Με το μεγαλύτερο βραβείο της Ακαδημίας ανά χείρας, μια ταινία δεν εγκαθιδρύεται απλώς ως η καλύτερη που έβγαλε το Χόλιγουντ εκείνη τη χρονιά, αλλά πλασάρεται και στη λίστα με φιλμ-σταθμούς της έβδομης τέχνης, παίζοντας πια δίπλα-δίπλα σε μεγαθήρια τύπου «Λόρενς της Αραβίας», «Νονός» και τέτοια μεγέθη.
Μόνο που τα μέλη της επιτροπής δεν κάνουν πάντα τις σωστές επιλογές. Ή τις πιο δίκαιες. Ή αυτές που απαιτεί τέλος η ίδια η ιστορία του σινεμά, έστω κι αν κάποιες φορές η κρίση γίνεται εκ των υστέρων.
Ηχηρές βραβεύσεις που περνούν με τα χρόνια στα «ψιλά» δηλαδή και μεγάλοι χαμένοι που αποκτούν καθεστώς θρύλου, έστω κι αν δεν πήραν ποτέ το πιο χρυσό από τα χρυσά αγαλματίδια.
Και με την 91η τελετή των Όσκαρ να κοντοζυγώνει, είναι μια καλή στιγμή να μνημονεύσουμε αδικίες, αβλεψίες ή και ολότελα ακατανόητες επιλογές που στέρησαν το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας από φιλμ που το είχαν στο τσεπάκι τους. Γιατί το έχασαν; Γιατί ο νικητής σάρωσε στα ταμεία, γιατί είχε όλους τους οιωνούς με το μέρος του, γιατί είχε τέλος τον τρόπο του να αποσπά βραβεία και διακρίσεις. Αφήνοντας ταινιάρες να βλέπουν την πλάτη του.
Για να είμαστε δίκαιοι πάντως, κάποιες χρονιές η λίστα είναι εξαιρετικά ανταγωνιστική και φαβορί δύσκολα βρίσκεις. Άλλοτε πάλι όλοι μιλούν και προκρίνουν κάποια ταινία, μόνο που τελευταία στιγμή η επιτροπή βραβεύει κάτι άλλο. Τσαλαβουτώντας στην ιστορία των Όσκαρ θα βρεις τέτοια παραδείγματα με το τσουβάλι, αφού ούτε ο «Πολίτης Κέιν» (1941), η καλύτερη ταινία όλων των εποχών, δεν έφυγε με το μεγάλο βραβείο! Το έχασε από την «Κοιλάδα της κατάρας» του Τζον Φορντ (την ποια;), τι να λέμε τώρα.
Ας πάμε λοιπόν μια βόλτα πίσω στην πρόσφατη μόνο ιστορία του οσκαρικού θεσμού για να δούμε αναποδιές που μνημονεύονται και θα μνημονεύονται εσαεί…
Νικητής: «The Artist» – Μεγάλος χαμένος: «Το δέντρο της ζωής»
Το «The Artist» ήταν μια ωραία ταινία-φόρος τιμής στην εποχή του βωβού κινηματογράφου. Ποιος μιλάει όμως σήμερα γι’ αυτή; Από την άλλη, το αριστούργημα του Τέρενς Μάλικ επανεφηύρε ουσιαστικά τα ίδια τα υλικά του σινεμά και συνεχίζουν να την αποθεώνουν ως ένα εξαίσιο δείγμα οπτικής δεξιοτεχνίας.
Ο Μάλικ ξεκινά να μας πει τη μικρότερη δυνατή ιστορία, μια περιπέτεια ενηλικίωσης ενός παιδιού στο Τέξας στα μέσα του 20ού αιώνα, και καταλήγει να μιλά για τη μεγαλύτερη δυνατή εικόνα, σβήνοντας τις διαχωριστικές γραμμές με τις υπέροχες εικόνες, τα δυνατά συναισθήματα και τις αξιομνημόνευτες στιγμές του. Έχασε το Όσκαρ, πήρε όμως τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες, το σημαντικότερο κινηματογραφικό φεστιβάλ του πλανήτη…
Νικητής: «Crash» – Μεγάλος χαμένος: «To μυστικό του Brokeback Mountain»
Οι περισσότεροι κριτικοί υποπτεύονται πως ήταν αυτό το άβολο θέμα της ομοφυλοφιλίας του «Brokeback Mountain» που έκανε την επιτροπή να αισθανθεί μια σχετική δυσφορία, πόσο μάλλον που τα περισσότερα μέλη της ήταν λευκοί ηλικιωμένοι άντρες. Το υπέροχο δράμα του Ανγκ Λι έχασε το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας από το συναισθηματικά εκβιαστικό και εξόχως επιφανειακό «Crash», που εξερευνά υποτίθεται τον ρατσισμό και τον σεξισμό στο Λος Άντζελες.
