Το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης παρουσιάζει για πρώτη φορά στο σύνολό του το φιλμικό αρχείο της καλλιτέχνιδας Διοχάντης (1945) στο πλαίσιο της επικείμενης δωρεάς του στο ΕΜΣΤ.
Από το 1977 έως το 1986, με μια κάμερα Super 8 στο χέρι, η Διοχάντη κατέγραψε, μέσα από τη δική της ιδιοσυγκρασιακή καλλιτεχνική ματιά, ορισμένες από τις σημαντικότερες ομαδικές εκθέσεις ελλήνων και ελληνίδων καλλιτεχνών, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Το οπτικοακουστικό αυτό υλικό δεν κατατάσσεται εύκολα σε μια συγκεκριμένη κατηγορία· βρίσκεται στο μεταίχμιο μεταξύ καλλιτεχνικού φιλμ, έργου τέχνης και αρχειακού ντοκουμέντου. Από την καταγραφή των εκθέσεων και της εγκατάστασής τους έως στιγμιότυπα από τις καλλιτεχνικές συναναστροφές και τις πόλεις όπου αυτές έλαβαν χώρα -όπως η Βενετία, η Μόντενα, το Άμστερνταμ, η Άμβερσα, η Λευκωσία, και η Αθήνα- τα φιλμ της Διοχάντης συγκροτούν ένα πολυπρισματικό, «ανεπίσημο» ντοκουμέντο για τη σύγχρονη τέχνη, την ιστορία των εκθέσεων και της επιμέλειας στην Ελλάδα, αλλά και για την ίδια την καλλιτεχνική της πρακτική.
Τα δεκατέσσερα βίντεο που παρουσιάζονται στο ΕΜΣΤ είναι το αποτέλεσμα μιας σχολαστικής και μακρόχρονης διαδικασίας αποκατάστασης, ψηφιοποίησης και φροντίδας, κατά την οποία η καλλιτέχνιδα επεξεργάστηκε εκατοντάδες μπομπίνες Super 8 που είχε η ίδια τραβήξει, εμπλουτίζοντάς τις με αρχειακό υλικό: κατόψεις εκθεσιακών χώρων, ephemera εκθέσεων, άρθρα στον Τύπο και φωτογραφίες έργων.
Έξι χρόνια μετά την έκθεσή της με τίτλο Διοχάντη αρχειοθετώντας…, το 2019 στο Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης, στην οποία παρουσιάστηκαν αρχεία φίλων της καλλιτεχνών/καλλιτέχνιδων που συγκέντρωσε, ταξινόμησε και επιμελήθηκε από τα μέσα της δεκαετίας του 1980, το πρόγραμμα προβολών στο ΕΜΣΤ εστιάζει στην κινηματογραφική δραστηριότητά της. Μαζί με την αρχειοθετική πρακτική της, τα φιλμ αποτέλεσαν μια παράπλευρη αλλά ουσιώδη δραστηριότητα που ανέπτυξε παράλληλα με το καλλιτεχνικό της έργο.
Σε μια εποχή όπου απουσίαζαν θεσμικές πρωτοβουλίες για τη σύγχρονη τέχνη στην Ελλάδα, η σχολαστική τεκμηριωτική προσέγγιση της Διοχάντης κατά τις δεκαετίες 1970 και 1980, θα μπορούσε να ιδωθεί ως μια εναλλακτική εκδοχή «αυτό-ιστορικοποίησης», σύμφωνα με τον όρο της επιμελήτριας Zdenka Badovinac, για ένα άτυπο και ανεπίσημο σύστημα ιστορικοποίησης ως απάντηση στην έλλειψη συλλογικής ιστορίας.
Αυτό καθίσταται ιδιαίτερα σημαντικό εάν αναλογιστούμε ότι οι εκθέσεις που καταγράφηκαν, καλύπτουν μια περίοδο κατά την οποία ξεκινά να διαμορφώνεται το πεδίο του ανεξάρτητου επιμελητή στην Ελλάδα αλλά και πραγματοποιούνται απόπειρες μιας σημαντικής εξωστρεφούς δραστηριότητας μέσα από πρωτοβουλίες επιμελητριών, όπως η κριτικός τέχνης Βεατρίκη Σπηλιάδη (1939-1986), η ιστορικός, κριτικός τέχνης και επιμελήτρια Έφη Στρούζα (1941-2019), αλλά και η δραστηριότητα της Εταιρίας Ελλήνων Τεχνοκριτών.
Η λεπτομερής sui generis κινηματογραφική ματιά της Διοχάντης διαρρηγνύει την επίσημη ιστορία, προβάλλοντας την αίσθηση μιας καλλιτεχνικής κοινότητας δημιουργών, όπως ο Δημήτρης Αληθεινός, ο Αχιλλέας Απέργης, ο Γιάννης Μπουτέας, η Μπία Ντάβου, η Νίκη Καναγκίνη, η Ρένα Παπασπύρου, η Λήδα Παπακωνσταντίνου, ο Θόδωρος, ο Νίκος Ζουμπούλης και η Τίτσα Γραικού, κ.ά. Ταυτόχρονα, τα φιλμ της Διοχάντης αποκαλύπτουν εγγενή χαρακτηριστικά της καλλιτεχνικής πρακτικής μιας σημαντικής δημιουργού γύρω από την εμμονική προσήλωσή της στη διερεύνηση του χώρου και του χρόνου ως εννοιολογικό και αφηγηματικό συνεχές.
Την Κυριακή 6 Απριλίου, ώρα 17:00 θα πραγματοποιηθεί συζήτηση με την καλλιτέχνιδα και τους Ευγενία Αλεξάκη, Επίκουρη Καθηγήτρια Ιστορίας Τέχνης, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Μάκη Φάρο, καλλιτέχνη και Τίνα Πανδή, Επιμελήτρια, ΕΜΣΤ.
Περισσότερες πληροφορίες για τις εκθέσεις που καταγράφονται στα φιλμ εδώ.
