Η παρατεταμένη ύφεση, η υψηλή ανεργία και ο μεγάλος αριθμός αυταπασχολουμένων και μεταναστών, αποτελούν βασικούς παράγοντες για την αδήλωτη εργασία στη χώρας μας, σύμφωνα με ανάλυση του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), με τίτλο «Η έννοια της αδήλωτης εργασίας και τα χαρακτηριστικά της».
Επικαλούμενη στοιχεία του Σώματος Επιθεωρητών Εργασίας (ΣΕΠΕ), η μελέτη αναφέρει ότι η αδήλωτη εργασία έχει ανέλθει στο 30% στο σύνολο της ελληνικής οικονομίας.
Σύμφωνα με την ίδια ανάλυση, η αδήλωτη εργασία συνδέεται με την ανάπτυξη της παραοικονομίας, η οποία εκτιμάται στο 25% περίπου του ΑΕΠ της χώρας.
Ακόμη, η βαθιά ύφεση στην οποία έχει εισέλθει η ελληνική οικονομία την τελευταία τριετία, η υψηλή ανεργία και οι αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις, αποτελούν επίσης παράγοντες που ευνοούν την αδήλωτη εργασία, ενώ μεταξύ των θεσμικών παραγόντων, ως κυριότεροι επισημαίνονται η χαμηλή εμπιστοσύνη στην οργάνωση του κράτους και στο πολιτικό σύστημα, οι ισχυροί οικογενειακοί δεσμοί και η θετικά προσκείμενη συμπεριφορά προς την ανασφάλιστη εργασία.
Αντίστοιχα, ως κυριότεροι πολιτικοί παράγοντες για την εμφάνιση του φαινομένου προβάλλονται το ανεπαρκές κοινωνικό κράτος (π.χ. χαμηλά κοινωνικά επιδόματα), το ύψος της φορολογίας και των ασφαλιστικών εισφορών, ενώ στους κυριότερους κοινωνικούς-οικονομικούς παράγοντες εντάσσονται η παραγωγική δομή της οικονομίας και το μέγεθος της παραοικονομίας.
Η ανάλυση του ΙΟΒΕ συνδέει την εμφάνιση της αδήλωτης εργασίας με το ύψος του μη μισθολογικού κόστους, που καταβάλλεται από εργοδότες και εργαζόμενους, και επισημαίνει ότι πολλές επιχειρήσεις καταφεύγουν στη μη καταβολή φόρων και εισφορών κοινωνικής ασφάλισης, αποσκοπώντας (λανθασμένα) στον περιορισμό του λειτουργικού τους κόστους.
Η τακτική αυτή συνεπάγεται μεγάλες απώλειες για τα ασφαλιστικά ταμεία και αποτελεί μια μορφή αθέμιτου ανταγωνισμού στην επιχειρηματικότητα, με αποτέλεσμα επιχειρήσεις που εφαρμόζουν την εργατική νομοθεσία, αντιμετωπίζουν δυσκολίες να επεκτείνουν (ή ακόμα και να διατηρήσουν) τη δραστηριότητά τους.
Στην αδήλωτη εργασία εντοπίζονται, σύμφωνα με την ίδια ανάλυση, κυρίως παράτυποι μετανάστες που δεν μπορούν να συμμετέχουν στην επίσημη αγορά εργασίας, ενώ σε δυσμενή θέση βρίσκονται οι άνεργοι και κυρίως οι μακροχρόνιοι άνεργοι, οι οποίοι στην αναζήτηση εργασίας αδυνατούν να διαπραγματευθούν τους όρους, αλλά και τις συνθήκες με τις οποίες απασχολούνται, με συνέπεια να στερούνται βασικών εργασιακών δικαιωμάτων,
Στην Ελλάδα, σύμφωνα πάντα με το ΙΟΒΕ, το φαινόμενο της αδήλωτης απασχόλησης καταγράφεται πιο έντονα, συγκριτικά με άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Στη «μαύρη» εργασία περιλαμβάνονται πολλές μορφές ανασφάλιστης εργασίας, όπως η «πλημμελής ασφάλιση» των ήδη ασφαλισμένων, δηλαδή η απόκρυψη είτε ημερών/ωρών εργασίας, είτε τμήματος του ασφαλιστέου ποσού.
