Περισσότερο από μισό αιώνα αναζητούν οι επιστήμονες την εξήγηση για το γιατί η εξωτερική ατμόσφαιρα του ήλιου, το λεγόμενο «στέμμα», είναι 200 φορές πιο καυτή (1 εκατ. βαθμοί Κελσίου) από την ίδια την επιφάνειά του.

Μια νέα αμερικανική επιστημονική έρευνα ρίχνει πια φως στο μυστήριο, ανακαλύπτοντας ότι η αιτία οφείλεται σε εκτοξεύσεις πιδάκων πλάσματος ιλιγγιώδους θερμοκρασίας από την επιφάνεια προς την ατμόσφαιρα.

Νέα στοιχεία από εικόνες του Παρατηρητηρίου Ηλιακής Δυναμικής (SDO) της NASA, το οποίο εκτοξεύτηκε το Φεβρουάριο του 2010, καθώς και από τον ιαπωνικό δορυφόρο Hinode που εκτοξεύτηκε το 2006, δείχνουν ότι το πλάσμα, με μορφή αερίου, φτάνει σχεδόν αστραπιαία σε απίστευτα υψηλές θερμοκρασίες, καθώς ταξιδεύει με μορφή πιδάκων από την επιφάνεια προς την εξωτερική ατμόσφαιρα του ήλιου.

Οι «πίδακες» πηγάζουν από φωτεινά σημεία στην επιφάνεια του ήλιου, με πλάτος 300 χιλιομέτρων, και ταξιδεύουν σαν «σφαίρες» προς το στέμμα με ταχύτητα 180.000 έως 360.000 χλμ. την ώρα. Μέσα σε λιγότερο από δύο λεπτά, τα «σιντριβάνια» πλάσματος έχουν ανεβάσει την θερμοκρασία στην εξωτερική ατμόσφαιρα του ήλιου στο 1 εκατομμύριο βαθμούς Κελσίου.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον ηλιακό φυσικό Μπαρτ Ντε Ποντιέ του Ηλιακού και Αστροφυσικού Εργαστηρίου της Lockheed Martin και τον Σκοτ Μάκιντος του Εθνικού Κέντρου Ατμοσφαιρικής Έρευνας των ΗΠΑ παρατήρησαν για πρώτη φορά ότι υπάρχει άμεση σχέση ανάμεσα στο πλάσμα που φτάνει τα εκατομμύρια βαθμούς θερμοκρασία και στα «σιντριβάνια» του που μεταφέρουν αυτό το υπέρθερμο πλάσμα ψηλά στο στέμμα. Στην ουσία, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ένα νέο ηλιακό φαινόμενο, δεν είναι σίγουροι όμως ακόμα ότι είναι το μόνο που προκαλεί την τρομερή θερμοκρασία του στέμματος.

Από την άλλη, δεν υπάρχει ακόμα κάποια θεωρία που να εξηγεί γιατί αυτοί οι «πίδακες» πλάσματος σχηματίζονται ή γιατί θερμαίνονται τόσο πολύ, καθώς εκτινάσσονται από την επιφάνεια του ήλιου προς τα πάνω. Σύμφωνα με τον Ποντιέ, πιθανώς οφείλονται σε διαταραχές του ηλιακού μαγνητικού πεδίου. Η μελλοντική αποστολή του σκάφους «Iris» της NASA στον ήλιο, που θα εκτοξευτεί το 2012, αναμένεται να φωτίσει περισσότερο το μυστήριο του ηλιακού στέμματος.

Η νέα ανακάλυψη πάντως, μεταξύ άλλων, μπορεί να βοηθήσει στην καλύτερη πρόβλεψη της συμπεριφοράς του ήλιου και έτσι στην πιο αποτελεσματική προστασία των γήινων επικοινωνιακών και ηλεκτρικών δικτύων από το ηλιακό πλάσμα, το ιονισμένο ηλεκτρομαγνητικό αέριο που περιβάλλει το άστρο μας, το οποίο μπορεί να φτάσει στη Γη και να προκαλέσει διάφορα προβλήματα.

Το SDO φωτογραφίζει -στο υπεριώδες μήκος κύματος της ακτινοβολίας- όλο το «πρόσωπο» του ήλιου κάθε 12 δευτερόλεπτα, στέλνοντας στη Γη δεδομένα 1,5 terabytes κάθε μέρα.