Στα πλαίσια του τρίτου Fast Forward Festival της Στέγης στην οδό Ακαδημίας 23, σ’ ένα πανέμορφο κτίριο που διατηρεί την ομορφιά της τέχνης, συναισθανθήκαμε όλοι οι θεατές, την ασχήμια του λευκού πολιτισμού. Έτσι όπως τον εφάρμοσαν οι μεγάλοι αποικιοκράτες της Ευρώπης, στους δυστυχείς σκούρους της Αφρικής.

Γράφει η Χαρά Κιούση

Ο Brett Bailey που μεγάλωσε στη Νότια Αφρική του απαρτχάιντ θυμάται πόσο τον γοήτευαν τα γύψινα εκθέματα του μουσείου που απεικόνιζαν ιθαγενείς Βουσμάνους πίσω από το γυαλί των προθηκών, να του επιστρέφουν το βλέμμα με τα σκληρά τους μάτια που δεν έβλεπαν. Πουθενά δεν αναφερόταν ότι είχαν αφανισθεί από τους ολλανδούς αποίκους τον 18ο αιώνα.

Επισκεπτόμενοι τώρα τις αίθουσες με το σεπτό φωτισμό και με αίσθημα ιερής κατάνυξης προβληματιστήκαμε και αισθανθήκαμε όνειδος από την αφυπνιστική αυτή έκθεση/περφόρμανς που έχει παρουσιαστεί σε ολόκληρο τον κόσμο και αποκαλύπτει τις διεστραμμένες τακτικές των μεγάλων δυνάμεων της Δύσης, καθώς απανθρωποιούν εκείνους που αποσκοπούν να λεηλατήσουν, να ελέγξουν και να αποκλείσουν.

Στο καταξιωμένο εικονοκλαστικό δράμα του Bailey, παίρνουμε μια εικόνα από την εξόντωση «των κατώτερων φυλών» που ήταν απαραίτητη, σύμφωνα με την αποικιακή κυριαρχία, για την απολύμανση του κόσμου και το θρίαμβο του πολιτισμού. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι με το διαφορετικό χρώμα που χαρακτηρίζονται ως άγριοι, υπάνθρωποι, εξωγήινοι, πρωτόγονοι, που ήταν χαμηλότερου εξελικτικού σταδίου, αποτελούν τα «πειστήρια» που τίθενται στην κρίση των θεατών, αλλά και του δικαστηρίου της ιστορίας.

Σε προθήκες, σε βάθρα, σε βικτωριανά δωμάτια, σε πορτραίτα όπου αναπαριστάται ο «Άλλος» έτσι όπως με ύπουλο τρόπο, ιδιαιτέρως απεχθή και ειδεχθή τον παρουσίασε η ευρωπαϊκή ιστορία στα Μουσεία Φυσικής Ιστορίας και Πολιτιστικά Ιστορικά, είδαμε ιδίοις όμμασι την ψυχρή ιδεολογία της Φυλετικής Υπεροχής. Σε μία μαύρη εποχή, όταν οι ανθρωπολόγοι πάσχιζαν να αναλύσουν τους άμοιρους αυτούς ιθαγενείς, να μετρήσουν τα κρανία τους και να τους κατατάξουν λίγο πιο πάνω από τα ζώα. Τότε που στα σαλόνια των Ευρωπαίων, οι δύστυχοι σκλάβοι εκτίθεντο σε δημόσια θέαση προς τέρψη, για τον ιδιάζοντα σωματότυπό τους και τους εξόντωναν ψυχολογικά και ηθικά.

Τα «Πειστήρια» της έκθεσης είναι φυσικά, ερμηνεύονται από αξιόλογους έγχρωμους ερμηνευτές και καταμαρτυρούν τις απάνθρωπες ρατσιστικές πολιτικές απέναντί τους. Διεστραμμένοι, βίαιοι, σεξουαλικοποιημένοι βάρβαροι, επιστημονικά αξιοπερίεργοι, υποτακτικά θύματα, αποτελούσαν περιουσία του αφέντη που ασκούσε πάνω τους κάθε εξουσία. Βιασμοί, ακρωτηριασμοί, μαστιγώσεις, αρπαγές παιδιών και γυναικών, βασανιστήρια, εξυπηρετούσαν τη σαδιστική διάθεση των αποικιοκρατών και τη λεηλασία των φυσικών πόρων (ξυλεία, ορυκτά μέταλλα, καουτσούκ, ελεφαντόδοντο) με την καταναγκαστική εργασία. Μία γενοκτονία ντροπής του 20ου αιώνα που εντέχνως ξεχνιέται, με αποτέλεσμα να εξακολουθούμε τα ίδια λάθη και εγκλήματα κατά της ετερότητας και της φυλετικής διαφοράς. Δυστυχώς αυτή είναι δυναμική του μετά-αποικιακού κόσμου που προξενεί τις γνωστές μοιραίες συνέπειες σε πολλά μέρη του πλανήτη.

Στην περφόρμανς τα βλέμματά μας βούλιαξαν κυριολεκτικά στα μάτια των ερμηνευτών. Είχαν την γαλήνη των μαρτύρων, τον άφατο πόνο της εγκαρτέρησης και της συγχώρεσης. Το τελευταίο «Πειστήριο» με τα πορτραίτα των χορωδών από το Βέντχουκ της Ναμίμπια, μου θύμισαν τους στίχους του Rilke «…Μα το άσχημο, το θανάσιμο εδώ πως το δέχεσαι, πώς το υποφέρεις; – Τραγουδώ».

Πληροφορίες παράστασης

Συντελεστές

Σύλληψη και σκηνοθεσία: Brett Bailey
Διεύθυνση παραγωγής: Barbara Mathers
Τεχνική διεύθυνση: Colin Legras
Διαχείριση Ομάδας & Διεύθυνση Σκηνής: Helena Erasmus
Ενορχήστρωση χορωδιακών τραγουδιών: Marcellinus Swartbooi
Παραγωγή: Quaternaire και Arts Projects Australia
Εκτέλεση παραγωγής και εύρεση χώρου: Δημήτρης Χαλκιαδάκης
Υπεύθυνη συντονισμού περφόρμερς: Γιαλένα Κλειδαρά
Μετάφραση κειμένων στην εγκατάσταση: Βασίλης Δουβίτσας
Casting: Athens Casting
Ευχαριστούμε την Asante για την πολύτιμη βοήθεια και συνεργασία.

Χορωδία από το Βέντχουκ της Ναμίμπια: Avril Nuuyoma, Chris Nekongo, Melvin Dupont, Michael Beukes

Ερμηνευτές: Kenny Moses Adetu, Jessica Anosike, Marion Aurora, Robert Ouko Babu, Azcuy Lazaro Anardo Depestre, Nayla Gkougkni, Esther Fudia Kamara, Joseph Waithaka Karanja, Kassim Ligopora, Steven Mouagke, Yuri Nassar, Jenifer Ngwere, Irini Ontoul, Ioanna Okundinge, Nikos Thomas

Ευχαριστούμε τους Αθανάσιο και Μαρίνα Μαρτίνου για την ευγενική παραχώρηση του χώρου.

Ώρες επισκέψεων (οι επισκέψεις ξεκινούν κάθε 20′, με 25 επισκέπτες κάθε φορά): 19:00, 19:20, 19:40, 20:00 , 21:20, 21:40, 22:00, 22: 20
Προτείνεται η προκράτηση θέσης λόγω περιορισμένου αριθμού θέσεων