«Σαγόνια του Καρχαρία» του Διαστήματος, «Σχιζοφρενής Δολοφόνος με το Πριόνι» της επιστημονικής φαντασίας, και τι δεν έχουν πει για τον θρύλο «Άλιεν» (1979) στα 40 χρόνια που μας χωρίζουν από τη στιγμή που μάγεψε κοινό και κριτικούς με τρόπο ολοκληρωτικό.
Ακόμα και σήμερα, παραμένει μια εντυπωσιακότατη κινηματογραφική εμπειρία, μια ταινία-σταθμός που δεν απομένει σαν μαρμαρωμένος βασιλιάς στον θρόνο του, αλλά μοιάζει να γίνεται συνεχώς καλύτερη κάθε φορά που τη βλέπεις.
Γιατί τη βλέπεις και την ξαναβλέπεις και μονολογείς άθελά σου πως δεν τις φτιάχνουν έτσι πια. Και δεν είσαι μόνος στις ανομολόγητες αυτές εξομολογήσεις σου, καθώς το 2002 η Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου επέλεξε επισήμως το «Άλιεν» να διατηρηθεί στο διηνεκές στο Εθνικό Μητρώο Ταινιών των ΗΠΑ ως «πολιτιστικά, ιστορικά και αισθητικά σημαντική» ταινία.
Πριν καν αρχίσουν δηλαδή να την περιλαμβάνουν οι μεγαλύτεροι κινηματογραφικοί φορείς στις καλύτερες ταινίες επιστημονικής φαντασίας όλων των εποχών ή ακόμα και στα καλύτερα φιλμ από καταβολής σινεμά!
Μόλις η δεύτερη ταινία του κορυφαίου σήμερα Ρίντλεϊ Σκοτ, το «Άλιεν» είναι ένα σωστό αριστούργημα σε περισσότερες από μία κατηγορίες. Διαμάντι στα genre της επιστημονικής φαντασίας, του τρόμου και της περιπέτειας, λειτουργεί εξαιρετικά και διαχρονικά γιατί στοχεύει στους αρχέγονους φόβους μας: την κλειστοφοβία που περιβάλλει το διαστημόπλοιο «Νοστρόμο», τον φόβο του σκότους που καταπίνει τους διαδρόμους του σκάφους και τον μεταφυσικό εφιάλτη του άγνωστου «άλλου», ενός εξωγήινου εδώ, που βυθίζει στον θάνατο και το αίμα την ανθρώπινη κατάκτηση του Διαστήματος.
Ο τρόμος καραδοκεί σε κάθε καλοφτιαγμένη σεκάνς του φιλμ, έρχεται όμως σε παράταιρη αντίθεση με την εκπληκτική ομορφιά των πλάνων και τη σφιχτοδεμένη σύσταση των σκηνών. Κάθε πλάνο του «Άλιεν» είναι από μόνο του μια υπέροχη φωτογραφία, μιας και ο σκηνοθέτης έριξε ακριβώς εκεί όλο του το βάρος.
Ακόμα και οι ηθοποιοί του γκρίνιαζαν για τις ομολογουμένως ελάχιστες οδηγίες που είχαν λάβει από τον Ρίντλεϊ Σκοτ, καθώς αυτός είχε παθιαστεί με την αισθητική αρτιότητα της ταινίας του και πίστευε ότι όσο λιγότερο χρόνο δαπανούσε στις υποκριτικές ανησυχίες τους, τόσο περισσότερο θα μπορούσε να αφιερωθεί στο οπτικό κομψοτέχνημα που παρέδωσε. Και αφοσιώθηκε με τέτοιο τρόπο που όταν είδαν τα σκηνικά και τα κοστούμια, οι παραγωγοί πείστηκαν και διπλασίασαν τον προϋπολογισμό της ταινίας!