Το «Crash» δίχασε κοινό και κριτικούς και παραμένει ένα από τα ελάχιστα Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας που δεν προτάθηκαν καν για Χρυσή Σφαίρα! Ξέρετε ποιος πήρε τη Χρυσή Σφαίρα αλλά και τον Χρυσό Λέοντα στη Βενετία ε; Αυτοί οι δυο ερωτευμένοι καουμπόηδες που υποτάσσουν την καταδικασμένη τους αγάπη στην προκατάληψη και την υποκρισία…
Νικητής: «Chicago» – Μεγάλος χαμένος: «Οι συμμορίες της Νέας Υόρκης»
Κράμα μιούζικαλ, δράμα και κομεντί, το «Chicago» του Ρομπ Μάρσαλ ήταν πολύ πιασάρικο για να του πει «όχι» η κριτική επιτροπή. Η ίδια επιτροπή δεν είχε βέβαια κανένα πρόβλημα να πει «όχι» σε άλλη μια οσκαρική ερμηνεία του Ντάνιελ Ντέι Λιούις στην επίσης οσκαρικών προδιαγραφών ταινία του Μάρτιν Σκορσέζε. Οι «Συμμορίες της Νέας Υόρκης» προτάθηκαν για 10 χρυσά αγαλματίδια και δεν πήραν ούτε ένα (ούτε ένα!), ενώ το «Chicago» έφυγε με 6 Όσκαρ (από 13 υποψηφιότητες).
Η ιστορία δικαίωσε όμως το υπερβίαιο δράμα του Σκορσέζε με τις τόσες σκηνές ανθολογίας, καθώς το «Chicago» το θυμούνται αποκλειστικά οι λάτρεις των μιούζικαλ. Ακόμα και ο «Πιανίστας» του Πολάνσκι καλύτερη επιλογή θα ήταν για Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας, καμιά αμφιβολία…
Νικητής: «Ερωτευμένος Σαίξπηρ» – Μεγάλος χαμένος: «Η διάσωση του στρατιώτη Ράιαν»
Το αντιπολεμικό έπος του Στίβεν Σπίλμπεργκ έχει βρει εδώ και καιρό τη θέση του ως ένα από τα πιο βαριά χαρτιά του είδους. Και μία φορά να έχεις δει τη «Διάσωση», δεν την ξεχνάς ποτέ. Κάτι που κανείς φυσικά δεν μπορεί να πει για τον ανεκδιήγητο «Ερωτευμένο Σαίξπηρ», μια ταινιούλα που βλέπεται ευχάριστα με ποπ κορν μια Δευτέρα βράδυ στο σινεμά της γειτονιάς.
Πώς κατάφερε αυτή η υποτονική δραμεντί εποχής να αρπάξει το μεγάλο Όσκαρ από το αντιπολεμικό αριστούργημα κανείς δεν κατάλαβε. Ούτε και είδε να έρχεται. Η «Διάσωση» φάνταζε τόσο αδιαφιλονίκητο φαβορί όπως και η «Λίστα του Σίντλερ» (Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας στην 66η Απονομή του 1994), έπεσε όμως πάνω στην παντοδυναμία της Miramax των αδερφών Weinstein, την εποχή της απόλυτης ηγεμονίας τους στο Χόλιγουντ. Όπως είπαν τουλάχιστον οι κακές γλώσσες…
Νικητής: «Τιτανικός» – Μεγάλος χαμένος: «Λος Άντζελες: Εμπιστευτικό»
Η ερωτική ιστορία του Τζέιμς Κάμερον πάνω στο καταδικασμένο υπερωκεάνιο έσπασε τα ταμεία και έκανε το δίδυμο των πρωταγωνιστών αστέρια πρώτου μεγέθους. Αλλά Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας; Ήταν ίσως μια από τις ελάχιστες φορές που η Ακαδημία παρασύρθηκε από την εμπορική απήχηση ενός φιλμ, δίνοντάς του 11 χρυσά αγαλματίδια σε 14 υποψηφιότητες!
Ποιος έπρεπε να το πάρει; Το υπέροχο νεο-νουάρ του Κέρτις Χάνσον, που έφερε στο πανί το εξίσου υπέροχο και περίπλοκο μυθιστόρημα του Τζέιμς Ελρόι, δείχνοντας σε ταινίες σαν τον «Τιτανικό» τι σημαίνει πραγματικό σασπένς. Με λαβυρινθώδη πλοκή και κοινωνικά θέματα με το σωρό, το «Λος Άντζελες: Εμπιστευτικό» προτάθηκε για 9 Όσκαρ και πήρε μόλις δύο (Διασκευασμένο Σενάριο και Β’ Γυναικείο), καθώς όλα τα άλλα πήγαν στο καταραμένο καράβι. Πήρε τα εύσημα πάντως ως καλύτερη ταινία της χρονιάς από ουκ ολίγες ενώσεις κριτικών ανά τον κόσμο…
Νικητής: «Ο άγγλος ασθενής» – Μεγάλος χαμένος: «Fargo»
Κακό δεν ήταν το ρομαντικό πολεμικό δράμα του Άντονι Μιγκέλα κατά κανέναν τρόπο. Τι ήταν κακό; Πως είχε απέναντί του το αστυνομικό αριστούργημα των αδελφών Κοέν, αυτή τη μαύρη κωμωδία που παραμένει αξεπέραστη, αλλά και φάρος σκηνοθεσίας και φωτογραφίας με τον οποίο κάθε περιπέτεια οφείλει να αναμετρηθεί έκτοτε.
