«Το 2014, όταν τα ρωσικά στρατεύματα εισήλθαν στην Κριμαία, προσαρτώντας τμήμα της Ουκρανίας, προκάλεσε τον πρώτο γύρο διεθνών κυρώσεων. Και αυτό έδωσε στη Μόσχα ένα σημαντικό μάθημα. Από τότε στήνει άμυνες, απομακρύνεται από το να βασίζεται στο δολάριο και προσπαθεί να ασφαλίσει τη ρωσική οικονομία απέναντι σε νέες κυρώσεις».
Με την κατάσταση στα σύνορα Ρωσίας – Ουκρανίας να βρίσκονται σε τεντωμένο σκοινί, ο οικονομικός αναλυτής και ανταποκριτής παγκόσμιου εμπορίου του BBC, Κρις Μόρις, αναλύει τον τρόπο με τον οποίο η Μόσχα θα αντιμετωπίσει το κύμα των κυρώσεων που της επιβάλλει η Δύση με προεξέχουσα την Αμερική. Ένα πρώτο βήμα πάντως έγινε από τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν με τις δηλώσεις του ότι είναι έτοιμος να βρει διπλωματικές λύσεις με τους Δυτικούς.
«Ο Πρόεδρος Πούτιν μπορεί να στοιχηματίζει ότι μπορεί να αντέξει τις κυρώσεις για περισσότερο από όσο υποθέτει η Δύση», τονίζει ο Μόρις.
Διεθνή αποθεματικά
Και συνεχίζει ο ανταποκριτής του BBC: «Μέχρι τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους, τα διεθνή αποθέματα της κυβέρνησης, σε συνάλλαγμα και χρυσό, ήταν σε επίπεδα ρεκόρ – αξίας άνω των 630 δισ. δολαρίων. Αυτό είναι το τέταρτο υψηλότερο ποσό τέτοιων αποθεμάτων στον κόσμο – και θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να στηρίξει το νόμισμα της Ρωσίας, το ρούβλι, για αρκετό καιρό.
Αξίζει να σημειωθεί ότι μόνο το 16% περίπου του ρωσικού συναλλάγματος είναι τώρα στην πραγματικότητα σε δολάρια, από 40% πριν από πέντε χρόνια. Περίπου το 13% κατέχεται πλέον σε κινεζικό ρενμίνμπι.
Όλα αυτά έχουν σχεδιαστεί για να προστατεύουν τη Ρωσία όσο το δυνατόν περισσότερο από τις κυρώσεις υπό την ηγεσία των ΗΠΑ».
«Ρωσία Φρούριο»
Ο Μόρις τονίζει ότι, «υπήρξαν επίσης και άλλες αλλαγές στη δομή της ρωσικής οικονομίας. Με την πάροδο του χρόνου μείωσε την εξάρτησή της από ξένα δάνεια και επενδύσεις και αναζητούσε ενεργά νέες εμπορικές ευκαιρίες μακριά από τις δυτικές αγορές.
Η Κίνα αποτελεί μεγάλο μέρος αυτής της στρατηγικής. Η κυβέρνηση της Μόσχας έχει επίσης λάβει αρχικά μέτρα για να δημιουργήσει το δικό της σύστημα διεθνών πληρωμών, σε περίπτωση που αποκοπεί από το Swift – μια παγκόσμια υπηρεσία χρηματοοικονομικών μηνυμάτων που εποπτεύεται από τις μεγάλες δυτικές κεντρικές τράπεζες.
Και μειώνει το μέγεθος του προϋπολογισμού της – δίνοντας προτεραιότητα στη σταθερότητα έναντι της ανάπτυξης. Αυτό σημαίνει ότι η ρωσική οικονομία αναπτύχθηκε κατά μέσο όρο λιγότερο από 1% ετησίως την τελευταία δεκαετία. Αλλά μπορεί να έχει γίνει πιο αυτοδύναμη κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας.
“Αυτό που κάνει η Ρωσία – στην πραγματικότητα – είναι να χτίζει σχεδόν ένα εναλλακτικό χρηματοπιστωτικό σύστημα ώστε να μπορεί να αντέξει ορισμένους από τους κραδασμούς των κυρώσεων που μπορεί να επιβάλει η Δύση”, λέει η Δρ Ρεμπέκα Χάρντινγκ, διευθύνουσα σύμβουλος της Coriolis Technologies».