Στα οποία συνέβαλε εξάλλου τα μέγιστα ο κορυφαίος ελβετός καλλιτέχνης H.R. Giger (που μοιράστηκε και το Όσκαρ Ειδικών Εφέ με την υπόλοιπη ομάδα), ογκόλιθος στην κατηγορία του. Το εξωγήινο τέρας που παρέδωσε το πενάκι του και η κολασμένη αισθητική του κατατρόμαζαν το συνεργείο στα γυρίσματα, κάτι που έπεισε τον Ρίντλεϊ Σκοτ πως είχαν γίνει όλα σωστά, Και έγιναν, καθώς οι εφιαλτικές δημιουργίες του νοσηρού εγκεφάλου του Giger με τις πρόδηλες σεξουαλικές αναφορές και τις φροϋδικές προεκτάσεις είναι σήμερα σταθμός. Το Άλιεν το ξέρεις έστω και αν δεν έχεις δει ποτέ το «Άλιεν»!
Κι αν ο μη ανθρώπινος πρωταγωνιστής του ήταν από αυτούς που βλέπεις μια φορά και δεν ξεχνάς ποτέ, το «Άλιεν» κατάφερε να μας συστήσει και έναν από τους καλύτερους χαρακτήρες της επιστημονικής φαντασίας. Και αυτή τη φορά μάλιστα όχι άντρα. Για την Έλεν Ρίπλεϊ φυσικά ο λόγος.
Αξίζει εδώ να σημειώσουμε πως όλοι οι χαρακτήρες του σεναρίου του Dan O’Bannon ήταν εσκεμμένα άφυλοι, αφήνοντας την επιλογή των ρόλων εξολοκλήρου στον σκηνοθέτη. Ο οποίος περίμενε καρτερικά κάποια Σιγκούρνεϊ Γουίβερ να εμφανιστεί στην οντισιόν, μιας και εκείνη τα μπέρδεψε και είχε πάει σε λάθος ξενοδοχείο. Όταν έφτασε όμως αργοπορημένη και άνοιξε το στοματάκι της, έκανε τέτοια εντύπωση στον Ρίντλεϊ Σκοτ που κατάλαβε αμέσως πως βρήκε τον πρωταγωνιστή του.
Έναν πρωταγωνιστή γυναίκα που ήξερε πως θα ξένιζε το κοινό. Και είχε δίκιο, καθώς στην εποχή που βγήκε το «Άλιεν» στις αίθουσες, οι κινηματογραφόφιλοι ταυτίζονταν με τον Tom Skerritt, τον κυβερνήτη του «Νοστρόμο», αναγνωρίζοντας αυτόν ως το βασικό όχημα του μύθου.
Ενός μύθου που παραμένει εξαιρετικά απλός στη σύλληψή του. Είναι σαν μια ταινία με ένα στοιχειωμένο σπίτι, από αυτές που τόσο λάτρευε και λατρεύει ο τρόμος, μόνο που τοποθετείται στο Διάστημα. Ο O’Bannon είχε συνεργαστεί εξάλλου με τον μετρ του είδους Τζον Κάρπεντερ στο παρελθόν (1974) και ήξερε πώς να σκαρώνει ανατριχιαστικές εκπλήξεις και ανείπωτους φόβους.
Επιστρέφοντας στη Γη λοιπόν, το εμπορικό διαστημόπλοιο «Νοστρόμο» πιάνει ένα σήμα κινδύνου από κάποιον μακρινό πλανήτη και στέλνει μια τριμελή ομάδα να το ερευνήσει. Αυτοί βρίσκουν μια αίθουσα γεμάτη από χιλιάδες αυγά και ένα πλάσμα μέσα σε ένα από δαύτα επιτίθεται σε έναν από τους εξερευνητές. Μόνο που τελικά κανείς τους δεν μπορεί να γνωρίζει τι εφιάλτη θα ζήσουν όταν το εξωγήινο παράσιτο θα εκκολαφθεί μέσα στον ανθρώπινο ξενιστή του. Η σκηνή που σκίζει τα σωθικά του ξενιστή για να ξεπεταχτεί το τέρας παραμένει μια από τις εμβληματικότερες ολάκερης της κινηματογραφίας.
