Η κρίση στην ευρωζώνη και τα μέτρα λιτότητας που ανακοινώνονται από τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες θα τσακίσουν τα κοινωνικά μοντέλα που εφαρμόστηκαν μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τα οποία θα πρέπει πλέον να προχωρήσουν σε μεταρρυθμίσεις για να μπορέσουν να επιβιώσουν, υποστηρίζουν Ευρωπαίοι οικονομολόγοι.

Οι μεταρρυθμίσεις του συνταξιοδοτικού συστήματος, η μείωση των προνοιακών βοηθημάτων, το πάγωμα των συντάξεων, η περικοπή των επιδομάτων σε περίπτωση ασθενείας – όλα αυτά τα μέτρα λιτότητας που ανακοινώθηκαν εδώ και ένα χρόνο από τις χώρες της ευρωζώνης, πήραν τη σκυτάλη από τις παραδοσιακές δαπάνες του ευρωπαϊκού κράτους πρόνοιας.

«Αυτό το κράτος πρόνοιας που οικοδομήθηκε μετά τον πόλεμο, στο οποίο καλύπτονταν πάρα πολλές ανάγκες, ιδίως όσον αφορά τις ασθένειες, θα εξαφανιστεί», προέβλεψε ο Νικολά Μπουζού, διευθυντής της εταιρείας οικονομικών μελετών Asteres.

«Την εποχή εκείνη υπήρχε ένα πλαίσιο ισχυρής ανάπτυξης και πλήρους απασχόλησης ενώ ο πληθυσμός ήταν σχετικά μικρής ηλικίας. Σήμερα, η ανεργία αυξάνεται, δεν υπάρχει ανάπτυξη και ο πληθυσμός γερνάει, έτσι που οι οικονομικές πιέσεις γίνονται αφόρητες», πρόσθεσε.

«Είναι σαφές ότι με την κρίση η πίεση που ήδη υπήρχε στο ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο εξαιτίας του δημογραφικού προβλήματος και της αδύναμης ανάπτυξης, εντείνεται», συμφώνησε και ο διευθυντής του ευρωπαϊκού ινστιτούτου Μπρέχελ, Ζαν Πιζανί-Φερί.

Ωστόσο, δεν αντιμετωπίζουν όλες οι χώρες τα προβλήματα με τον ίδιο τρόπο. Στη Γαλλία, εκτός από τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος, η κυβέρνηση έχει ανακοινώσει την αναπροσαρμογή των οικογενειακών επιδομάτων το 2012.

Στην Ιρλανδία, μειώθηκαν τα επιδόματα ασθενείας και ενοικίου. Στην Πορτογαλία περικόπηκαν κατά 25% τα οικογενειακά επιδόματα. Στην Ιταλία μειώθηκαν τα προνοιακά βοηθήματα και στην Ισπανία καταργήθηκε το επίδομα τοκετού, όπως παρατήρησε ο Ανρί Στερντινιάκ, οικονομολόγος του γαλλικού Παρατηρητηρίου Οικονομικών Συγκυριών (OFCE).

Ο νέος πρωθυπουργός της Ισπανίας, ο συντηρητικός Μαριάνο Ραχόι, αναμένεται ότι θα λάβει καινούρια μέτρα από την ερχόμενη εβδομάδα και σκοπεύει να προωθήσει, από τις αρχές του νέου έτους, έναν «εκσυγχρονισμό της εργατικής νομοθεσίας» ώστε να αντιμετωπίσει την ανεργία, η οποία έχει φτάσει σε επίπεδα ρεκόρ.

Στην Ιταλία, η κυβέρνηση του Μάριο Μόντι σκοπεύει επίσης να μεταρρυθμίσει την αγορά εργασίας για να προωθήσει την λεγόμενη «ευελιξία με ασφάλεια» που βασίζεται στο μοντέλο της Δανίας.

Για τον Μίχαελ Μπούρντα, οικονομολόγο στο πανεπιστήμιο Χούμπολτ του Βερολίνου, πολλές ευρωπαϊκές χώρες θα έπρεπε να εμπνευστούν από το σκανδιναβικό μοντέλο: «Λειτουργεί καλά επειδή συνδυάζει στοιχεία του κράτους πρόνοιας με το φιλελευθερισμό», υποστήριξε.

Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, τα συστήματα κοινωνικής πρόνοιας θα εξαφανιστούν και θα επικεντρώνονται πλέον μόνο σε αυτούς που έχουν τις μεγαλύτερες ανάγκες, προβλέπει ο Νικολά Μπουζού.

Για παράδειγμα στη Γαλλία, το οικογενειακό επίδομα που χορηγείται χωρίς καμία προϋπόθεση όσον αφορά το εισόδημα, θα καταργηθεί. Για τις χώρες όμως που πλήττονται περισσότερο από την κρίση, η αναδόμηση της κοινωνικής πρόνοιας θα μπορούσε να είναι πολύ πιο απότομη.

Στην Ελλάδα και την Πορτογαλία «τα συστήματα πρόνοιας έχουν σχεδόν χρεοκοπήσει και οι χώρες προσανατολίζονται σε πιο φιλελεύθερα συστήματα, χωρίς δίχτυ ασφαλείας, όπου φυσικά οι πιο ευπαθείς ομάδες θα κινδυνεύουν να βρεθούν χωρίς κάλυψη», υπογράμμισε ο Μπουζού.

«Προς το παρόν δεν παρακολουθούμε το τέλος του κράτους πρόνοιας αλλά την εξαχρείωσή του. Και όταν μειώνουμε το επίδομα τοκετού στην Ισπανία, χώρα που έχει τεράστιο πρόβλημα υπογεννητικότητας, είναι σαν να αυτοπυροβολούμαστε», σημείωσε ο Ανρί Στερντινιάκ.

Για τον Γάλλο οικονομολόγο, η κοινωνική προστασία αποτελεί μέρος της ταυτότητας της Ευρώπης και δεν υπάρχει κανένας λόγος να την αμφισβητεί κανείς. «Αντιθέτως, θα έπρεπε να λάβουμε μέτρα για να συνεχίσουμε να τη χρηματοδοτούμε», κατέληξε.