Φορολογικές δηλώσεις 2021: Τα νέα όπλα που εξουδετερώνουν τα τεκμήρια

Τα τεκμήρια δαγκώνουν κάθε χρόνο χιλιάδες φορολογούμενους οι οποίοι καλούνται να πληρώσουν έξτρα φόρο για εισοδήματα που δεν είναι πραγματικά. Πολλές φορές η μάχη με τα τεκμήρια είναι άνιση καθώς τα νοικοκυριά δεν μπορούν να δικαιολογήσουν τα τεκμήρια διαβίωσης και απόκτηση περιουσιακών στοιχείων.

Φέτος όμως οι φορολογούμενοι που πλήττονται από την πανδημία απέκτησαν και  νέα όπλα για να εξουδετερώσουν τα τεκμήρια και να αποφύγουν τη ψυχρολουσία.  Όλες οι ενισχύσεις  που καταβλήθηκαν από το κράτος όπως οι αποζημιώσεις ειδικού σκοπού,  τα ειδικά επιδόματα, τα ποσά των επιστρεπτέων προκαταβολών ακόμη και το ποσό συμμετοχής του Δημοσίου για αποπληρωμή οφειλών στα πλαίσια του προγράμματος «Γέφυρα» μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους φορολογούμενους για να καλύψουν τη διαφορά που τυχόν θα προκύψει μεταξύ του συνολικού πραγματικού  και τεκμαρτού εισοδήματός τους και να αποφύγουν  έτσι την πληρωμή έξτρα φόρου.

Ειδικότερα, τα νέα όπλα που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι φορολογούμενοι  για να εξουδετερώσουν τα τεκμήρια είναι:

1. Αποζημιώσεις, λοιπές παροχές ειδικού σκοπού που χορηγήθηκαν σε εργαζόμενους ή σε μη έχοντες εξαρτημένη εργασία στο πλαίσιο αντιμετώπισης των συνεπειών του κινδύνου διασποράς του COVID-19 και επιδόματα. Περιλαμβάνεται και το επίδομα κατάρτισης που καταβάλλεται σε επιστήμονες πληττόμενους από τον COVID-19.

2. Ποσά που εισπράχθηκαν εντός του έτους 2020 ως προσωρινό μέτρο ενίσχυσης με τη μορφή επιστρεπτέας προκαταβολής σε επιχειρήσεις που επλήγησαν οικονομικά λόγω της εμφάνισης και διάδοσης του κορωνοϊού.

3. Αποζημιώσεις και λοιπές παροχές ειδικού σκοπού που χορηγήθηκαν εξαιτίας των συνεπειών φυσικών καταστροφών, όπως πλημμύρες, σεισμοί και λοιπές θεομηνίες (πχ. ο μεσογειακός κυκλώνας «Ιανός», οι πλημμύρες της Εύβοιας, ο σεισμός στις περιοχές των Περιφερειακών Ενοτήτων Σάμου, Ικαρίας και Χίου της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου).

4.  Ποσά που δεν έχουν τα εννοιολογικά γνωρίσματα του εισοδήματος ήτοι δεν υπάρχει περιοδικότητα και μόνιμη πηγή προέλευσης. Εδώ περιλαμβάνεται και το ποσό συμμετοχής του Δημοσίου για αποπληρωμή οφειλών στα πλαίσια του προγράμματος «Γέφυρα».

Σύμφωνα με τις οδηγίες της ΑΑΔΕ, τα χρηματικά ποσά τα οποία δεν αποτελούν εισόδημα και αφορούν κάθε είδους παροχές, αμοιβές, επιδόματα, αποζημιώσεις και ενισχύσεις που χορηγήθηκαν στα πλαίσια αντιμετώπισης των συνεπειών κινδύνου διασποράς του COVID-19 ή εξαιτίας των συνεπειών διαφόρων φυσικών καταστροφών δηλώνονται στους κωδικούς 781-782 του εντύπου Ε1 της φορολογικής δήλωσης. Οι φορολογούμενοι μπορούν να τα αποδείξουν με κάθε πρόσφορο μέσο (αποδεικτικό τράπεζας).

