«Η κρίση που βιώνει ο κλάδος του εμπορίου και ιδιαίτερα του λιανεμπορίου είναι μια πρωτόγνωρη και βαθιά κρίση που όμως με ένα ιδιαίτερο τρόπο για την ελληνική περίπτωση δεν είναι καινούργια και από όλα τα διαθέσιμα στοιχεία προκύπτει ότι παρά την νέα κατάσταση, κατά έναν ιδιότυπο τρόπο, οι μικροί είναι πιο ανθεκτικοί. Άρα μπορούν και πρέπει τώρα να προχωρήσουν σε κάποιες πρωτοβουλίες». Αυτό τόνισε στην ομιλία της η επιστημονική σύμβουλος της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ελληνικού Εμπορίου, η οποία διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, κυρία Βάλια Αρανίτου στην ημερίδα του Εμπορικού Συλλόγου Πειραιώς και της Ομοσπονδίας Εμπορικών Συλλόγων Αττικής Ομόρων Νομών και Νήσων Αιγαίου «Η διαδρομή του εμπορίου εν μέσω κρίσης: Ευκαιρίες και στρατηγικές ανάκαμψης».

Η κυρία Αρανίτου αναφέρθηκε στην αναδιάρθρωση η οποία συνέβη – και συνεχίζεται – στο ελληνικό λιανεμπόριο από το 1980 και μετά με κυρίαρχο γεγονός την έντονη και απότομη ανάπτυξη των σούπερ μάρκετ για να συνεχίσουν τα διεθνή πολυκαταστήματα, τα πολυκαταστήματα νέου τύπου, τα big boxes και τα εμπορικά κέντρα.

Αποτέλεσμα αυτής της ανάπτυξης ήταν:

– Λουκέτα – κλείσιμο πολλών μικρών επιχειρήσεων πριν την κρίση (πχ μπακάλικα, πολλά καταστήματα ηλεκτρικών ειδών κ.λ.π). Ενδεικτικά αναφέρθηκε ο εντυπωσιακός ρυθμός μεταβολής της σχέσης μεταξύ αυτοαπασχόλησης και μισθωτής εργασίας στο λιανεμπόριο. Από το 47% περίπου καταγράφεται το 1993 να είναι η αυτοαπασχολούμενη εργασία και το 25% να είναι μισθωτή, το 2008 η αυτοαπασχολούμενη εργασία ήταν μόνο 29% και η μισθωτή καταλάμβανε το 48%.

– Τάσεις καρτελοποίησης στο λιανεμπόριο (κυρίως στα supermarket) -Αποκλειστική διαμόρφωση των τιμών -νόθευση του ανταγωνισμού, υπονόμευση μεσοπρόθεσμα του διαθέσιμου εισοδήματος.

Τα παραπάνω είχαν ως αποτέλεσμα:

– Τη συμπίεση του ζωτικού χώρου των μικρών. Που με τη σειρά της περιορίζει τη δυνατότητα εκσυγχρονισμού των μικρών επιχειρήσεων. Μπορεί δηλαδή να συνεχίζουν να προσφέρουν σε αυτούς και τις οικογένειές τους το ίδιο επίπεδο ζωής, δεν έχουν όμως πλέον τη δυνατότητα της υιοθέτησης καινοτομιών, επεκτάσεων κλπ.

– Πολλαπλασιασμό των αναγκαίων εργασιών για τη λειτουργία της επιχείρησης, σε συνδυασμό με αδυναμία περαιτέρω προσλήψεων. Αυτό επιφέρει τη σταδιακή «Μισθωτοποίηση» των ιδιοκτητών /αυτοαπασχολουμένων. Για να ανταποκριθούν στον ολοένα αυξανόμενο ανταγωνισμό αναγκάζονται να δουλεύουν ακόμα περισσότερο -περισσότερες ώρες, εάν ληφθεί υπόψη και ο χρόνος που χρειάζεται στις προμήθειες, τις εξωτερικές λειτουργίες (τράπεζες, εφορία).

– Στο επίπεδο της κατανάλωσης η καρτελοποίηση επέφερε αύξηση των τιμών και υπονόμευση του εισοδήματος των καταναλωτών.

Από το 2008 και μετά, οπότε το εμπόριο μπήκε στην περιπέτεια της δεύτερης κρίσης, με βασική επίπτωση τον αποκλεισμό της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας από τον δανεισμό που ακολούθησε η κρίση του κράτους με φοροεπιδρομή, λιτότητα και μείωση εισοδήματος.

Από όλα τα διαθέσιμα στοιχεία προκύπτει ότι παρά την νέα κατάσταση κατά έναν ιδιότυπο τρόπο οι μικροί είναι πιο ανθεκτικοί και μπορούν να αντισταθούν κάνοντας συνεργασίες και οικονομίες κλίμακος με άλλους εμπόρους προμήθειες-προβολή με εσωτερική αναδιάρθρωση, με συμφωνίες με την ελληνική παραγωγή (βιοτεχνία) για εξειδικευμένα προϊόντα, με την ανάπτυξη τοπικών συμφώνων και συστάδες επιχειρήσεων και αξιοποιώντας τα οφέλη του τουρισμού.