Σημαντικές αλλαγές στο συνταξιοδοτικό σύστημα, που αναμένεται να επηρεάσουν χιλιάδες ασφαλισμένους, ετοιμάζει η κυβέρνηση. Κι ενώ μέχρι τώρα πολλοί αξιοποιούσαν τις ευεργετικές διατάξεις των πλασματικών ετών για να βγουν νωρίτερα στη σύνταξη, οι νέες ρυθμίσεις που προωθεί το υπουργείο Εργασίας έρχονται να βάλουν τέλος στις «παραθυράκια» που διευκόλυναν τη διαδικασία. Οι αλλαγές αυτές αναμένεται να φέρουν ανατροπές που θα δυσκολέψουν τη συνταξιοδότηση για πολλούς, καθώς τίθενται αυστηρότερα όρια και προϋποθέσεις για την εξαγορά πλασματικών ετών.

Ένας μεγάλος αριθμός από ασφαλισμένους, περίπου οι 6 στους 10, αξιοποιούν τις ευεργετικές διατάξεις των πλασματικών ετών για τη συνταξιοδότησή τους, σύμφωνα με τα στοιχεία από τον ΕΦΚΑ. Ωστόσο, το σύστημα φαίνεται να αλλάζει το επόμενο διάστημα, σύμφωνα με νέο σχέδιο που έχει έτοιμο το υπουργείο Εργασίας και θα φέρει προς κύρωση στη Βουλή το επόμενο χρονικό διάστημα.

Συγκεκριμένα, το νέο σχέδιο προβλέπει όριο εξαγορών στα 5 έτη, ανεξάρτητα από το αν οι ασφαλισμένοι έχουν ή όχι δικαίωμα αναγνώρισης πλασματικών χρόνων με τις ισχύουσες διατάξεις. Οι αλλαγές αναμένεται να εφαρμοστούν είτε προς το τέλος του 2024 είτε στις αρχές του 2025 μέσω νέου ασφαλιστικού νομοσχεδίου. Σύμφωνα με το σχέδιο, καταργούνται οι 12 κατηγορίες πλασματικών χρόνων που προβλέπονταν από τους νόμους 2084/1992 και 3996/2011. Στη θέση τους, όλοι οι ασφαλισμένοι θα μπορούν να ζητήσουν την αναγνώριση έως και 5 ετών για τη συμπλήρωση των συντάξιμων χρόνων.

Ωστόσο, οι αλλαγές αυτές δεν αναμένεται να επηρεάσουν όσους έχουν ήδη αναγνωρίσει πλασματικούς χρόνους, εκτός από τον υπολογισμό του ποσοστού αναπλήρωσης της σύνταξης, όπου ενδέχεται να υπάρξουν διαφοροποιήσεις.

Σήμερα, για τους μισθωτούς, το κόστος εξαγοράς των πλασματικών ετών ανέρχεται στο 20% του μισθού που λαμβάνεται είτε τον μήνα υποβολής της αίτησης είτε κατά το τελευταίο 12μηνο, σε περίπτωση που δεν υπάρχει σταθερή απασχόληση. Αν κάποιος είναι άνεργος ή εργάζεται μερικώς, η εισφορά υπολογίζεται με βάση το 20% του κατώτατου μισθού.

Στον δημόσιο τομέα, για αιτήσεις που υποβάλλονται μετά την 1/1/2020, το κόστος εξαγοράς είναι επίσης 20% του μισθού. Ωστόσο, για αιτήσεις που υποβλήθηκαν πριν από την 31/12/2016, το κόστος ήταν χαμηλότερο: 6,67% για το 2016, 10% για το 2017, 13,34% για το 2018 και 16,67% για το 2019. Από την 1/1/2020, το κόστος εξισώθηκε στο 20% για όλους τους δημόσιους υπαλλήλους, που προηγουμένως είχαν το πλεονέκτημα να εξαγοράζουν τα πλασματικά έτη σε χαμηλότερο κόστος.

Πάντως, όσοι δημόσιοι υπάλληλοι υπέβαλαν αίτηση τα προηγούμενα χρόνια, εξακολουθούν να έχουν το δικαίωμα να εξαγοράσουν πλασματικά έτη με το χαμηλότερο κόστος που ίσχυε τη χρονιά υποβολής της αίτησής τους.

