Το «Προς Ελευσίνα» του Παύλου Μάτεσι που παίζεται στη σκηνή του Θεάτρου Τέχνης, βασίζεται στο έργο του Φώκνερ «Ψυχορραγώ». Ένα έργο που άντλησε τη δραματουργία του από τον Ελληνικό μύθο και το οποίο ο Μάτεσις ανάπλασε μέσα από τις ποιητικές και σημειολογικές διαστάσεις της γλώσσας.

Γράφει η Χαρά Κιούση

Σαν μια σύγχρονη τραγωδία που πραγματεύεται τον νόστο και την πορεία «προς  Ελευσίνα», τη γενέθλια γη των Μυστηρίων και της χθόνιας δύναμης της ζωής, όπως και της Δήμητρας – Μητέρας αλλά και της Περσεφόνης-Κόρης και βασίλισσας του Κάτω κόσμου. Μια ιερή πομπή, ένα προσκύνημα σε ένα παραθαλάσσιο τόπο μετά από κοπιαστικό ταξίδι – υπόσχεση έξη ημερών.

Μια οικογένεια – πατέρας, δυο γιοι και μια κόρη – συνοδεύουν τη νεκρή μητέρα και σύζυγο στον γενέθλιο τόπο της, όπου και ήταν διακαής επιθυμία της να ταφεί. Καθ’ οδόν το πνεύμα της νεκρής σχολιάζει τη ζωή της, ωστόσο καθένας χωριστά έχει και ένα προσωπικό επιπρόσθετο σκοπό να εκπληρώσει.

Ο πατέρας να ζήσει ευχάριστα, η κόρη να απαλλαγεί από την ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη της, ο μεγάλος γιος που πάσχει από παράνοια να νοσηλευτεί σε ψυχιατρείο και ο μικρός να μπει στη φυλακή για ένα φόνο.

Το δύσκολο αυτό έργο, μια αναγωγή στην οντολογική θεώρηση του ανθρώπου και στις μεταφυσικές του αγωνίες, είναι μια αιμομικτική σκοτεινή τραγωδία. Μια θέση της άρνησης του Θεού και της Θεϊκής υπόστασης του ανθρώπου όπου το μεγαλείο της ηθικής και η έκσταση της τρέλας, ενοποιούν θάνατο και θέωση.

Η αίσθηση της αξιοπρέπειας και οι δυσπρόσιτες δυνάμεις της φύσης μας, ξεκλειδώνουν τη σιωπή μέσω του θανάτου, ο οποίος εδώ γίνεται μια πορεία προς την προσωπική ελευθερία και κάθαρση, για τα πάσχοντα πρόσωπα που βιώνουν το πάθος. Εδώ οι ήρωες δεν είναι πρόσωπα ενεργά, δράση τους δίνει ο δρόμος και η  κατάβαση στο Άδη.

Εξελίσσονται πορευόμενοι προς Ελευσίνα καθώς τα περικλείει η τραγικότητά τους, χωρίς  ακόμα να τα έχει διαπεράσει. Υπάρξεις που τα βασανίζει η ηδονή της σάρκας και η μιαρότητα, η ωμότητα και η τρυφερότητα, ο στοχασμός  και η βιαιότητα, το ηθικό και το ανήθικο. Άτομα που αλληλοσυμπληρώνονται σε μια τοιχογραφία χαρακτήρων γήινη μα και συμβολικά υπερφυσική, όπου παλεύει η νόηση με την κατανόηση και η αγωνία με την έκπληξη.

Η σκηνοθετική ανάγνωση της Ηλέκτρας Ελληνικιώτη θεωρώ πως πασχίζει να διατηρήσει την ποιητικότητα του λόγου, αποδίδει σε πολλές σκηνές τον σκληρό ρεαλισμό αλλά σε κάποιες άλλες όχι.