Άλλα 17 όπλα

Για να εξουδετερώσουν τα τεκμήρια και να περιορίσουν ή ακόμη και να μηδενίσουν τη φορολογική τους επιβάρυνση οι  φορολογούμενοι μπορούν να χρησιμοποιήσουν άλλα 17  όπλα. Πρόκειται για ποσά που δεν θεωρούνται εισόδημα και προέρχονται από:

1.      Πώληση ακινήτου.

2.      Εφάπαξ καταβαλλόμενη παροχή από ταμεία πρόνοιας και ασφαλιστικούς οργανισμούς του Δημοσίου και επαγγελματικά ταμεία που έχουν συσταθεί με νόμο.

3.      Διάθεση λοιπών περιουσιακών στοιχείων.

4.       Εισαγωγή συναλλάγματος από νυν ή πρώην κατοίκους αλλοδαπής.

5.      Δάνεια.

6.      Κληρονομιές.

7.       Δωρεές ή γονικές παροχές χρηματικών ποσών (δωρεοδόχος).

8.      Κέρδη από λαχεία, ΠΡΟΠΟ, ΛΟΤΤΟ κ.λπ..

9.      Χρηματική αποζημίωση που καταβάλλεται με βάση τις διατάξεις της παρ. 1 άρθρου 168 του ν. 4001/2011 για την αποκατάσταση ζημιάς ή φθοράς που προκλήθηκε από την εγκατάσταση του αγωγού φυσικού αερίου (σχετ. το ΔΕΑΦ 1019566/5.2.2018 έγγραφό μας).

10.   Αποζημίωση για ηθική βλάβη.

11.   Υποτροφίες που δεν φέρουν τα εννοιολογικά χαρακτηριστικά του εισοδήματος και της παρ. 6 του άρθρου 24 του ν. 4386/2016.

12.    Επιστροφές καταβεβλημένων κεφαλαίων/ δανείων.

13.   Κοινωνικό Μέρισμα.

14.    Εισπραττόμενα από συζύγους χρηματικά ποσά, δυνάμει του άρθρου 1400 του Α.Κ., λόγω αξίωσης συμμετοχής στα αποκτήματα του γάμου (σχετ. το ΔΕΑΦ 1017570/01.02.2018 έγγραφό μας).

15.   Ποσό που προκύπτει από τον πλειστηριασμό κατοικιών, προκειμένου να καλυφθεί το τεκμήριο της ολοσχερούς τοκοχρεωλυτικής απόσβεσης του στεγαστικού δανείου (κωδικοί 727-728 του Πίνακα 5).

16.    Προνοιακά επιδόματα ΟΠΕΚΑ σε χρήμα.

17.   Επίδομα γέννησης άρθ.1 & 10 του ν.4659/2020

Κατά την ηλεκτρονική συμπλήρωση του κωδικού 781-782 της δήλωσης  οι φορολογούμενοι θα πρέπει να γνωρίζουν ότι:

–        Όταν συμπληρώνονται ποσά που προέρχονται από πώληση ακινήτου, διάθεση λοιπών περιουσιακών στοιχείων, δάνεια, κληρονομιές, δωρεές ή γονικές παροχές χρηματικών ποσών ή λοιπές περιπτώσεις, επιλέγεται αν αυτά εισπράχθηκαν στην ημεδαπή ή την αλλοδαπή και στη συνέχεια αν εισπράχθηκαν στην αλλοδαπή επιλέγεται αν έχουν εισαχθεί ή όχι στην Ελλάδα. Τα ποσά που εισπράχθηκαν στην αλλοδαπή αλλά δεν έχουν εισαχθεί στην Ελλάδα καλύπτουν μόνο δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων στην αλλοδαπή ή δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων στην ημεδαπή στις περιπτώσεις που το τίμημα καταβλήθηκε στην αλλοδαπή.

–        Μπορούν να αναγραφούν χρηματικά ποσά δωρεών ή γονικών παροχών με καταληκτική ημερομηνία υποβολής της οικείας δήλωσης φόρου δωρεάς ή γονικής παροχής εντός των μηνών Νοεμβρίου και Δεκεμβρίου 2020 με την προϋπόθεση είσπραξης των χρημάτων εντός του 2020, ακόμα και αν οι οικείες δηλώσεις φόρου δωρεάν ή γονικής παροχής υποβλήθηκαν εμπρόθεσμα εντός του 2021, κατόπιν σχετικών παρατάσεων.