Για παράδειγμα, δημόσιος υπάλληλος με μηνιαίες αποδοχές 1.350 ευρώ και ποσοστό εισφοράς 6,67% θα χρειαστεί να καταβάλει 10.305 ευρώ για την εξαγορά 4 ετών σπουδών (48 μήνες x 214,69 ευρώ) και 2.160 ευρώ για 2 έτη στρατιωτικής θητείας (24 μήνες x 90 ευρώ).

Οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι αγρότες που επιθυμούν να εξαγοράσουν πλασματικά έτη ασφάλισης θα πρέπει να καταβάλουν για κάθε μήνα το ποσό που αντιστοιχεί στη μηνιαία εισφορά για τον κλάδο σύνταξης, σύμφωνα με τις ασφαλιστικές κατηγορίες που έχουν επιλέξει.

Οι νέοι ασφαλισμένοι (μετά το 1993) μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα πλασματικά έτη για να συμπληρώσουν 40 χρόνια ασφάλισης και να μειώσουν το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης από τα 67 στα 62 έτη, εξασφαλίζοντας και υψηλότερη σύνταξη.

Οι παλαιοί ασφαλισμένοι (πριν από το 1993) μπορούν επίσης να συνταξιοδοτηθούν πριν από τα 67 ή τα 62 έτη με τη χρήση πλασματικών ετών, υπό την προϋπόθεση ότι θα συμπληρώσουν τα απαιτούμενα έτη ασφάλισης μέχρι το 2012, ώστε να εξασφαλίσουν ευνοϊκότερους όρους συνταξιοδότησης.

Για τους μισθωτούς του πρώην ΙΚΑ και των ειδικών ταμείων (ΔΕΚΟ – Τραπεζών), αναγνωρίζονται μέχρι τέσσερα έτη για τη συμπλήρωση του απαιτούμενου χρόνου το 2011, πέντε έτη για το 2012 και επτά έτη από το 2013 και μετά. Τα πλασματικά έτη προέρχονται από τη στρατιωτική θητεία, την ανεργία, τις σπουδές, τον χρόνο ανατροφής παιδιών, τα κενά ασφάλισης και την ασθένεια. Μέχρι το 2010, αναγνωρίζονται 400 ημέρες από ανεργία και ασθένεια (200+200 ημέρες από κάθε αιτία), καθώς και η στρατιωτική θητεία.

Στο Δημόσιο, η 25ετία μέχρι το 2012 καθορίζει το δικαίωμα συνταξιοδότησης και το όριο ηλικίας. Για θεμελίωση συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων μέχρι 31/12/2010, αναγνωρίζονται τόσα πλασματικά έτη όσα απαιτούνται για τη συμπλήρωση της 25ετίας.

Από το 2011 και μετά, οι πλασματικοί χρόνοι αναγνωρίζονται τόσο για τη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος (25ετία) όσο και για τη συμπλήρωση του συνολικού χρόνου ασφάλισης (36, 37 ή 40 έτη). Ο συνολικός πλασματικός χρόνος που μπορεί να εξαγοραστεί από υπαλλήλους στο Δημόσιο είναι 5-9 έτη για το 2011, 6-10 έτη για το 2012 και 8-12 έτη από το 2013 και μετά.

Οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι αυτοαπασχολούμενοι άνδρες έχουν τη δυνατότητα, μέσω εξαγορών, να εξασφαλίσουν την 35ετία μέχρι το 2012 και να συνταξιοδοτηθούν στα 62 έτη, χωρίς να απαιτείται 40ετία. Αν δεν συμπληρώσουν την 35ετία μέχρι το 2012 ή την 40ετία, θα συνταξιοδοτηθούν στα 67 έτη.

Για τη συμπλήρωση της 35ετίας αναγνωρίζονται τέσσερα έτη για το 2011 και πέντε έτη για το 2012, ενώ από το 2013 και μετά μπορούν να αναγνωριστούν έως επτά έτη με στόχο τη συμπλήρωση της 40ετίας. Επιπλέον, μπορούν να αναγνωριστούν έως πέντε έτη από άλλους χρόνους.