Την ώρα που όλοι μας καταλαβαίνουμε σχεδόν διαισθητικά τι ακριβώς εννοούμε με τον όρο «ταινία», για την ιστορία του κινηματογράφου μόνο απλά δεν είναι τα πράγματα.
Τι είναι λοιπόν μια ταινία; Ένα κινηματογραφικό προϊόν που γυριζόταν άλλοτε σε χιλιόμετρα φιλμ και παιζόταν στις σκοτεινές αίθουσες ή μπορεί να είναι και ένα βίντεο που βλέπεις σπίτι σου;
Και η διάρκειά του, λογίζεται ταινία έστω κι αν είναι μόλις πέντε λεπτά; Ή έχει να κάνει αποκλειστικά με το περιεχόμενο, να είναι ας πούμε μυθοπλασία ή τεκμηρίωσης;
Η σύγχρονη ιστορία του κινηματογράφου μάς λέει πως αυτά δεν είναι παρά απομεινάρια του παρελθόντος, από την εποχή που οι ταινίες παίζονταν αποκλειστικά στις σκοτεινές αίθουσες και η πρόσβαση σε αυτές γίνονταν μέσω εισιτηρίων. Τότε ήταν εύκολο να ξεχωρίσεις μια κινηματογραφική ταινία από τα «Επίκαιρα» που παιζόταν πριν από αυτή ή τα χιουμοριστικά φιλμάκια μικρού μήκους που τη συνόδευαν αν η διάρκειά της υπολειπόταν των δύο ωρών.
Μόνο που σήμερα τα πράγματα είναι ολότελα διαφορετικά, αναφορικά πάντα με τον ορισμό της ταινίας. Τόσο το British Film Institute όσο και η αμερικανική Academy of Motion Picture Arts and Sciences, για παράδειγμα, μας λένε πως μια κινηματογραφική παραγωγή για να πάρει τον τίτλο «ταινία» οφείλει να είναι μεγαλύτερη των 40 λεπτών. Οι Γάλλοι επιμένουν ακόμα, μέσω του Centre National de la Cinématographie, ότι η ταινία είναι κάτι που γυρίζεται σε φιλμ 35mm μεγαλύτερο από 1.600 μέτρα, κάτι που ισοδυναμεί σε 58 λεπτά και 29 δευτερόλεπτα, αν μιλάμε για ομιλών κινηματογράφο.
Τα μεγαλύτερα κινηματογραφικά φεστιβάλ, την ίδια ώρα, προκρίνουν μια ταινία μυθοπλασίας μεγάλου μήκους στα διαγωνιστικά τους αν είναι μεταξύ 80-210 λεπτών. Κι αν τα πράγματα είναι τόσο περίπλοκα για το μέγεθος, φανταστείτε τι γίνεται με τα άλλα χαρακτηριστικά μιας ταινίας.
Μια ταινία, ας πούμε, που γυρίζεται κατευθείαν σε βίντεο και δεν βγαίνει στους κινηματογράφους, δεν είναι ταινία; Όλες αυτές οι βιντεοκασέτες που είχαν κατακλύσει τη χώρα μας στα 80s δεν ήταν ταινίες; Και τι γίνεται σε τελική με το director’s cut μιας ταινίας, που κυκλοφορεί συνήθως αργότερα από την επίσημη προβολή της; Είναι η ίδια ταινία ή μήπως κάτι διαφορετικό, αν έχει εναλλακτικό τέλος ή πλάνα που δεν παίχτηκαν αρχικά;
Αλλά και με τις πειραματικές δημιουργίες τι γίνεται; Δεν είναι ταινίες τα αριστουργήματα του Κένεθ Άνγκερ ή του Ντέρεκ Τζάρμαν γιατί απλώς δεν είναι μυθοπλασίες; Η σύγχρονη ιστορία του κινηματογράφου τις δέχεται φυσικά, λέγοντάς μας απλώς πως πρέπει να είναι επαγγελματική η παραγωγή. Και τότε τι γίνεται με τις indie ταινίες χαμηλού προϋπολογισμού ή όταν οι ηθοποιοί είναι ερασιτέχνες και φίλοι του σκηνοθέτη; Αν το δεχτούμε αυτό, τότε είμαστε υποχρεωμένοι να αφήσουμε έξω περισσότερες ταινίες απ’ όσες θα είμασταν ενδεχομένως έτοιμοι.
Η κινηματογραφία δέχτηκε έπειτα από πολλές περιπέτειες τη μεταστροφή από το φιλμ στο ψηφιακό φορμά και κανείς δεν θα σου πει πια πως οι ταινίες που γυρίζονται σήμερα δεν είναι ταινίες. Ή ότι οι 3D ταινίες δεν είναι ταινίες.
Όλα αυτά τα λέμε για να απαντήσουμε προκαταβολικά πως το να έχει κανείς μια καλή εκτίμηση για τον συνολικό αριθμό των ταινιών που φτιάχτηκαν ποτέ όχι μόνο δεν είναι εύκολο, αλλά είναι πρακτικά αδύνατο, καθώς ούτε να συμφωνήσουμε δεν μπορούμε ως ανθρωπότητα για το τι είναι μια ταινία.
