Αλματώδης αύξηση στα περιστατικά απάτης με πλαστικό χρήμα – Πώς δρουν οι «αετονύχηδες»

Η χρήση του πλαστικού χρήματος κάνει άλματα από χρόνο σε χρόνο, αλλά άλματα κάνουν και οι απάτες, που σχετίζονται κυρίως με κλεμμένες ή χαμένες κάρτες, οι οποίες χρησιμοποιούνται σε ΑΤΜ και POS από τα… λάθος χέρια.

Αρκετά διαδεδομένες είναι και οι απάτες για συναλλαγές μέσω πιστωτικής κάρτας από το διαδίκτυο.

Σύμφωνα με στοιχεία από την Τράπεζα της Ελλάδος για τη Χρηματοπιστωτική Σταθερότητα, προκύπτουν δύο βασικά συμπεράσματα. Το πρώτο είναι ότι το 2023 αυξήθηκαν κατακόρυφα οι συναλλαγές με κάρτες, όπως επίσης παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση του αριθμού των συναλλαγών απάτης.

Βέβαια, ως συνολικό ποσοστό έναντι των συναλλαγών -τόσο σε αξία, όσο και σε αριθμό- είναι πολύ μικρό, ωστόσο δείχνει μία σαφή τάση, η οποία αν μη τι άλλο προκαλεί ανησυχία στους χρήστες και στις αρμόδιες αρχές.

Έτσι, λοιπόν, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ, το ποσοστό αύξησης των περιστατικών απάτης το 2023 άγγιξε το 43% σε σχέση με το 2022. Ο αριθμός των περιστατικών απάτης ως ποσοστό του συνολικού αριθμού των συναλλαγών, παρά το γεγονός ότι εξακολουθεί να διατηρείται στο χαμηλό επίπεδο του 0,02%, αυξήθηκε κατά 25% συγκριτικά με το 2022 και αντιστοιχεί σε 1 συναλλαγή απάτης ανά 5,4 χιλιάδες συναλλαγές.

Κατ’ αντιστοιχία με τον αριθμό συναλλαγών απάτης, η «ζημιά» αυξήθηκε κατά 46% σε σχέση με το 2022. Παραμένει, ωστόσο, σε χαμηλά επίπεδα και ως ποσοστό της συνολικής αξίας των συναλλαγών (0,02%). Αντιστοιχούν σε 1 ευρώ αξία απάτης ανά 4,3 χιλιάδες ευρώ αξία συναλλαγών, αλλά το ποσοστό αυτό παρουσιάζεται αυξημένο κατά 34% σε σχέση με το 2022.

Με βάση την ανάλυση των στοιχείων από τις μεταβολές των περιστατικών απάτης ανά τύπο συναλλαγής, παρατηρείται:

Αύξηση του αριθμού των συναλλαγών απάτης που αφορά στις εξ αποστάσεως συναλλαγές χωρίς φυσική παρουσία κάρτας (card not present – CNP) κατά 34%, σε 337 χιλιάδες περιστατικά το 2023, από 251 χιλιάδες το 2022. Αντίστοιχη αύξηση της αξίας τους κατά 35%, σε 17,5 εκατ. ευρώ, από 13 εκατ. ευρώ το 2022.

Οι απατεώνες προτιμούν POS και ATM

Ιδιαίτερα σημαντικά είναι η αύξηση που παρατηρείται τόσο στον αριθμό όσο και στην αξία των συναλλαγών απάτης σε τερματικά POS κατά 106% και 142% αντίστοιχα, με τον αριθμό αυτών να ανέρχεται σε 68 χιλ. περιστατικά αξίας 4,2 εκατ. ευρώ το 2023, από 33 χιλιάδες περιστατικά αξίας 1,7 εκατ. ευρώ το 2022.

Επίσης σημαντικά αυξημένα περιστατικά απάτης παρατηρούνται και στις συναλλαγές σε ΑΤΜ, των οποίων ο αριθμός το 2023 αυξήθηκε κατά 58%, σε 5 χιλιάδες περιστατικά από 3 χιλιάδες το 2022, ενώ η αξία τους ανήλθε σε 2 εκατ. ευρώ από 1,5 εκατ. ευρώ το 2022, αυξημένη κατά 35%.

