Νέα επιβράδυνση παρουσίασε το Σεπτέμβριο ο ρυθμός της πιστωτικής επέκτασης προς τον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας, καθώς η αβεβαιότητα απλώνει βαριά της σκιά της πάνω από επιχειρήσεις και νοικοκυριά.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, ο ετήσιος ρυθμός ανόδου της συνολικής χρηματοδότησης του εγχώριου ιδιωτικού τομέα επιβραδύνθηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο στο 1,2%, από 1,4% τον Αύγουστο και 4,1% το Δεκέμβριο του 2009.

Όπως αναφέρει η Ναυτεμπορική, η εξέλιξη αυτή αντανακλά αποκλειστικά την επιβράδυνση του ρυθμού ανόδου της χρηματοδότησης προς τους ιδιώτες και τα ιδιωτικά μη κερδοσκοπικά ιδρύματα. Αντίθετα, ο ρυθμός ανόδου της χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις παρέμεινε αμετάβλητος στο επίπεδο του προηγούμενου μήνα (Αύγουστος), ενώ επιταχύνθηκαν οι χορηγήσεις προς τους ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και ατομικές επιχειρήσεις. Το υπόλοιπο των δανείων επιχειρήσεων και νοικοκυριών, στο τέλος Σεπτεμβρίου, διαμορφώθηκε σε 261.597 εκατ. ευρώ ή στο 111% του ΑΕΠ.

Νοικοκυριά

Σε ό,τι αφορά τα νοικοκυριά, οι συνολικές οφειλές των οποίων ανέρχονται σε 119,1 δισ. ευρώ, η καθαρή ροή χρηματοδότησης προς τους ιδιώτες και τα ιδιωτικά μη κερδοσκοπικά ιδρύματα το Σεπτέμβριο του 2010 ήταν αρνητική κατά 175 εκατ. ευρώ, έναντι θετικής καθαρής ροής 505 εκατ. ευρώ το Σεπτέμβριο του 2009. Ο ετήσιος ρυθμός της πιστωτικής επέκτασης προς τους ιδιώτες και τα ιδιωτικά μη κερδοσκοπικά ιδρύματα επιβραδύνθηκε περαιτέρω και διαμορφώθηκε το Σεπτέμβριο σε 0,1%, από 0,6% τον Αύγουστο και 3,1% τον περασμένο Δεκέμβριο.

Η καθαρή ροή των στεγαστικών δανείων ήταν αρνητική κατά 66 εκατ. ευρώ το Σεπτέμβριο του 2010, από θετική ροή 379 εκατ. ευρώ τον αντίστοιχο μήνα του 2009 και o ετήσιος ρυθμός ανόδου τους επιβραδύνθηκε περαιτέρω στο 1%, από 1,6% τον Αύγουστο και 3,7% το Δεκέμβριο του 2009.

Ανάλογα (πτωτική) ήταν και η εικόνα των καταναλωτικών δανείων, στα οποία καταγράφηκε αρνητική καθαρή ροή κατά 167 εκατ. ευρώ, από θετική ροή ύψους 64 εκατ. ευρώ, πέρυσι τον ίδιο μήνα. Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής των καταναλωτικών δανείων υποχώρησε περαιτέρω στο -2,1%, από -1,5 τον Αύγουστο, ενώ το Δεκέμβριο του 2009 ήταν στο 2,0%. Η καθαρή ροή των «λοιπών» δανείων προς τους ιδιώτες και τα ιδιωτικά μη κερδοσκοπικά ιδρύματα ήταν θετική κατά 59 εκατ. ευρώ το Σεπτέμβριο του 2010 και ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής τους διαμορφώθηκε σε 1,6%, από 1,7% τον Αύγουστο του 2010.

Επιχειρήσεις

Η χρηματοδότηση προς τις επιχειρήσεις παρουσίασε το Σεπτέμβριο θετική καθαρή ροή 1.118 εκατ. ευρώ, έναντι θετικής καθαρής ροής 1.070 εκατ. ευρώ πέρυσι, και ο ετήσιος ρυθμός της πιστωτικής επέκτασης παρέμεινε αμετάβλητος στο επίπεδο του προηγούμενου μήνα και συγκεκριμένα στο 2,2%, ενώ τον περασμένο Δεκέμβριο ήταν στο 5%.

