών (σε κάποιο παιχνίδι λ.χ.). Επαναλάβετε πόσο σημαντικό είναι να μην κοινοποιούν προσωπικά στοιχεία.
  • Εκπαιδεύστε τα μεγαλύτερα παιδιά πώς να ενεργοποιούν και να απενεργοποιούν το σύστημα ασφαλείας του σπιτιού σας, εάν έχετε. Επίσης, μπορείτε να τα μάθετε να βοηθούν στη συντήρησή του (π.χ. να αλλάζουν τις μπαταρίες).