«Άνθρωπος στη Σοφίτα» του Daly Timothy, στο Αγγέλων Βήμα

Παρουσίαση θεατρικών παραστάσεων στο newsbeast.gr

21·12·2017 11:34

Το έργο του Αυστραλού Daly Timothy «Άνθρωπος στη Σοφίτα», που βραβεύτηκε ως το καλλίτερο πρωτοεμφανιζόμενο έργο με το βραβείο Patrick White Playrights Award, ανέβηκε στο Παρίσι το 2012 και διακρίθηκε στο Φεστιβάλ της Αβινιόν το 2013.

Γράφει η Χαρά Κιούση

Ο συγγραφέας εμπνεύσθηκε τη δραματουργία του από ένα συνταρακτικό γεγονός που συνέβη κατά τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο στην πόλη Έλμσχορν της Γερμανίας.

Δυο αδέλφια, Εβραίοι δραπέτες, μετά την απόδρασή τους περιφέρονται σε άθλια κατάσταση στο δάσος. Τα ίχνη του ενός χάνονται, ενώ ο άλλος βρίσκει προστασία από μια Γερμανίδα που τον μεταφέρει σπίτι της.

Ο άντρας της μέλος της Ναζιστικής φρουράς της πόλης συναινεί να του παραχωρήσουν άσυλο, διακινδυνεύοντας τη θέση του. Έχοντας το σκοπό του κρατά με κάθε προφύλαξη μυστική την παρουσία του.

Τα χρήματα και τα επιτήδεια χέρια του Εβραίου ωρολογοποιού που επιδιορθώνει χρυσαφικά και μικροαντικείμενα, του φαίνονται πολύ χρήσιμα. Ο Γερμανός πουλώντας τα κερδίζει τα απαραίτητα για να ζήσει.

Σε αντάλλαγμα ο καταζητούμενος ζει στη σκοτεινή σοφίτα του σπιτιού. Ανάμεσα στη γυναίκα, πρώην δασκάλα με πνευματικές αναζητήσεις, και στον καλλιεργημένο άντρα αναπτύσσεται μια αλληλοϋποστηρικτική τρυφερή ιδιαίτερη σχέση.

Ωστόσο μια γειτόνισσα που υποψιάζεται την παρουσία του κρυμμένου Εβραίου, εκβιάζει με τη σιωπή της μερίδιο από την ωφελιμότητά του.

Όταν οι Σύμμαχοι καταλαμβάνουν τη Γερμανία και ο πόλεμος τελειώνει, το ζευγάρι λόγω ανέχειας αποφασίζει να μην του αποκαλύψουν την αλήθεια και συνεχίζουν να τον εκμεταλλεύονται. Ο Εβραίος αγνοώντας το, αποκομμένος από την πραγματικότητα και με αισθήματα ευγνωμοσύνης θα μείνει εκεί ως τον Απρίλιο του 1945.

Η Γλύκα Στόϊου που επιμελήθηκε τη στρωτή μετάφραση, τη σκηνοθεσία και το εικαστικό μέρος της παράστασης μετέφερε στη σκηνή τον σκληρό ρεαλισμό του πολέμου, «όπου μόνον τα ζώα μπορούν να επιβιώσουν».

Ο Περικλής Λιανός στο ρόλο του συμπαθή Εβραίου –συνήθως κατατρεγμένου λογοτεχνικά- διαθέτει την φυσιογνωμική σεμνότητα του ήρωα. Φιλότιμος, ευαίσθητος, ένας μαχητής που βρίσκει κουράγιο και αντοχή για να εξευμενίσει τον τρόμο, τον φόβο, την απόγνωση, τις αμφιβολίες, την ανασφάλεια. Μέσα από κατεστραμμένα αντικείμενα δημιουργεί ένα νέο κόσμο σωτηρίας και ελπίδας και την ψευδαίσθηση ασφάλειας. Είναι ένας άνθρωπος που ατενίζει τον ουρανό, την λάμψη των άστρων όπου ξαναβρίσκει «το κέφι και τη χαρά της ζωής». Ένας ήρωας που με την προσωπική του νίκη δικαιώνει και αποκαθιστά το φρόνημα των κατατρεγμένων ομοεθνών του.

Ως Φράου Μόλερ η Μαρία Μαλταμπέ χωρίς δεύτερη σκέψη κάνει εφικτό το ανέφικτο. Βιώνοντας υποκριτικά την τραγικότητα αυτό-ταπεινωμένη, μια αηδιασμένη με εξιλεαστική πρόθεση και την επιτακτική ανάγκη του σκεπτόμενου ανθρώπου για επικοινωνία και αγάπη, κάνει την μεγάλη της υπέρβαση. Διαθέτει την μεγαλοσύνη και τη δύναμη της ανθρωπιάς αλλά και την ενστικτώδη δύναμη για επιβίωση. Θύμα και η ίδια των αρχών της που παραβιάζονται από τις καταστάσεις.

Ο Μίλτος Σαμαράς – σύζυγος εξωτερικεύει την ηθική αθλιότητα. Την κυνική και υπολογιστική τακτική, ασύμβατη με το Ναζισμό που υπηρετούσε και στην ουσία υπονόμευε ο ίδιος εκ των έσω, αποβλέποντας στην τέρψη αγαθών και σεξουαλικών ηδονών, εκμεταλλευόμενος κάθε ευκαιρία.

Στο ρόλο της γειτόνισσας η Νίκη Μαυροειδή προσωποποιεί εξαιρετικά τον ηθικό εκφυλισμό και το απάνθρωπο πρόσωπο της Ναζιστικής θηριωδίας. Ειρωνική αντίστιξη η μελωδία του Σούμπερτ που «καλύπτει τον ήχο ενός άντρα που βγαίνει έξω, σ’ ένα κόσμο που δεν ξέρει τίποτα γι’ αυτόν».

Η εξαιρετική παράσταση θέτει το τραγικό δίλημμά: ποιος βρίσκεται στη χειρότερη θέση ο πονεμένος αλλά αισιόδοξος άνθρωπος, ή ο κατακτητής, ο δίχως έλεος και οίκτο, θύμα ο ίδιος μιας πολιτικής και ηθικής σύγχυσης;