Μετά από τα 45άρια που έδειξαν τα θερμόμετρα τις τελευταίες ημέρες ήρθε εκ νέου στο προσκήνιο το μεγάλο πρόβλημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Οι ακραίες θερμοκρασίες μας έκαναν να αναρωτηθούμε εάν μπορούμε τελικά να αποτρέψουμε την κλιματική αλλαγή και να σκεφτούμε τι θα πρέπει να κάνουμε ώστε να μην είναι πια η Αθήνα… καμίνι.
Έτσι, απευθυνθήκαμε στην υπεύθυνη για την αντιμετώπιση της Αστικής Υπερθέρμανσης στα Ηνωμένα Έθνη, Ελένη Μυριβήλη, που μας εξήγησε ότι αν και μιλάμε εδώ και δεκαετίες για την υπερθέρμανση του πλανήτη, η υπερβολική ζέστη στα αστικά κέντρα ουσιαστικά είναι ένα πρόβλημα το οποίο δεν το έχουμε πάρει σοβαρά.
«Μπορούμε να σωθούμε από την κλιματική αλλαγή» μας είπε εξηγώντας όμως πως τα χρονικά περιθώρια στενεύουν και ότι πρέπει να δράσουμε γρήγορα.
Σύμφωνα με την Ελένη Μυριβήλη, που στο παρελθόν δούλευε ως υπεύθυνη της Αντιμετώπισης της Αστικής Υπερθέρμανσης για την Αθήνα και από φέτος εργάζεται ως υπεύθυνη για την αντιμετώπιση της Αστικής Υπερθέρμανσης στα Ηνωμένα Έθνη, και συγκεκριμένα για το UN-Habitat που είναι ο οργανισμός ο οποίος ασχολείται με τους ανθρώπινους οικισμούς: «Μπορούμε να σωθούμε από την κλιματική αλλαγή εάν την πάρουμε σοβαρά και αρχίσουμε και παίρνουμε στοχευμένα και οριζόντια μέτρα. Ακούμε εδώ και δεκαετίες για την κλιματική αλλαγή και την υπερθέρμανση του πλανήτη αλλά στην Ελλάδα δεν μπαίνει ουσιαστικά στον δημόσιο διάλογο. Θεωρούμε, ειδικά εδώ στην Ελλάδα πως είναι μία πολυτέλεια και ότι δεν μας αφορά άμεσα».
«Δεν είναι όπως πιστεύουν πολλοί απλά ένα “περιβαλλοντικό ζήτημα” που δεν άπτεται της πολιτικής, της οικονομίας και της εθνικής μας ασφάλειας. Η υπερθέρμανση είναι ένα ζήτημα το οποίο αφορά την επιβίωση και την ασφάλεια των συνανθρώπων μας όπως επίσης και την οικονομία της χώρας μας και αυτό αρχίζουμε και το βλέπουμε σιγά σιγά» συμπληρώνει.
«Στην Ευρώπη από τους περσινούς καύσωνες χάσαμε 60.000 άτομα»
«Οι επιστήμονες μας λένε πως ακριβώς επειδή υπερθερμαίνεται ο πλανήτης έχουμε καιρικά φαινόμενα ακραία όλων των ειδών. Δεν είναι όμως τυχαίο το ότι το πιο βασικό ακραίο καιρικό φαινόμενο, που είναι και το πιο επικίνδυνο είναι αυτό που βιώνουμε τώρα δηλαδή η ακραία ζέστη. Αυτό είναι το πιο επικίνδυνο», σημειώνει η Ελένη Μυριβήλη.
«Η ακραία ζέστη είναι το ακραίο καιρικό φαινόμενο που συνδέεται με τον μεγαλύτερο αριθμό θνησιμότητας σε όλο τον κόσμο. Στην Ευρώπη, σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνούς Οργανισμού Υγείας, από τους περσινούς καύσωνες χάσαμε 15.000 με 20.000 άτομα. Πριν από δύο όμως εβδομάδες βγήκε μία καινούργια έρευνα από το περιοδικό Nature-Medicine που ανεβάζει τον αριθμό των θυμάτων από τον Ευρωπαϊκό Καύσωνα του 2022 στα 60.000 τα άτομα. Αυτά είναι νούμερα εξωφρενικά που δεν συγκρίνονται με άλλες καταστροφές όπως πλημμύρες ή σεισμούς. Παρόλα αυτά μάλλον δεν το έχουμε συνειδητοποιήσει, και με πολύ αργούς ρυθμούς μπαίνουμε στην σχετική απαραίτητη εγρήγορση και κινητοποίηση» εξηγεί.