–        Επιστροφή καταβεβλημένων κεφαλαίων/ δανείων κλπ. μπορεί να συμπληρωθεί μόνο όταν το έτος που καταβλήθηκαν τα ποσά, υπάγονταν σε τεκμήριο. Συγκεκριμένα, μπορεί να δηλωθεί επιστροφή εταιρικού ή μετοχικού κεφαλαίου ή χρηματικού ποσού δανείου που επιστρέφεται από τον δανειολήπτη, μόνο εφόσον τα έτη που καταβλήθηκαν αυτά τα ποσά (ως καταβεβλημένο κεφάλαιο για αγορά επιχείρησης, σύσταση ή συμμετοχή σε αύξηση κεφαλαίου, για αγορά χρεογράφων, για χορήγηση δανείων προς οποιονδήποτε), αποτελούσαν δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων και είχαν δηλωθεί ορθά και συνεπώς είχαν ληφθεί υπόψη κατά τον προσδιορισμό του εισοδήματος του έτους που καταβλήθηκαν. Σε αντίθετη περίπτωση, κάθε ποσό που καταβλήθηκε για την απόκτησή τους μειώνει τα ποσά αυτά και αναγράφεται μόνο η τυχόν διαφορά που προκύπτει.

–        Στην περίπτωση πώλησης μετοχών εντός του εξεταζόμενου φορολογικού έτους, αναγράφεται το ποσό που αντιστοιχεί στην επιστροφή του επενδεδυμένου κεφαλαίου, υπό την προϋπόθεση ότι αυτές αποκτήθηκαν από 1.1.2014 και μετά, ενώ το τυχόν κέρδος, το οποίο αποτελεί εισόδημα, αναγράφεται είτε στον υποπίνακα 4Ε (αν φορολογείται) είτε στον Πίνακα 6 (αν δεν φορολογείται) κατά περίπτωση. Το ίδιο ισχύει και για τα μικτά ασφαλιστικά συμβόλαια τα οποία είναι συνδεδεμένα με επενδύσεις, όπου κατά τη λήξη τους ή την πρόωρη εξαγορά τους, δύναται να χρησιμοποιηθεί για κάλυψη τεκμηρίου, μόνο το μέρος του επιστραφέντος επενδεδυμένου κεφαλαίου που αναλογεί σε κεφάλαιο που καταβλήθηκε μετά την 01.01.2018 (ημερομηνία έναρξης ισχύος της διάταξης που ορίζει ότι οι καταβολές για ασφαλιστικά επενδυτικά συμβόλαια, κατά το μέρος που αποτελούν επενδυτικό προϊόν, υπάγονται σε τεκμήριο απόκτησης) και συνεπώς να αναγραφεί στους κωδικούς 781-782, καθόσον μόνο ποσά που αποτελούσαν δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων, είχαν ληφθεί υπόψη κατά τον προσδιορισμό του εισοδήματος του έτους που καταβλήθηκαν και είχαν δηλωθεί ως τεκμήριο όταν καταβλήθηκαν, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την κάλυψη τεκμηρίων κατά την επιστροφή τους.

–        Δηλώνεται και το ποσό φόρου που τυχόν επιστράφηκε σε φορολογούμενο, ως αχρεωστήτως καταβληθέν, ενώ είχε δηλωθεί και συμπεριληφθεί στις δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων του φορολογικού έτους που καταβλήθηκε.

–        Για τις προνοιακές παροχές ΟΠΕΚΑ που καταβάλλονται σε χρήμα σε άτομα με αναπηρία, αυτές μπορούν να καλύψουν τεκμήρια, ενώ η απόδειξη είσπραξής τους γίνεται με οποιοδήποτε πρόσφορο μέσο (Ε2027/2020).

–        Δεν αναγράφονται στους κωδικούς αυτούς, συνεπώς δεν καλύπτουν τεκμήρια, τα ποσά που χορηγήθηκαν αποκλειστικά και μόνο για την κάλυψη συγκεκριμένων και ειδικών αναγκών του φορολογούμενου, όπως είναι τα έξοδα κηδείας της περίπτωσης γ’ του άρθρου 4 του ν.4520/2018, ή η παροχή της περίπτωσης θ’ του άρθρου 4 του ν.4520/2018 (η χορήγηση ασφαλιστικής ικανότητας σε ορισμένους μοναχούς, κληρικούς κλπ).