Σχεδόν ένας χρόνος πέρασε από τότε που το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο εξέτασε το ζήτημα των αναδρομικών των συνταξιούχων για τις περικοπές σε δώρα και επιδόματα κατά το 11μηνο Ιουνίου 2015 – Μαΐου 2016. Ωστόσο, αντί να λάβει απόφαση, έκρινε ότι δεν είναι απαραίτητο να τοποθετηθεί, μεταφέροντας ουσιαστικά την ευθύνη στην κυβέρνηση.

Το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο θεώρησε ότι οι αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) και του Αρείου Πάγου δεν είναι αντιφατικές, με αποτέλεσμα να μην απαιτείται η δική του παρέμβαση. Συγκεκριμένα, το δικαστήριο δήλωσε πως δεν έχει τη δικαιοδοσία να αποφασίσει ποια από τις δύο αντικρουόμενες αποφάσεις υπερισχύει:

  • Η απόφαση του Αρείου Πάγου (2023), που έκρινε συνταγματική την κατάργηση των δώρων.
  • Η απόφαση του ΣτΕ (2015), που είχε κρίνει την κατάργηση αντισυνταγματική.

Η αβεβαιότητα για τους συνταξιούχους

Αποτέλεσμα αυτής της απόφασης είναι πως περίπου 350.000 – 400.000 συνταξιούχοι, που έχουν προσφύγει στη Δικαιοσύνη διεκδικώντας τα αναδρομικά τους, παραμένουν σε εκκρεμότητα. Δεν υπάρχει σαφής ένδειξη για το πότε και αν θα καταβληθούν τα ποσά που τους αναλογούν.

Αντίθετα, οι συνταξιούχοι που δεν είχαν καταθέσει αγωγές δεν δικαιούνται αναδρομικά, εκτός αν η κυβέρνηση αποφασίσει να προχωρήσει σε νομοθετική ρύθμιση για να καλύψει και αυτούς.

Οι αντικρουόμενες αποφάσεις και η δικαστική πορεία

Το ζήτημα οδηγήθηκε στο Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο λόγω της διαφωνίας μεταξύ του ΣτΕ και του Αρείου Πάγου, αλλά αφορά αποκλειστικά το 11μηνο Ιούνιος 2015 – Μάιος 2016 και όχι όλη την περίοδο των περικοπών.

Ο Άρειος Πάγος έκρινε πως οι περικοπές σε επικουρικές συντάξεις και δώρα (Χριστουγέννων, Πάσχα, επίδομα αδείας) ήταν συνταγματικές, λόγω της αναγκαιότητάς τους για τη δημοσιονομική σταθερότητα της χώρας.

Το ΣτΕ, αντίθετα, είχε κρίνει αντισυνταγματικές τις περικοπές για την ίδια περίοδο, θεωρώντας ότι δεν δικαιολογούνται από τους νόμους δημοσιονομικής προσαρμογής του 2012.

Το αδιέξοδο και οι καθυστερήσεις

Η απόφαση του Ανώτατου Ειδικού Δικαστηρίου ουσιαστικά παρέτεινε την αβεβαιότητα, δημιουργώντας καθυστερήσεις στην εκδίκαση υποθέσεων. Περισσότερες από 1.200 αγωγές ανεστάλησαν το 2024, είτε για αόριστο διάστημα είτε για τα επόμενα χρόνια. Νομικοί και εργατολόγοι εκτιμούν ότι η απόφαση αυτή δεν έφερε κάποια ουσιαστική λύση, χαρακτηρίζοντάς την ως «άνθρακες ο θησαυρός».

Οι δυνατότητες των συνταξιούχων και το πολιτικό παιχνίδι

Για τους συνταξιούχους που άσκησαν αγωγές, η απόφαση του ΣτΕ εξακολουθεί να τους δίνει δικαίωμα να διεκδικήσουν τα χρήματά τους, τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα (εκτός της Τράπεζας της Ελλάδας). Όμως, οι υπόλοιποι που δεν προσέφυγαν καλούνται να συνεχίσουν τον νομικό αγώνα τους για αρκετά ακόμα χρόνια.

Από πολιτικής πλευράς, η κυβέρνηση έχει τη δυνατότητα να καταβάλει τα αναδρομικά σε όσους έχουν κινηθεί νομικά, αλλά και σε όλους τους συνταξιούχους μέσω νομοθετικής παρέμβασης, με ορίζοντα τριετίας.

Παρόλο που δεν υπάρχει νομική υποχρέωση, νομικοί κύκλοι επισημαίνουν ότι η απόφαση του Ανώτατου Ειδικού Δικαστηρίου δεσμεύει την κυβέρνηση ηθικά και πολιτικά να βρει μια λύση, σεβόμενη τις αποφάσεις του ΣτΕ. Το αν θα υπάρξει τελικά νομοθετική πρωτοβουλία, ωστόσο, παραμένει ανοιχτό ερώτημα.