Τι πρέπει να κάνουμε για να σωθούμε από την κλιματική αλλαγή
Για να γλιτώσουμε από την κλιματική αλλαγή πρέπει να κινητοποιηθούν αρχικά οι κυβερνήσεις και κατά δεύτερον οι πόλεις, μειώνοντας την εξάρτηση μας από τα ορυκτά καύσιμα, προστατεύοντας τα δάση μας πάση θυσία, μεταρρυθμίζοντας την γεωργία και κτηνοτροφία αλλά και τις μεγάλες υποδομές και τα έργα στον δημόσιο χώρο στην Ελλάδα ώστε να ανταποκρίνονται στις νέες απαιτήσεις του Κλίματος που θα είναι όλο και πιο θερμό, σημειώνει η υπεύθυνη για την αντιμετώπιση της Αστικής Υπερθέρμανσης στα Ηνωμένα Έθνη, Ελένη Μυριβήλη στο Newsbeast ενώ διευκρινίζει «εγώ δουλεύω με τις πόλεις κυρίως και στην Αθήνα η αλήθεια είναι ότι έχουμε πάρει πολλά μέτρα για τα θέματα της ανόδου των θερμοκρασιών. Από εκεί και πέρα εμείς οι πολίτες γενικά πρέπει να αρχίσουμε να απαιτούμε τέτοιες πολιτικές και δράσεις και να ψηφίζουμε ανθρώπους που ξέρουμε πως θα ασχοληθούν σοβαρά με την κλιματική αλλαγή, που το έχουν στην ατζέντα τους. Να μην θεωρούμε πως είναι κάτι επιπόλαιο που δεν μας αφορά».
«Υπάρχουν οι εκθέσεις που βγαίνουν από τα Ηνωμένα Έθνη, ειδικά από ΙPCC (Διακυβερνητική Επιτροπή για την κλιματική αλλαγή) και μας λένε ότι υπάρχει ακόμη καιρός να δράσουμε. Μας το λένε όμως αυτό χρόνια και δεν κάνουμε σχεδόν τίποτα που πραγματικά να έχει αναχαιτήσει την πορεία της κλιματικής αλλαγής. Στην τελευταία, 6η επιστημονική αξιολόγηση που βγήκε φέτος, αναφέρεται πως έχουμε λίγα περιθώρια και ότι αυτή τη δεκαετία θα πρέπει να δράσουμε γιατί μετά οι καταστάσεις θα είναι μη αναστρέψιμες.
Το 2015 είχε ψηφιστεί η λεγόμενη Συμφωνία του Παρισιού κατά την οποία είχαν συμφωνήσει όλοι ότι θα κρατήσουν τη θέρμανση του πλανήτη γύρω στον 1,5 βαθμό και κάτω από 2 βαθμούς Κελσίου (σε σχέση με την προ-βιομηχανική εποχή). Αυτό ήταν πολύ σημαντικό γιατί, όπως μας λέει πλέον η συντριπτική πλειοψηφία των επιστημόνων διεθνώς, από κάποιους βαθμούς και έπειτα υπερθέρμανσης του πλανήτη μας θα αρχίσουν τα ακραία καιρικά φαινόμενα να είναι εκτός ελέγχου. Δυστυχώς όμως έχουμε ήδη ανεβάσει τον μέσο όρος θερμοκρασίας της Γης κατά 1,1 με 1,2 βαθμούς σε σχέση με την προ Βιομηχανική Περίοδο και στην Ευρώπη έχουμε ήδη φτάσει το 2,2. Η Ευρώπη θερμαίνεται με διπλάσιες ταχύτητες από ότι ο μέσος όρος του πλανήτη. Έχουμε θέμα» αναφέρει χαρακτηριστικά.