Από τα αναλυτικά στοιχεία της ΤτΕ προκύπτει επιτάχυνση της πιστωτικής επέκτασης προς τους κλάδους της ναυτιλίας στο 8,6%, από 4,5% τον Αύγουστο, των κατασκευών στο 3,3% από 1,8% τον Αύγουστο, και του ηλεκτρισμού – φωταερίου – ύδρευσης που διαμορφώθηκε στο 26,1% από 24% τον Αύγουστο.

Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της χρηματοδότησης προς τη βιομηχανία αυξήθηκε σε σύγκριση με τον προηγούμενο μήνα, παραμένοντας όμως σε αρνητικό επίπεδο το Σεπτέμβριο στο -1,9%, από -2,8% τον Αύγουστο.

Επιβραδύνθηκε αντίθετα ο ρυθμός πιστωτικής επέκτασης προς τους κλάδους της γεωργίας, του εμπορίου, του τουρισμού, των λοιπών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, των επικοινωνιών και μεταφορών, πλην ναυτιλίας. Τέλος, η καθαρή ροή των δανείων προς ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και ατομικές επιχειρήσεις ήταν θετική κατά 65 εκατ. ευρώ.

Εκτιμήσεις

Η Τράπεζα της Ελλάδος εκτιμά ότι ο ρυθμός πιστωτικής επέκτασης προς τον εγχώριο ιδιωτικό τομέα μέχρι το τέλος του έτους θα διατηρηθεί σε ιδιαίτερα χαμηλό επίπεδο ή και να λάβει αρνητικές τιμές, λόγω της αρνητικής επίδρασης που ασκεί η υποχώρηση της οικονομικής δραστηριότητας στην προσφορά, αλλά και τη ζήτηση δανείων. Επίσης, η κεντρική τράπεζα προσβλέπει ότι θετική επίδραση αναμένεται να ασκήσει η παροχή επιπλέον κρατικών εγγυήσεων ύψους 25 δισ. ευρώ, προκειμένου οι τράπεζες να αντλήσουν ρευστότητα από το Ευρωσύστημα, μέσω της έκδοσης ομολόγων.

Δεν δανείζονται οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις

Στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά αποδίδεται η υποχώρηση των ρυθμών της πιστωτικής επέκτασης, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος. Οπως σημειώνει, αρκετές επιχειρήσεις ΜΜΕ αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα λόγω του ότι οι περισσότερες επιχειρήσεις των κλάδων που επηρεάστηκαν εντονότερα από τη χρηματοπιστωτική κρίση (π.χ. των κατασκευών, του εμπορίου και της μεταποίησης) είναι μικρές και μεσαίες και οι ΜΜΕ επηρεάζονται κυρίως από την εγχώρια ζήτηση, η οποία συντελεί καθοριστικά φέτος στη μείωση του ΑΕΠ (κατά κανόνα -και σε αντίθεση με ό,τι ισχύει για μεγαλύτερες επιχειρήσεις- οι ΜΜΕ δεν είναι εξωστρεφείς ώστε να επωφεληθούν από την ανάκαμψη του εξωτερικού εμπορίου).

Ειδικότερα, όσον αφορά στη ζήτηση, οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι μικρές και οι μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ), αλλά πλέον και οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις στους περισσότερους κλάδους της οικονομίας λόγω κυρίως της επιβράδυνσης της οικονομικής δραστηριότητας οδηγούν σε αναβολή των επενδυτικών τους σχεδίων. Η περαιτέρω μείωση της πιστωτικής επέκτασης διαπιστώνεται και από την Ερευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων του Ιουλίου 2010, η οποία για πρώτη φορά από την αρχή του 2009 καταγράφει μείωση της ζήτησης επιχειρηματικών δανείων, ιδίως από τις ΜΜΕ, το β’ τρίμηνο του 2010 σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο.

Παράλληλα, οι τράπεζες εφάρμοσαν αυστηρότερα κριτήρια και όρους χρηματοδότησης, με αύξηση των περιθωρίων επιτοκίων, αυστηρότερες απαιτήσεις εξασφαλίσεων και περιοριστικές ρήτρες δανείων. Ειδικότερα όσον αφορά στις ΜΜΕ, η έρευνα κατέγραψε σημαντική πτώση της ζήτησης δανείων το β’ τρίμηνο του 2010 όπως και το προηγούμενο τρίμηνο, ενώ τα κριτήρια χρηματοδότησης δεν τροποποιήθηκαν σημαντικά κατά τα δύο πρώτα τρίμηνα του έτους.