Στα μεταφυσικά σημεία η παράσταση ξεφεύγει, κι’ ενώ από το έργο απουσιάζει ο συναισθηματισμός, η ερμηνεία της τεθνεούσης γίνεται εξωστρεφής, νοσταλγική και ως μητέρα αποκτά υπαρκτή παρουσία. Επίσης η ανάβαση – ανάληψη προς το επέκεινα και αμέσως μετά η επιστροφή, της νεκρής στη σκηνή δημιουργεί μια σύγχυση και αποδυναμώνει τον τελολογικό σκοπό του έργου.

Έτσι, εγώ προσωπικά δεν αισθάνθηκα ρίγος και συγκίνηση  από την ερμηνεία της Μαρίας Καβογιάννη. Απεναντίας συγκλονίσθηκα από την έξοχη ερμηνεία του Γιάννη Δρόσσου στο ρόλο του τρελού που στο τέλος τακτοποιείται με το αγαπημένο του άλογο. Ένα ζώο που έχει συνδεθεί με τη λαϊκή μας παράδοση αλλά και αρχαιόθεν με την τέλεια τέχνη των γλυπτών. Ως μικρός γιος ο Αθανάσιος Μυλωνόπουλος παίζει με ικανό βαθμό υποκριτικής σεμνότητας.

Με ένστικτο και πάθος ως κόρη η Μαρία Μαμούρη δίνει στιγμές συγκίνησης. Η απόφασή της για την μητρότητα είναι υπόσχεση ζωής και αθανασίας, καθώς θα αναστήσει έτσι την ζωοδότρα Θεά Δήμητρα. Ο Γιάννης Κοκιασμένος ως πατέρας απολαμβάνει ερμηνευτικά τον αποκρουστικό του ρόλο. Είναι πρόσωπο χωρίς καμία ηθική ευθύνη, δίχως ίχνος φιλότιμου και συνείδησης μια γνήσια γήινη ύπαρξη με κολάσιμες πράξεις που βολεύεται με την κοινή λογική που διαθέτει, ο μόνος από τους ήρωες που δεν θα τύχει την λύτρωση.

Βρήκα ενδιαφέρουσα τη μουσική του Γρηγόρη Ελευθερίου, φουτουριστικές τις δυναμικές φωτοσκιάσεις με τα έντονα χρώματα. Η σκηνογραφία της Όλγας Μπρούμα με τα νατουραλιστικά στοιχεία -κομψά κατά τα άλλα- πιστεύω πως είναι έξω από τη μεταφυσική αίσθηση του κειμένου, που αποκλείει κάθε τέτοια εικαστική παρέμβαση.

Γενικά είναι μια εκτιμητέα δουλειά που κάπως περιορίζει από την πορεία της προς Ελευσίνα. «Είναι τελικά το έργο, θρίαμβος της θνητής ζωής επί του αθάνατου θανάτου» όπως είπε για το έργο του ο Παύλος Μάτεσις.

Συντελεστές

Σκηνοθεσία: Ηλέκτρα Ελληνικιώτη
Δραματουργία: Αλέξανδρος Μιστριώτης
Σκηνογραφία: Όλγα Μπρούμα
Κοστούμια: Δήμητρα Λιάκουρα
Μουσική: Γρηγόρης Ελευθερίου
Φωτισμοί: Χριστίνα Μουμούρη
Φωτογραφίες: Γιώργος Βαλσαμής
Βίντεο: Βασίλης Κεκάτος
Βοηθός Σκηνοθέτης: Ισαβέλλα Μαργάρα
Βοηθός Σκηνογράφου: Σίλια Κόη
Παραγωγή: Lead-in

Πρωταγωνιστούν:

Μαρία Καβογιάννη,
Γιάννης Κοκιασμένος,
Δημήτρης Δρόσσος,
Μαρία Μαμούρη,
Αθανάσιος Μυλωνόπουλος
Στην παράσταση συμμετέχουν σπουδαστές του Θεάτρου Τέχνης.

Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν, Φρυνίχου 14, Πλάκα, 2103222464

Παραστάσεις: Δευτέρα, Τρίτη & Τετάρτη στις 21:15

Έως  31 Ιανουαρίου 2018

Εισιτήρια: 15 ευρώ γενική είσοδος | 10 ευρώ φοιτητικό – μειωμένο | 8 ευρώ ανέργων