Τα προγνωστικά για τα επόμενα χρόνια είναι ότι θα έχουμε μεγαλύτερες περιόδους καύσωνα, με υψηλότερες θερμοκρασίες αλλά και πιο συχνές περιόδους καύσωνα. Μέσα στις επόμενες δεκαετίες, μέχρι το 2050 θα έχουν διπλασιαστεί οι ημέρες του καύσωνα. Δηλαδή εάν τώρα φτάνουμε τα 15 24ωρα καύσωνα τον χρόνο κατά μέσο όρο, πιστεύουμε ότι μέσα στις επόμενες δύο δεκαετίες αυτό θα έχει γίνει 30 24ωρα τον χρόνο. Προφανώς αυτό δεν θα γίνεται κάθε χρόνο αλλά θα τείνει να γίνεται όλο και πιο συχνά, επισημαίνει η Ελένη Μυριβήλη.
«Η αποσταθεροποίηση του κλίματος μας απασχολεί πλέον επειδή τη βιώνουμε πιο έντονα, μας “καίει” στο πετσί μας»
Πώς όμως θα μπορέσουμε ουσιαστικά να αντιμετωπίζουμε το θέμα της Κλιματικής Αλλαγής; Αποτελεί καθαρά θέμα πολιτικής, τονίζει στο Newsbeast η υπεύθυνη για την αντιμετώπιση της Αστικής Υπερθέρμανσης στα Ηνωμένα Έθνη. Όπως δε διευκρινίζει: «Είναι θέμα το τι απαιτούμε από τους πολιτικούς αλλά και το τι μπαίνει στον δημόσιο διάλογο σαν σημαντικό ζήτημα. Σε αυτό έχουμε ευθύνη μας όλοι μας και δεν το παίρνουμε στα σοβαρά γιατί οι πολιτικοί μας δεν το παίρνουν στα σοβαρά, δεν ασχολούνται με αυτό, επίσης δεν το παίρνουν σοβαρά οι δημοσιογράφοι αλλά και γενικότερα οι opinion makers όσοι δηλαδή επηρεάζουν την κοινή γνώμη».
«Η αποσταθεροποίηση του κλίματος μας απασχολεί πλέον επειδή τη βιώνουμε πιο έντονα, μας ”καίει” στο πετσί μας. Μέχρι τώρα λέγαμε δεν μας αφορά εμάς, αφορά άλλους ανθρώπους, άλλες περιοχές, ότι δεν είναι κάτι που ενδιαφέρει την Ελλάδα αλλά δεν είναι έτσι» συμπληρώνει.
Ξεκαθαρίζοντας πως δεν είναι σωστό να λέμε ότι «η φύση μας εκδικείται» η Ελένη Μυριβήλη εξηγεί ότι απλώς την έχουμε εκτροχιάσει, την έχουμε βάλει σε συνθήκες που δεν είναι φυσιολογικές και έτσι και αυτή αντιδρά.
Τι είναι η θερμική επιβάρυνση των πόλεων και τι συμβαίνει στην Αθήνα
Η θερμική επιβάρυνση είναι κάτι που συμβαίνει σε όλες σχεδόν τις πόλεις διαμηνύει η υπεύθυνη για την αντιμετώπιση της Αστικής Υπερθέρμανσης στα Ηνωμένα Έθνη υπογραμμίζοντας πως σε αυτό φταίει ο τρόπος με τον οποίο έχουν χτιστεί.
Εστιάζοντας όμως στην Αθήνα η Ελένη Μυριβήλη σημειώνει πως «είναι μία πόλη πολύ πυκνοκατοικημένη και πυκνοχτισμένη και έχει πολλές επιφάνειες οι οποίες δεν είναι υδατοπερατές δηλαδή είναι κλεισμένες με τσιμέντο ή άσφαλτο. Αυτά τα υλικά απορροφούν θερμότητα και πυρώνουν την ημέρα, εκπέμποντας την τα βράδια. Γιατί τα βράδια είναι που πρέπει το σώμα μας να ηρεμήσει, να χαλαρώσει, κατεβάζοντας θερμοκρασίες. Με υψηλές θερμοκρασίες δεν ηρεμεί. Και αυτό είναι το πιο επικίνδυνο για την δημόσια υγεία, ειδικά για τα άτομα άνω των 60 ετών, τα μικρά παιδιά και τις εγκύους, τους εργαζόμενους σε δουλειές με αυξημένο το θερμικό στρες, και τους ανθρώπους με προϋπάρχοντα νοσήματα, σωματικά ή και ψυχικά. Τα ίδια ακριβώς ισχύουν και σε άλλες πόλεις όπως το Παρίσι και για τη Ρώμη και για τη Βαρκελώνη, είναι πόλεις με γειτονιές πολύ πυκνοχτισμένες».