Η αύξηση της αξίας των συναλλαγών απάτης σε ATM και POS το 2023 σε σχέση με το 2022 οφείλεται κυρίως στα περιστατικά απάτης που προκύπτουν από παράνομες συναλλαγές με τη χρήση χαμένης – κλεμμένης κάρτας. Συγκεκριμένα η αξία των συναλλαγών απάτης με τη χρήση χαμένης – κλεμμένης κάρτας σε ATM αυξήθηκε κατά 42% σε 1,9 εκατ. ευρώ, από 1,3 εκατ. ευρώ το 2022, ενώ η αξία των αντίστοιχων συναλλαγών σε POS αυξήθηκε κατά 117% σε 3,8 εκατ. ευρώ, από 1,7 εκατ. ευρώ το 2022.

Σε ό,τι αφορά τις εξ αποστάσεως συναλλαγές, διαπιστώνεται ότι οι περισσότερες συναλλαγές απάτης αφορούν συναλλαγές μέσω διαδικτύου. Τα περιστατικά αυτά αφορούν κυρίως διαδικτυακές συναλλαγές με επιχειρήσεις του εξωτερικού, όπως και τα προηγούμενα έτη.

Ποιος πλήρωσε την ζημιά

Σύμφωνα με την ΤτΕ, οι κάτοχοι των πιστωτικών καρτών επωμίστηκαν την μερίδα του λέοντος από την ζημιά σε ποσοστό 59% και ακολούθησαν οι αποδέκτες υπηρεσιών πληρωμών με 34%, ενώ οι πάροχοι υπηρεσιών πληρωμών που εκδίδουν κάρτες επιβαρύνθηκαν σε ποσοστό 7%.

Αριθμός συναλλαγών με κάρτες πληρωμών

Σε ότι αφορά στο συνολικό αριθμός συναλλαγών με κάρτες πληρωμών το 2023 , στην Έκθεση της ΤτΕ, επισημαίνεται ότι αυξήθηκε σε 2,211 δις από 1,930 δις το 2022 σημειώνοντας αύξηση 15%. Κατ’ αντιστοιχία, η συνολική αξία των συναλλαγών με κάρτες πληρωμών ανήλθε σε 103 δισ. ευρώ από 94 δισ. ευρώ, αυξημένη κατά 9% συγκριτικά με το προηγούμενο έτος.

Ο μέσος αριθμός συναλλαγών ανά κάρτα το 2023 αυξήθηκε κατά 14% σε 107 συναλλαγές, από 94 συναλλαγές το προηγούμενο έτος. Από την ανάλυση σε επιμέρους κατηγορίες καρτών προκύπτει ότι η μεταβολή του μέσου αριθμού συναλλαγών ανά κάρτα οφείλεται στην αύξηση του μέσου αριθμού συναλλαγών ανά χρεωστική κάρτα σε 115 συναλλαγές, από 101 συναλλαγές το 2022.

Η μέση αξία συναλλαγών ανά κάρτα αυξήθηκε κατά 9% και ανήλθε σε 4.948 ευρώ, από 4.556 ευρώ το 2022. Αναλύοντας τις μεταβολές της μέσης αξίας συναλλαγών στις επιμέρους κατηγορίες καρτών, παρατηρείται ότι η μεταβολή οφείλεται κυρίως στην αύξηση της μέσης αξίας συναλλαγών ανά χρεωστική κάρτα κατά 9% σε 5.365 ευρώ, από 4.898 ευρώ το 2022. Η μέση αξία συναλλαγών ανά πιστωτική κάρτα αυξήθηκε κατά 2% σε 2.547 ευρώ, από 2.501 ευρώ το προηγούμενο έτος.

Τέλος, η μέση αξία ανά συναλλαγή τόσο των χρεωστικών όσο και των πιστωτικών καρτών συνεχίζει την πτωτική πορεία της και διαμορφώθηκε σε 46 ευρώ το 2023, έναντι 48 ευρώ το 2022, μείωση 4,5%.

Η μείωση αυτή ενδεχομένως οφείλεται στην αυξανόμενη χρήση των χρεωστικών καρτών για την αγορά προϊόντων και υπηρεσιών μικρής αξίας.