Αυτή είναι η σχηματική υπόθεση του «Άλιεν», μιας ταινίας κατασκευασμένης μαεστρικά για να αρέσει σε όλους. Οι φαν του χιτσκοκικού σασπένς τη λάτρεψαν για τα παιχνίδια του ρυθμού και το σταδιακό ξεδίπλωμα της πλοκής. Οι λάτρεις του μακάβριου για τις άφθονες δόσεις αίματος. Οι άντρες γιατί ήταν μια καταπληκτική μάχη επιβίωσης, μια καθαρόαιμη ταινία δράσης από αυτές που μόνο το Χόλιγουντ ξέρει να φτιάχνει. Και οι γυναίκες γιατί αυτή τη φορά το θηλυκό δεν ήταν το ευάλωτο θύμα, αλλά η ισχυρή της παρέας.
Όλα είναι πια κλασικά για το «Άλιεν», οι σκηνές του περιλαμβάνονται σε κινηματογραφικές ανθολογίες και στα 40 αυτά χρόνια ξέρουμε λίγο πολύ τα πάντα που αφορούν στην παραγωγή του. Μόνο που κάθε φορά που αποκαλύπτεται και μια νέα ιστορία από τα γυρίσματα, κάθε φορά συνειδητοποιούμε πόσο στην εντέλεια είναι σκαρωμένο. Ο Σκοτ, ας πούμε, ήθελε εσκεμμένα άγνωστους ηθοποιούς στο φιλμ (οι δυο Βρετανοί, Τζον Χαρτ και Ίαν Χολμ, ήταν οι μόνοι κάπως γνωστοί του cast), πιστεύοντας πως αυτό θα έδινε το κατιτίς παραπάνω στο σασπένς: οποιοσδήποτε θα μπορούσε να φαγωθεί οποιαδήποτε στιγμή από το τέρας, μιας και δεν υπήρχαν μεγάλα ονόματα που ξέρεις πως είναι στο απυρόβλητο.
Το «Άλιεν» είναι μια ταινία που στο πιο θεμελιώδες επίπεδό της δεν είναι παρά ένα φιλμ για πράγματα που μπορούν να βγουν από το σκοτάδι και να μας αρπάξουν. «Στο Διάστημα κανείς δεν μπορεί να σε ακούσει να ουρλιάζεις», μας κλείνει το μάτι και η επίσημη αφίσα της ταινίας. Κάτι που είχε γίνει και ξαναγίνει αναρίθμητες φορές στο σινεμά, μόνο που το «Άλιεν» είναι ταυτοχρόνως (ή πρωτίστως) εξόχως πρωτότυπο. Μια από αυτές τις μοναδικές κινηματογραφικές στιγμές που δεν χορταίνεις να ρουφάς ως το μεδούλι τους και έχουν το θράσος να αντιστρατεύονται την ίδια την απαρέγκλιτη κινηματογραφική νομοτέλεια να μη γερνάνε.
Γιατί να το δεις: Γιατί είναι μια αριστουργηματική περιπέτεια επιστημονικής φαντασίας που τα έχει όλα και τόσα κι άλλα τόσα. Μια αξεπέραστη στο είδος της ταινία που λειτουργεί παραδειγματικά για το τι είναι αυτό το πράγμα που αποκαλούμε «έβδομη τέχνη» και έχει πυροδοτήσει τόσα διδακτορικά που γεμίζεις βιβλιοθήκη. Γιατί κάτω από την επιφάνεια της υποδειγματικής περιπέτειας και του ανείπωτου φόβου εδράζονται συμβολισμοί και παραβολές, ένα δεύτερο επίπεδο που περιμένει τον εξασκημένο κινηματογραφόφιλο να ανακαλύψει. Κι αν δεν ανακαλύψει, θα απολαύσει πάραυτα όσα εφιαλτικά εξελίσσονται στην οθόνη…
«Άλιεν: Ο επιβάτης του Διαστήματος»
Παραγωγή: Αγγλία, Αμερική
Σκηνοθεσία: Ρίντλεϊ Σκοτ
Πρωταγωνιστούν: Σιγκούρνεϊ Γουίβερ, Tom Skerritt, Veronica Cartwright, Harry Dean Stanton, John Hurt, Ian Holm, Yaphet Kotto