Θα μπορούσε να βελτιωθεί όμως η κατάσταση στην Αθήνα και τι θα πρέπει να κάνουμε ώστε να μειωθεί η θερμική επιβάρυνση και να πέσει η θερμοκρασία; Σύμφωνα με τα λεγόμενα της Ελένης Μυριβήλη βασικό προαπαιτούμενο για να συμβούν τα παραπάνω είναι το να αλλάξουμε τον τρόπο που παραχωρούμε τον δημόσιο χώρο στα αυτοκίνητα.
«Ο δήμος Αθηναίων κάνει ήδη πολύ σημαντικά βήματα: και στην υποστήριξη των πιο ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού στην διάρκεια του καύσωνα (με μηνύματα πληροφόρησης, γραμμή βοήθειας, ψηφιακές εφαρμογές, χώρους δροσισμού, Βοήθεια στο Σπίτι, κλπ) και στην αύξηση και υποστήριξη του πρασίνου και τον υδατοπερατών επιφανειών. Οι αλλαγές στο κλίμα είναι παρόλα αυτά καταιγιστικές για χρειάζονται πιο ριζοσπαστικές παρεμβάσεις. Για παράδειγμα, ένα 80% του δημόσιου χώρου στην Αθήνα είναι άσφαλτος ή πάρκινγκ, χώροι που είναι αφιερωμένοι σε σταθμευμένα ή σε κινούμενα αυτοκίνητα. Αυτοί οι χώροι πρέπει να αλλάξουν.
Αυτό το οποίο μπορούμε να κάνουμε είναι σιγά – σιγά να αρχίσουμε να αφαιρούμε αυτοκίνητα αλλά και την προτεραιότητα που έχουν αυτά στον δημόσιο χώρο, και να μεταμορφώσουμε τους δημόσιους χώρους μας εντάσσοντας πολλά περισσότερα σκιερά δέντρα για να μας δροσίζουν. Στον δημόσιο χώρο πρέπει να μπορεί καταρχάς να περπατάει ο κόσμος. Επίσης θα πρέπει για να αυξηθούν ευέλικτα μικρά μέσα μαζικής μεταφοράς, ηλεκτρικά κατά βάση για να μην θερμάνουν την πόλη, αλλά και ποδήλατα και άλλα μικρότερα ευκίνητα μέσα που βοηθούν αυτό που λέγεται ”ήπια κινητικότητα” δηλώνει στο Newsbeast.
«Παράλληλα, θα πρέπει να φέρουμε στοιχεία νερού στην επιφάνεια που να μην είναι μόνο σιντριβάνια αλλά να είναι πιο διαδραστικά, να βάλουμε υλικά που είναι υδατοπερατά και υλικά γενικά που είναι πιο δροσερά ώστε σιγά σιγά να φτιάξουμε έναν δημόσιο χώρο πολύ πιο δροσερό στην Αθήνα για να μην χρειάζεται τόσο air condition μέσα στα σπίτια. Αυτό είναι μία τεράστια προσπάθεια που γίνεται αυτή την στιγμή σε πολλές πόλεις σε όλο τον κόσμο, όπως και στην Αθήνα. Ξεφορτώνονται τεράστιες λεωφόρους και επαναφέρουν τα ποτάμια τους, αφαιρούν αυτοκίνητα και πρόσθετους όσο περισσότερα δέντρα, πάρκα και πράσινους διαδρόμους μπορούν.
Είναι δυνατόν να έχουμε έναν δρόμο ταχύς κυκλοφορίας δίπλα στην καρδιά της πόλης, δίπλα στην Ακρόπολη; Δεν θα έπρεπε για παράδειγμα να γίνει στην η Συγγρού, μια πράσινη διαδρομή, όπως η Ramblas στην Βαρκελώνη, που θα δροσίζει ενώνοντας το κέντρο της Αθήνας με το θαλάσσιο μέτωπο;» μας λέει κλείνοντας η υπεύθυνη για την αντιμετώπιση της Αστικής Υπερθέρμανσης στα Ηνωμένα Έθνη.