Στρατηγικά συμφέροντα
«Αλλά θα υπάρχει κάποιος βραχυπρόθεσμος πόνος σε όλο αυτό, και τα τρωτά σημεία στο ρωσικό σύστημα είναι ότι έχουν έναν ιστό απλωμένο πολύ αραιά σε όλο τον κόσμο», τονίζει ο Μόρις.
«Θα μπορούσε σίγουρα να είναι ένα επικίνδυνο παιχνίδι για τη Μόσχα. Οι κυρώσεις σε μεγάλες ρωσικές τράπεζες, ιδιαίτερα στις κρατικές, θα έβλαπταν πολύ την οικονομία. Αλλά ο πρόεδρος Πούτιν μπορεί να υπολογίζει ότι οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και η ΕΕ έχουν ελαφρώς διαφορετικά στρατηγικά συμφέροντα να λάβουν υπόψη.
Είναι προφανώς ευκολότερο για ορισμένες χώρες να επιβάλλουν κυρώσεις στη ρωσική βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου από ό,τι για άλλες. Στην ΕΕ, για παράδειγμα, το 40% των προμηθειών φυσικού αερίου έρχεται από τη Ρωσία. Το Ηνωμένο Βασίλειο παίρνει περίπου 3%.
Ως εκ τούτου, η απόφαση της Γερμανίας να θέσει σε αναμονή τον αγωγό φυσικού αερίου Nord Stream 2 είναι επιζήμια για τη Ρωσία, αλλά θα έχει άμεσο αντίκτυπο στις τιμές της ενέργειας και στη Δυτική Ευρώπη», επεσήμανε ο δημοσιογράφος.
Στόχευση ολιγαρχών
«Άρα, μπορεί η στόχευση ατόμων με υψηλή καθαρή αξία να έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο από τις κυρώσεις που επιβάλλονται σε ολόκληρη την οικονομία; Ο Πρόεδρος Πούτιν δεν κατέχει χρήματα και άλλα περιουσιακά στοιχεία στο εξωτερικό στο όνομά του για προφανείς λόγους. Αλλά ένα δίκτυο υπερπλούσιων υποστηρικτών το κάνει για εκείνον.
“Υπήρξαν κάποιες κυρώσεις κατά των ολιγαρχών από το 2014, αλλά δεν έχουν προχωρήσει αρκετά. Η αλλαγή θα συμβεί μόνο εάν είναι πολύ πιο στοχευμένοι εναντίον τους”, λέει η καθηγήτρια Τομίλα Λανκίνα του London School of Economics.
Το Λονδίνο είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση, με το μακροχρόνιο δίκτυο εταιρειών του, τα χαρτοφυλάκια ακινήτων και την πολιτική επιρροή του. Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου έχει τώρα ανακοινώσει νέες κυρώσεις κατά συγκεκριμένων ατόμων, αλλά η ομάδα κατά της διαφθοράς Transparency International λέει ότι υπάρχουν περίπου 1,5 δισεκατομμύρια λίρες ρωσικών χρημάτων που επενδύονται μόνο σε ακίνητα στο Λονδίνο, πολλά από αυτά από κεφάλαια που διατηρούνται σε υπεράκτιους παραδείσους.
“Οι δυτικές κυβερνήσεις δεν απογοητεύουν μόνο τον ρωσικό λαό επιτρέποντας να συμβεί αυτό, αλλά επίσης αποτυγχάνουν και τους δικούς τους”, λέει η καθηγήτρια Λανκίνα».
Προετοιμασία για μακρά περίοδο εντάσεων
«Οι δυτικοί ηγέτες έχουν καταστήσει σαφές ότι οι κυρώσεις που ανακοινώθηκαν τις τελευταίες ημέρες είναι μόνο το πρώτο από πολλά πιθανά βήματα. Η πίεση μπορεί να αυξηθεί σημαντικά.
Θα είναι όμως αρκετό για να αναγκάσει τη Ρωσία να αλλάξει πορεία; Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι κυρώσεις μπορούν να έχουν αντίκτυπο, αλλά ένα τόσο ευρύ πακέτο δεν έχει επιβληθεί ποτέ σε μια οικονομία τόσο μεγάλη όσο η Ρωσία.
Και για να γίνει αποτελεσματικό, η Δύση θα έπρεπε να επιμείνει σε αυτό το μοντέλο για μεγάλο χρονικό διάστημα», αναφέρει ο Μόρις.
