Εκρηκτική η αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων στην Ελλάδα

Στη δραματική συρρίκνωση του ΑΕΠ την περίοδο 2008-2013 αποδίδει την αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων στην Ελλάδα, η Διεύθυνση Τρέχουσας Οικονομικής Ανάλυσης & Έρευνας Διεθνών Κεφαλαιαγορών της Eurobank, η οποία σήμερα δημοσίευσε τη νέα έκδοση του περιοδικού της δελτίου Greece Macro Monitor με τίτλο «Ερμηνευτικοί παράγοντες για την αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων στην ευρωζώνη μετά το ξέσπασμα της παγκόσμιας χρηματοοικονομικής κρίσης και η περίπτωση της Ελλάδας».

Στην έκθεση που ο Δρ. Πλάτων Μονοκρούσος, Επικεφαλής της Διεύθυνσης Τρέχουσας Οικονομικής Ανάλυσης & Έρευνας Διεθνών Κεφαλαιαγορών και ο κ. Δημήτρης Θωμάκος, Καθηγητής Τμήματος Οικονομικών Επιστημών Πανεπιστημίου Πελοποννήσου & Επιστημονικός Σύμβουλος Διεύθυνσης Διεθνών Επενδυτικών Συμβουλευτικών Υπηρεσιών της Τράπεζας, αναφέρεται ότι το 90% της (ερμηνευόμενης από σχετικό υπόδειγμα) σωρευτικής αύξησης του λόγου μη εξυπηρετούμενων δανείων προς το σύνολο των δανείων την περίοδο 2008-2013 οφείλεται στη συνολική συρρίκνωση του ΑΕΠ την αντίστοιχη περίοδο ενώ το 10% σε άλλους παράγοντες.

Η έκθεση μελετά τους ερμηνευτικούς παράγοντες των μη εξυπηρετούμενων δανείων διεθνώς την περίοδο πριν και μετά το ξέσπασμα της παγκόσμιας χρηματοοικονομικής κρίσης, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στις εξελίξεις που συντελέστηκαν στο πεδίο αυτό σε χώρες οι οποίες αποτέλεσαν το επίκεντρο της κρίσης χρέους στην ευρωζώνη. Βασιζόμενη στις διαπιστώσεις σχετικών μελετών στη διεθνή βιβλιογραφία και στα αποτελέσματα σειράς εκτιμώμενων οικονομετρικών υποδειγμάτων μας, η παρούσα μελέτη επισημαίνει, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα:

Σε διεθνές επίπεδο, ο λόγος των μη εξυπηρετούμενων δανείων προς το σύνολο των δανείων (NPLs ratio) παρουσίασε σημαντική αποκλιμάκωση για τη συντριπτική πλειοψηφία (διευρυμένου υπό εξέταση δείγματος) 103 χωρών την περίοδο 2000-2007.

Η θετική αυτή εξέλιξη ανακόπηκε βιαίως μετά το ξέσπασμα της παγκόσμιας χρηματοοικονομικής κρίσης, με το μέσο λόγο των μη εξυπηρετούμενων δανείων προς το σύνολο των δανείων να παρουσιάζει σημαντική αύξηση τη διετία 2008-2009.

Επί συνόλου 97 επεισοδίων οικονομικής ύφεσης που εντοπίσαμε στο διευρυμένο υπό εξέταση δείγμα την περίοδο 2000-2013, ο λόγος μη εξυπηρετούμενων δανείων προς το σύνολο των δανείων άρχισε να αποκλιμακώνεται από το πρώτο έτος επιστροφής σε θετικούς ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης σε 61 περιπτώσεις, ενώ σε 13 άλλες, η εξέλιξη αυτή έλαβε χώρα ένα έτος μετά το πέρας της ύφεσης. Στα υπόλοιπα 23 επεισόδια ύφεσης, η επιστροφή του σχετικού λόγου σε καθοδική τροχιά καθυστέρησε από 2 έως 4 έτη.

Τα αποτελέσματα σειράς οικονομετρικών υποδειγμάτων που εκτιμούνται στην παρούσα μελέτη, τεκμηριώνουν την αντικυκλική συμπεριφορά των μη εξυπηρετούμενων δανείων καθώς σε περιόδους ύφεσης οι δανειολήπτες αντιμετωπίζουν αυξημένα προβλήματα στην εξυπηρέτηση των υποχρεώσεών τους προς τις τράπεζες λόγω ανόδου του ποσοστού ανεργίας και συμπίεσης των διαθέσιμων εισοδημάτων.

Αντίθετα, σε περιόδους οικονομικής μεγέθυνσης παρατηρείται σχετική βελτίωση των συνθηκών χρηματοδότησης καθώς και αυξημένη ζήτηση για δανειοδοτήσεις με στόχο την κάλυψη καταναλωτικών και επενδυτικών δαπανών.
Άλλοι παράγοντες που εντοπίζονται ως σημαντικοί (αν και σε μικρότερο βαθμό από τον οικονομικό κύκλο) για την εξέλιξη των μη εξυπηρετούμενων δανείων περιλαμβάνουν: τα επιτόκια δανεισμού, την ονομαστική σταθμισμένη συναλλαγματική ισοτιμία (κυρίως για χώρες με κυμαινόμενη συναλλαγματική ισοτιμία και μεγάλο ποσοστό δανεισμού σε ξένο νόμισμα), τις τιμές ακινήτων, το λόγο δανείων προς καταθέσεις και το σύνολο των δανείων ως ποσοστό του ΑΕΠ.

Στην περίπτωση της Ελλάδας, το 90% της (ερμηνευόμενης από σχετικό υπόδειγμα) σωρευτικής αύξησης του λόγου μη εξυπηρετούμενων δανείων προς το σύνολο των δανείων την περίοδο 2008-2013 οφείλεται στη συνολική συρρίκνωση του ΑΕΠ την αντίστοιχη περίοδο ενώ το 10% σε άλλους παράγοντες.

Συμπερασματικά, η μεγάλη αύξηση του λόγου μη εξυπηρετούμενων δανείων προς το σύνολο των δανείων στην Ελλάδα από το 2008 και εντεύθεν (κατά περίπου 24,8 ποσοστιαίες μονάδες στο 29,3% τον Ιούνιο του 2013) φαίνεται να είναι συμβατή με την διεθνή εμπειρία, τεκμηριώνοντας τον πρωταρχικό ρόλο που διαδραμάτισε η εγχώρια οικονομική ύφεση στη μεγάλη άνοδό του.

Ενδεικτικά αναφέρεται η περίπτωση των χωρών της Βαλτικής (Εσθονία, Λεττονία και Λιθουανία) οι οποίες κατέγραψαν μέση συρρίκνωση του πραγματικού ΑΕΠ τους το 2009 κατά 15,6%, ενώ ο μέσος λόγος μη εξυπηρετούμενων δανείων προς το σύνολο των δανείων αυξήθηκε σε διάστημα μόλις ενός έτους κατά 340%!

Τέλος, η εφαρμογή του ανωτέρου υποδείγματος για την παραγωγή προβλέψεων (out-of-sample forecasts) βασιζόμενων στο υφιστάμενο βασικό μακροοικονομικό σενάριο της τρόικα, υποδηλώνει επιστροφή σε καθοδική τροχιά του λόγου μη εξυπηρετούμενων δανείων προς το σύνολο των δανείων στην Ελλάδα από το 2015 και εντεύθεν, κατόπιν κορύφωσής του σε επίπεδα περίπου 35%.