Η απόφαση του ΣτΕ για το μπόνους στις οικοδομές, βάσει του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού, έδωσε τέλος σε μία αβεβαιότητα που κυριολεκτικά είχε φρενάρει την κτηματαγορά. Ωστόσο, το περιεχόμενό της προκαλεί αλυσιδωτές αντιδράσεις στους φορείς της αγοράς και αναπάντητα ερωτήματα στους εμπλεκόμενους, τα οποία καλείται άμεσα το υπουργείο να απαντήσει με τρόπο που δεν θα προκαλέσει μελλοντικές αναταράξεις.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι το πώς μπορεί κάποιος να κωδικοποιήσει σε ένα εναρμονισμένο πλαίσιο, σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης του ΣτΕ, τις άδειες που ήδη έχουν εκδοθεί. Κι αυτό διότι κάθε περίπτωση έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να μπουν σε μία γενική νόρμα και να θεωρηθεί το θέμα λήξαν.
Έτσι, η πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), η οποία έκρινε αντισυνταγματικές ορισμένες διατάξεις του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ), προκαλεί σημαντικές αλλαγές στον πολεοδομικό σχεδιασμό και αναμένεται να επηρεάσει τόσο τις οικοδομικές άδειες όσο και την ευρύτερη κατασκευαστική δραστηριότητα στη χώρα. Η κυβέρνηση, αντιλαμβανόμενη τη σημασία της απόφασης αυτής, ετοιμάζει τα επόμενα βήματά της ώστε να διαχειριστεί τις συνέπειες και να διασφαλίσει τη σταθερότητα στην αγορά ακινήτων.
Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ανακοίνωσε την έναρξη δημόσιας διαβούλευσης, η οποία θα διαρκέσει έως τις 31 Δεκεμβρίου 2024. Η διαδικασία θα διεξαχθεί μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας στη διεύθυνση https://ypen.gov.gr/diavouleusi/forums/forum/nok/. Στόχος της διαβούλευσης είναι να καταγραφούν οι παρατηρήσεις και τα προβλήματα που προκύπτουν από την απόφαση του ΣτΕ, καθώς και οι ειδικές περιπτώσεις οικοδομικών αδειών που επηρεάζονται.
Η απόφαση του ΣτΕ έκρινε αντισυνταγματικά ορισμένα από τα μπόνους δόμησης που προβλέπονταν στον ΝΟΚ, όπως την προσθήκη επιπλέον ορόφων για ενεργειακά αποδοτικά κτίρια και την εξαίρεση συγκεκριμένων αρχιτεκτονικών στοιχείων (πισίνες, ανυψωμένα πατάρια, δώματα) από τον γενικό συντελεστή δόμησης. Η απόφαση αυτή επιφέρει σημαντικές αλλαγές, καθώς ακυρώνει οικοδομικές άδειες που εκδόθηκαν με βάση τις ευνοϊκές αυτές ρυθμίσεις αλλά δεν έχουν ακόμα ενεργοποιηθεί. Δεν επηρεάζονται, ωστόσο, οι οικοδομές στις οποίες έχουν ήδη ξεκινήσει εργασίες.
Το ΣτΕ βασίζει την απόφασή του σε αρχές του Συντάγματος που προστατεύουν τη βιωσιμότητα του αστικού περιβάλλοντος και τη δικαιοσύνη στον πολεοδομικό σχεδιασμό. Παράλληλα, επανέρχονται στο προσκήνιο προγενέστερες διατάξεις που βασίζονται στον ΝΟΚ του 2012, γεγονός που δημιουργεί νέες προκλήσεις για την αγορά ακινήτων.
Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θόδωρος Σκυλακάκης, σε πρόσφατες δηλώσεις του επεσήμανε τη σοβαρότητα της κατάστασης και την ανάγκη για συντονισμένες παρεμβάσεις. «Η απόφαση του ΣτΕ βασίζεται σε έναν πολύ παλιό νόμο, τον Νέο Οικοδομικό Κανονισμό, που ψηφίστηκε το 2012. Από την ημέρα της ανακοίνωσης, ισχύουν πλέον νέοι κανόνες, και τα μπόνους δόμησης δεν εφαρμόζονται πια οριζόντια», ανέφερε χαρακτηριστικά. Ο υπουργός εξήγησε ότι η δημόσια διαβούλευση θα βοηθήσει να συγκεντρωθούν στοιχεία για τις επιμέρους περιπτώσεις οικοδομικών αδειών που έχουν εκδοθεί με βάση τις ευνοϊκές διατάξεις. «Υπάρχουν πολλές διαφορετικές περιπτώσεις αδειών που βρίσκονται σε εξέλιξη. Για παράδειγμα, τι ισχύει για έναν επενδυτή που έχει λάβει οικοδομική άδεια, αλλά δεν έχει ξεκινήσει τις εργασίες του; Είναι το επενδυτικό του σχέδιο αρκετό για να θεωρηθεί έναρξη εργασιών;», σημείωσε.
Ο Θ. Σκυλακάκης υπογράμμισε επίσης ότι η αγορά δεν μπορεί να παραμείνει σε καθεστώς αβεβαιότητας. «Πρέπει να προετοιμαστούμε έγκαιρα και να δράσουμε γρήγορα, ώστε να δοθούν σαφείς διευκρινίσεις. Θα αξιοποιήσουμε τη διαβούλευση για να καταγράψουμε όλα τα πιθανά σενάρια και να προχωρήσουμε στις απαραίτητες ρυθμίσεις», κατέληξε.
Η δημόσια διαβούλευση αποτελεί κρίσιμο εργαλείο για την ομαλή μετάβαση στο νέο καθεστώς που επιβάλλει η απόφαση του ΣτΕ. Η κυβέρνηση καλεί όλους τους ενδιαφερόμενους πολίτες, αλλά και επαγγελματίες του κλάδου, να συμμετάσχουν και να καταθέσουν τις απόψεις τους.
Μετά την ολοκλήρωση της διαβούλευσης, το Υπουργείο Περιβάλλοντος θα αξιολογήσει τα δεδομένα και θα εξετάσει πιθανές νομοθετικές παρεμβάσεις, ώστε να δοθεί λύση σε ζητήματα που δεν ξεκαθαρίζονται από την απόφαση του ΣτΕ.
Η απόφαση του ΣτΕ δημιουργεί νέες προκλήσεις για την πολεοδομική πολιτική. Ωστόσο, ανοίγει και τον δρόμο για έναν πιο ισορροπημένο σχεδιασμό, που θα προστατεύει το περιβάλλον και θα προάγει τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Η αγορά ακινήτων, οι επενδυτές και οι πολίτες βρίσκονται σε αναμονή για τις τελικές αποφάσεις της κυβέρνησης. Το υπουργείο Περιβάλλοντος καλείται να ισορροπήσει ανάμεσα στην ανάγκη για άμεσες λύσεις και τη μακροπρόθεσμη διασφάλιση ενός δικαιότερου και βιώσιμου πολεοδομικού πλαισίου.
Η επόμενη μέρα για την πολεοδομία στη χώρα θα κριθεί από την ικανότητα των εμπλεκόμενων φορέων να ανταποκριθούν στις νέες απαιτήσεις με συνέπεια, ταχύτητα και διαφάνεια.