Η Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου επέλεξε το 2006 το «Fargo» να περιληφθεί στο Εθνικό Μητρώο Κινηματογράφου ως «πολιτισμικά, ιστορικά και αισθητικά σημαντικό». Ο «Άγγλος ασθενής» σάρωσε στα Όσκαρ (πήρε 9 από τις 12 υποψηφιότητές του) κι αυτό ήταν όλο…
Νικητής: «Forrest Gump» – Μεγάλος χαμένος: «Pulp Fiction»
To «Forrest Gump» του Ρόμπερτ Ζεμέκις είναι μια πολύ καλή ταινία, πλασμένη με όλα τα οσκαρικά υλικά και σε γενναίες μάλιστα δόσεις. Το «Pulp Fiction» του Ταραντίνο, από την άλλη, περιείχε εντός του όλα όσα απεχθάνεται η Ακαδημία και δεν έμοιαζε σε τίποτα με όσα είχαν δει ποτέ τα μάτια του σινεφίλ. Πάνω από 20 χρόνια αργότερα, το «Forrest Gump» παραμένει μια πολύ καλή ταινία, ενώ το «Pulp Fiction» είναι το φιλμ που καθόρισε μια ολόκληρη εποχή και άνοιξε νέους κινηματογραφικούς δρόμους!
Γι’ αυτό και το ένα πήρε το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας και το άλλο τον Χρυσό Φοίνικα, δείχνοντας δυο διαφορετικές τάσεις της κινηματογραφικής βιομηχανίας. Και δυο διαφορετικούς δρόμους, την καθιερωμένη οσκαρική οδό από τη μία και την καινοτομία που σοκάρει και σημαδεύει εποχές και είδη από την άλλη…
Νικητής: «Χορεύοντας με τους λύκους» – Μεγάλος χαμένος: «Τα καλά παιδιά»
Ο Κέβιν Κόστνερ σκηνοθετεί και πρωταγωνιστεί σε ένα νεο-γουέστερν για έναν μονόλυκο που πιάνει φιλίες με τους Ινδιάνους. Ο Σκορσέζε, από την άλλη, παραδίδει ένα από τα καλύτερα γκαγκστερικά όλων των εποχών, το καλύτερο ίσως μετά τον «Νονό», που παραμένει εξαιρετικά εθιστικό στο να το βλέπεις και να το ξαναβλέπεις.
Ποιον να βραβεύσουμε; Μα τον τύπο που κάνει παρέα με τους λύκους φυσικά! Ο Κόστνερ σάρωσε με 7 αγαλματίδια εκείνη τη χρονιά και τίναξε κυριολεκτικά τα ταμεία στον αέρα. Το «Goodfellas» έχασε σε όλες τις υποψηφιότητες (εκτός από το Β’ Ανδρικό για τον Τζο Πέσι), κέρδισε όμως μια θέση στην καρδιά κάθε κινηματογραφόφιλου. Αλλά και επάξια μια θέση στις καλύτερες ταινίες της δεκαετίας…
Νικητής: «Γκάντι» – Μεγάλος χαμένος: «E.T. o εξωγήινος»
Ποιος είπε «ήμουν σίγουρος πως όχι μόνο θα κέρδιζε ο ‘‘Ε.Τ.’’, αλλά έπρεπε και να κέρδιζε. Ήταν εφευρετικός, δυνατός και θαυμαστός. Εγώ κάνω πιο βαρετές ταινίες»; Ο Ρίτσαρντ Ατένμπορο. Τι είχε κάνει ο Ατένμπορο εκείνη τη χρονιά; Το «Γκάντι» που κέρδισε! Το ιστορικό βιογραφικό δράμα του Βρετανού με τον Μπεν Κίνγκσλεϊ για τη ζωή του μυθικού Ινδού δεν είχε τίποτα το κακό, συνάντησε όμως απέναντί του μια ταινία-θρύλο ήδη από την πρώτη στιγμή.
Ο «E.T.» του Σπίλμπεργκ είναι από αυτά τα μαγικά φιλμ του Μίδα του Χόλιγουντ που όχι μόνο ήταν για χρόνια και χρόνια η εμπορικότερη ταινία όλων των εποχών, αλλά και μια ταινία που σφράγισε τα παιδικά χρόνια εκατομμυρίων παιδιών. Και μεγαλύτερων παιδιών. Η διαχρονική αυτή ιστορία φιλίας δεν χρειαζόταν προφανώς βραβεία για να μιλήσει κατευθείαν στις καρδιές όλων, πάντα και παντού…
