Μπορούν πράγματι τα ζώα να προβλέπουν τους σεισμούς;

Μπορούν τα ζώα με τη συμπεριφορά τους να μας προειδοποιήσουν για επικείμενο σεισμό; Σε αυτό θέλει να απαντήσει μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο «Bulletin of the Seismological Society of America», λέγοντας πως οι ενδείξεις είναι για την ώρα αρκετά αβάσιμες. Παρά το γεγονός δηλαδή ότι αυτό μοιάζει μια γνώση διαισθητική που φαίνεται να την ξέρει ο άνθρωπος στο διάβα του ιστορικού χρόνου. Όλοι έχουμε ακούσει για σκυλιά που προέβλεψαν σεισμούς, για γάτες που φέρονταν περίεργα πριν την έλευση του Εγκέλαδου, παρά το γεγονός ότι οι μηχανισμοί με τους οποίους προφητεύουν τα ζώα τους σεισμούς παραμένουν ακόμα και σήμερα αντικείμενο επιστημονικής διερεύνησης. Η νέα μελέτη του Γερμανικού Ερευνητικού Κέντρου των Γεωεπιστημών είναι μια μετα-ανάλυση, καθώς ελέγχει 180 μελέτες που αναφέρονται σε παράξενες ζωικές συμπεριφορές πριν από σεισμούς από 25 διαφορετικές χώρες (οι περισσότερες προέρχονται πάντως από Νέα Ζηλανδία, Ιαπωνία, Ιταλία και Ταϊβάν). Μιλάμε για περισσότερες από 700 αναφορές για ζωικούς προβλεπτικούς δείκτες σε 160 σεισμούς. Όσο για τον αριθμό των «προφητικών» ζώων, κι εδώ ο αριθμός είναι τεράστιος, καθώς αναφέρονται 130 διαφορετικά είδη με τέτοιες ικανότητες. Από ελέφαντες που τρέχουν να ανέβουν σε υψώματα και μυρμήγκια που τρέχουν αλλόφρονα μέχρι και βατράχους που αλλάζουν τις μεταναστευτικές τους συνήθειες. Άλλες φορές λοιπόν τα ζώα αντιδρούν στιγμές μόνο πριν από το χτύπημα του Εγκέλαδου και σε άλλες παρατηρούνται συμπεριφορικές αλλαγές μέρες ή ακόμα και βδομάδες πριν από την εμφάνιση του σεισμού. Η μελέτη είναι η πιο λεπτομερής στατιστική ανάλυση που έχει γίνει ποτέ για το φαινόμενο, γι’ αυτό και είναι ιδιαιτέρως σημαντικό επιστημονικά το συμπέρασμά της, πως δεν υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις δηλαδή ότι η συμπεριφορά των ζώων μπορεί να λειτουργήσει ως δείκτης πρόβλεψης σεισμών. Οι ερευνητές βρήκαν ακόμα και λάθη στο πώς φτιάχνονται τέτοιου τύπου έρευνες, καθώς οι ανωμαλίες της συμπεριφοράς δεν είναι επαρκώς -επιστημονικά δηλαδή- τεκμηριωμένες. Φαίνεται να στηρίζονται σε διαισθητικά δεδομένα και ανεκδοτολογικές κατασκευές. Όπως αυτή η τίγρη που έπεσε σε βαθιά μελαγχολία πριν από τον σεισμό του 1969 στην Κίνα, αναφορές που δεν κάνουν ακριβώς για επιστημονική μελέτη. Ακόμα και όταν βρέθηκαν ευρήματα, ήταν στατιστικά αμελητέα ώστε να διαμορφώσουν τάση. Όλες οι αναφορές έρχονται εξάλλου εκ των υστέρων και υπό το φως του σεισμού που συνέβη, όλα αποκτούν άλλη βαρύτητα, μας λένε οι επιστήμονες μιλώντας περί ανωμαλιών της ζωικής συμπεριφοράς. Τα ζώα μπορούν πιθανότατα να ανιχνεύσουν τα σεισμικά κύματα τη στιγμή που συμβαίνουν ή να διαισθανθούν τις περιβαλλοντικές αλλαγές που φέρνει ένας σεισμός και περνούν απαρατήρητες από τον άνθρωπο, αλλά για την ώρα, μέχρι εκεί. Αφού ακόμα κι αυτό είναι δύσκολο να καθοριστεί επιστημονικά. Χωρίς μακροχρόνιες παρατηρήσεις και μεθοδολογικά σωστές μελέτες, τέτοιες διακηρύξεις θα είναι αναγκαστικά εγκλωβισμένες στη σφαίρα του μύθου. Έστω κι αν όλοι μας έχουμε έναν σκύλο που μια φορά σε έναν σεισμό…