Με το μόνο ακέραια σωζόμενο σατυρικό δράμα της αρχαιότητας, τον «Κύκλωπα» του Ευριπίδη, θα βρεθεί στο αργολικό θέατρο, αύριο Παρασκευή και το Σάββατο το Εθνικό Θέατρο, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Επιδαύρου.
Η παράσταση που σκηνοθετεί ο Βασίλης Παπαβασιλείου με την πρωταγωνιστική τριανδρία –Δημήτρης Πιατάς (Κύκλωπας), Νίκος Καραθάνος (Οδυσσέας) και Νίκος Χατζόπουλος (Σιληνός)- υπόσχεται μεγάλες στιγμές γέλιου και πνευματώδους χιούμορ. Ένας 17μελής ανδρικός θίασος θα βρίσκεται επί σκηνής συνδράμοντας στον πανηγυρικό χαρακτήρα της παράστασης.
Κατά πάσαν πιθανότητα ο «Κύκλωψ» του Ευριπίδη γράφτηκε ανάμεσα στο 410 με 415 π.Χ., ενώ δεν είναι γνωστό σε ποια τετραλογία ανήκει. Η υπόθεση του δράματος αντλείται από την ένατη ραψωδία της ομηρικής Οδύσσειας και πραγματεύεται, με μια άλλη οπτική εξαιτίας της παρουσίας των Σατύρων, τη γνωστή περιπέτεια του Οδυσσέα με τον Πολύφημο. Μια ιστορία γεμάτη κωμικά στοιχεία με τον χορό των σατύρων να δίνει τον τόνο όπου η ανθρώπινη ευφυΐα, η ευστροφία και η επινοητικότητα κατατροπώνουν την κτηνώδη δύναμη και τη στυγνή βία.
Ο Σιληνός και οι γιοι του, οι Σάτυροι, βγαίνουν στο πέλαγος για να κυνηγήσουν τους Τυρρηνούς ληστές που έκλεψαν τον Διόνυσο, αλλά ναυαγούν στο νησί των Κυκλώπων. Η ζωή τους κυλάει βασανιστικά, μέχρι που εμφανίζεται στην ακτή ένα ελληνικό καράβι. Ο Οδυσσέας, ο πολυμήχανος και επινοητικός ήρωας της Οδύσσειας, καταφτάνει στο νησί για να βρει προμήθειες, ώστε να συνεχίσει το ταξίδι του προς την Ιθάκη. Εκεί, θα βρεθεί αντιμέτωπος με μια κοινωνία που βασίζεται σε πρωτόγονα ένστικτα. Ο Κύκλωπας θα οδηγήσει τους ξένους στην σπηλιά του και θα καταβροχθίσει δύο από αυτούς. Ο Οδυσσέας, μπροστά στον κίνδυνο, οργανώνει ένα σχέδιο εκδίκησης, που καταλήγει στην τύφλωση του Πολύφημου.
«Το πρόσωπο Κύκλωπας είναι ένα επεισόδιο στη ζωή του Οδυσσέα, δηλαδή του Κανένα, δηλαδή του Καθένα» σημειώνει ο Βασίλης Παπαβασιλείου, ο οποίος για να περιγράψει την παράσταση «δανείζεται» τους στίχους του Κ. Καβάφη: «Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας, τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις, αν δεν τους κουβαλείς μες στην ψυχή σου, αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου».
«Κοντολογίς, τα στοιχειά και τα φαντάσματα δεν τα συναντάς, απλώς τα κουβαλάς. Τα παθήματα και (τα πάθη) ανήκουν στον Οδυσσέα, δηλαδή, στον Κανένα, δηλαδή στον Καθένα. Αυτός τα τραβάει όλα (δηλαδή, εμείς), πάντα στο δρόμο προς την Ιθάκη» υποστηρίζει ο σκηνοθέτης, ο οποίος μαζί με τον Σωτήρη Χαβιάρα έχουν αναλάβει και τη διασκευή και επιμήκυνση, μέσω εμβόλιμων κειμένων, του σύντομου σε διάρκεια έργου.
Στον Κύκλωπα κεντρικός άξονας της δραματουργίας είναι η σύγκρουση του πρωτόγονου ενστίκτου, που εκφράζει ο Πολύφημος, με την πολιτισμένη κοινωνία, που εκπροσωπεί ο Οδυσσέας. Η παρουσία των Σατύρων στον χορό του δράματος εντάσσει τους ήρωες σε ένα διονυσιακό περιβάλλον, υπογραμμίζοντας έτσι την εύθυμη πλευρά τους.
«Μπαίνει κανείς στον πειρασμό να σκεφτεί ότι τα θύματα του Κύκλωπα, ο Οδυσσέας και ο Διόνυσος , προσωποποιούν δυνάμεις όπως η κίνηση, η κυκλοφορία της επιθυμίας, η λαχτάρα της ρευστότητας, που προσκρούουν στον τοίχο που συμβολίζει ο Πολύφημος. Αυτή η σύγκρουση ενεργοποιεί τον ανθρώπινο τρόμο στο πλαίσιο του αρχαιοελληνικού κόσμου και όχι μόνο- τι δηλώνουν, πχ., για το σύγχρονο φαντασιακό έννοιες όπως ύφεση, στασιμότητα ή πάγωμα της ρευστότητας; Αυτόν τον τρόμο επιχειρεί να ξορκίσει το έργο του Ευριπίδη. Μπορεί να είναι διαφορετικό το στοίχημα της παράστασης;» καταλήγει ο σκηνοθέτης.
Μετά την Επίδαυρο, σημειώνει το ΑΜΠΕ, η παράσταση θα περιοδεύσει σε πόλεις της Ελλάδας.