Πόσο μάλλον που για το μεγαλύτερο κομμάτι της κινηματογραφικής ιστορίας κανείς δεν κατέγραφε τις εθνικές παραγωγές, επισήμως τουλάχιστον, και ό,τι γινόταν, γινόταν αποκλειστικά από το μεράκι ή το «κόλλημα» μεμονωμένων ανθρώπων. Η πιο σοβαρή απάντηση που μας δίνει λοιπόν η ιστορία του κινηματογράφου αναφορικά με το θέμα που συζητάμε, πόσες ταινίες (μεγάλου μήκους μυθοπλασίας, αποκλειστικά!) έχουν παραχθεί συνολικά, είναι ότι δεν ξέρουμε!
Και γιατί να θέλει σε τελική ανάλυση να τις μετρήσει κάποιος; Ας υποθέσουμε ωστόσο ότι θέλει, πες το επιστημονικό φιλοπερίεργο, πες το επαγγελματική διαστροφή, όλο και κάποια απάντηση μπορούμε να αποπειραθούμε, έστω και ως χοντροκομμένη εκτίμηση. Και ο μαγικός αυτός αριθμός, σκαρωμένος αποκλειστικά για την ιστορική τακτοποίηση του θέματος, είναι 500.000 ταινίες. Παγκοσμίως και σε όλο το διάβα της κινηματογραφίας ως έβδομης τέχνης.
Πώς προκύπτει αυτό το νούμερο; Βασισμένο στα αποσπασματικά μητρώα των εθνικών κινηματογραφιών και σε χοντρικές εκτιμήσεις κινηματογραφικών ενώσεων και επίσημων φορέων. Κι αν οι ίδιοι οι ιστορικοί του κινηματογράφου ομολογούν πως το νούμερο φαντάζει αρκούντως μικρό, οφείλουν να συμφωνήσουν απλώς και μόνο ώστε να έχουν μια βάση συζήτησης.
Αξιόπιστα δεδομένα δεν υπάρχουν για τόσες και τόσες χώρες και για δεκαετίες ολόκληρες, πόσο μάλλον που χιλιάδες ταινίες σε σελιλόιντ έχουν καταστραφεί ή παραμένουν στοιβαγμένες σε υπόγεια που κανείς δεν αναζητά. Επίσημες καταγραφές υπάρχουν από τη δεκαετία του 1970 και σε μια χούφτα μάλιστα χωρών, κάνοντας το τοπίο ολότελα θολό ακόμα και στα νεότερα χρόνια των κινούμενων εικόνων.
Πλέον ξέρουμε ότι το Bollywood της Ινδίας είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός κινηματογραφικών έργων με περισσότερες από 1.200 ταινίες τον χρόνο, ακολουθούμενο όχι από το Hollywood των ΗΠΑ (800 ταινίες), αλλά το Nollywood της Νιγηρίας, που παράγει καμιά χιλιαριά ταινίες τον χρόνο!
Σύμφωνα με τη στατιστική υπηρεσία της UNESCO (UNESCO Institute for Statistics), η χρονιά που γυρίστηκαν οι περισσότερες ταινίες παγκοσμίως ήταν το 2013, όταν κυκλοφόρησαν 7.610 παραγωγές και η Ινδία ισοδυναμούσε με το 1/5 τους. Η ίδια υπηρεσία μας λέει πως μετά το Bollywood (1.724 ταινίες το 2013!), ακολουθεί το Hollywood (738 ταινίες), η Κίνα (638), η Ιαπωνία (591) και η Γαλλία (270 ταινίες), κι αυτό γιατί δεν καταμετρά καν το νιγηριανό Nollywood!
Πιθανότατα η συνολική παγκόσμια κινηματογραφική παραγωγή να μετρά μερικά εκατομμύρια ταινίες, έναν αριθμό που κανείς δεν μπορεί να εξακριβώσει, πόσο μάλλον που σήμερα οι περισσότερες χώρες της οικουμένης έχουν τη δική τους εθνική κινηματογραφία. Φανταστείτε, ας πούμε, ότι στην Καμπότζη και μόνο τη δεκαετία του 1960 παράγονταν περισσότερες από 300 ταινίες τον χρόνο. Ταινίες που κανείς δεν έχει δει ποτέ φυσικά.
Και επειδή μας άνοιξε η όρεξη με τόσο σινεμά, το newsbeast.gr ξεκινά μια νέα στήλη με όσο πιο πολύ κινηματογράφο παίρνει! Με ταινίες που πρέπει να δεις… υποχρεωτικά στη ζωή σου δηλαδή για να έχεις μια καλή εκτίμηση τι είναι η έβδομη τέχνη και πόσο πολύ ποικίλει από είδος σε είδος. Σε περίπτωση που δεν είναι σαφές δηλαδή.
Από κλασικά αριστουργήματα, φορμαλιστικές ακροβασίες και πειραματικές αφηγήσεις μέχρι ανατρεπτικά φιλμ και b-movies που έγιναν καλτιές για τους καλύτερους και χειρότερους λόγους, όλα θα παίξουν εδώ. Συντονιστείτε…
