Τις τελευταίες εβδομάδες, ο ιδρυτής της περιβόητης μισθοφορικής οργάνωσης Βάγκνερ, Γεβγκένι Πριγκόζιν, έχει προχωρήσει σε ακραίες δημόσιες καταγγελίες σε βάρος της στρατιωτικής ηγεσίας της Ρωσίας. Και στο παρελθόν είχε ασκήσει δημόσια κριτική για τις αποτυχίες και τα λάθη του τακτικού στρατού, όμως οι τελευταίες δηλώσεις του είναι πιο οργισμένες από ποτέ, φτάνοντας στο σημείο να βάλει στο στόχαστρο για πρώτη φορά και τον ίδιο τον αρχηγό του ρωσικού κράτους, τον Βλαντιμίρ Πούτιν.
Οι μισθοφόροι της Βάγκνερ έχουν αποτελέσει την «αιχμή του δόρατος» των στρατιωτικών επιχειρήσεων στην Μπαχμούτ, βασικό πεδίο συγκρούσεων εδώ και μήνες στον πόλεμο της Ουκρανίας. Ο Πριγκόζιν ισχυρίστηκε πως θα αποσύρει τους άνδρες του, υβρίζοντας και κατηγορώντας εν εξάλλω τον υπουργό Άμυνας Σεργκέι Σοϊγκού και τον αρχηγό του γενικού επιτελείου ενόπλων δυνάμεων Βαλερί Γκερασίμοφ, πως δεν τον τροφοδοτούν με τα αναγκαία πυρομαχικά για να συνεχίσει τη μάχη.
Όμως στις 10 Μαΐου, μια ημέρα μετά τον εορτασμό της «Ημέρας της Νίκης» και της ομιλίας του Βλαντιμίρ Πούτιν, τα «πυρά» του στράφηκαν κατά του «ευτυχισμένου παππού» που «πιστεύει ότι τα πάει καλά» αλλά «μπορεί να αποδεχτεί πως είναι εντελώς μ@@@ς».
Από ευνοούμενος στη «μαύρη λίστα»
Ο Πριγκόζιν, εδώ και καιρό, είχε προκαλέσει μεγάλο εκνευρισμό στο Κρεμλίνο, όμως με αυτή τη δήλωση πέρασε την «κόκκινη γραμμή»: Αν και δεν τον κατονόμασε, οι περισσότεροι αναλυτές συμφωνούν πως αναφερόταν τον στον Βλαντιμίρ Πούτιν. Εξάλλου επέλεξε να χρησιμοποιήσει τον χαρακτηρισμό «παππούς», τον οποίο χρησιμοποιεί και ο έγκλειστος στις ρωσικές φυλακές πολιτικός της αντιπολίτευσης Αλεξέι Ναβάλνι σε αναφορές του για τον Πούτιν.
Ακολούθως,, ο αρχηγός της Βάγκνερ έσπευσε να ανασκευάσει, ισχυριζόμενος ότι η αναφορά του στον «παππού» αφορούσε τον επικεφαλής του γενικού επιτελείου στη Μόσχα, Βαλέρι Γκερασίμοφ. Όμως δεν έπεισε… Και πρωτίστως δεν έπεισε το Κρεμλίνο, το οποίο φαίνεται πως έχει βάλει στη «μαύρη λίστα» τον άλλοτε στενό συνεργάτη του Πούτιν και πλέον εξετάζει τον τρόπο και τον χρόνο για να τον «εξοβελίσει».
Σημειώνεται πως η σχέση Πούτιν και Πριγκόζιν χρονολογείται από τη δεκαετία του 1990, όταν ο δεύτερος αναλάμβανε συμβάσεις τροφοδοσίας του Κρεμλίνου. Αξιοποιώντας τους στενούς δεσμούς με τον Πούτιν αναρριχήθηκε με ταχύτητα, συγκεντρώνοντας τεράστια περιουσία και ιδρύοντας τη μισθοφορική οργάνωση Βάγκνερ.
Το παρασκήνιο της ρήξης και μια «προσωπική υπόσχεση»
Σύμφωνα με την ρωσόφωνη ιστοσελίδα Meduza, που έχει έδρα τη Λετονία, η στάση και η νευρικότητα του Πριγκόζιν ενδεχομένως να οφείλεται, μεταξύ άλλων, στην αδυναμία του να τηρήσει μια «προσωπική υπόσχεση» που είχε δώσει στον Βλαντιμίρ Πούτιν.
Το σχετικό ρεπορτάζ αναφέρει πως ο αρχηγός της Βάγκνερ είχε δεσμευτεί στον Ρώσο Πρόεδρο για κατάληψη του Μπαχμούτ μέχρι μια συγκεκριμένη ημερομηνία, πιθανότατα μέχρι τις 9 Μαΐου ώστε να αξιοποιηθεί επικοινωνιακά κατά την εθνική επέτειο της νίκης ενάντια στους ναζί στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Ο Πριγκόζιν «έχασε την προθεσμία» και για να δικαιολογήσει την αποτυχία επιχείρησε να ρίξει την ευθύνη στον τακτικό στρατό, στον υπουργό Άμυνας και στον επικεφαλής του γενικού επιτελείου, υποστηρίζοντας πως τον υπονομεύουν.
Στο Κρεμλίνο είχε ήδη σημάνει συναγερμός με τις επιθέσεις του Πριγκόζιν κατά της επιχειρησιακής και πολιτικής ηγεσίας του στρατού. Σύμφωνα με τη Meduza, πηγές κοντά στη ρωσική κυβέρνηση ανέφεραν πως αξιωματούχοι του Κρεμλίνου τις αναγνώρισαν εξ αρχής ως «σοβαρή απειλή», υπογραμμίζοντας πως ο αρχηγός της Βάγκνερ φαίνεται πως δεν κινείται πλέον «ως μέλος της ίδιας ομάδας και για την προάσπιση των ίδιων συμφερόντων» με τις ρωσικές αρχές.
Προσωπικά παιχνίδια
Τα κίνητρά του, αναφέρουν οι ίδιες πηγές, είναι «προσωπικά» και αποσκοπούν μέσω της δράσης του στα πεδία της Ουκρανίας να ενισχύσει την επιρροή του στο υπουργείο Άμυνας και τη ρωσική κυβέρνηση, ώστε στη συνέχεια η Βάγκνερ να παρουσιαστεί ως ο «βασικότερος παράγοντας της νίκης». Αναλυτές και ειδικοί σε θέματα Ρωσίας εκτιμούν πως προσπαθεί να κεφαλαιοποιήσει την παρουσία του στον πόλεμο είτε για να λάβει κάποια κυβερνητική θέση, είτε για να αποκτήσει έναν ηγετικό πολιτικό ρόλο.
Αν και στην αρχή ο Πριγκόζιν απολάμβανε πλήρη υποστήριξη από τη ρωσική κυβέρνηση, σταδιακά το Κρεμλίνο αντιλαμβανόμενο τις φιλοδοξίες του άλλαξε τη στάση του. Άρχισε να τον «διαχειρίζεται» και να «περιορίζει την υπερβολική επιρροή του», γέρνοντας την πλάστιγγα υπέρ των υπηρεσιών ασφαλείας και των αξιωματικών του στρατού.
O Πριγκόζιν έχει ακόμα ιδιαίτερα στενούς δεσμούς με ισχυρούς επιχειρηματίες αλλά και πρόσωπα στην ανώτατη ηγεσία της Ρωσίας, ωστόσο με την στάση του έχει απομακρύνει ορισμένους από τους υποστηρικτές και «προστάτες» του. Και αυτό ενδεχομένως να του προκαλέσει προβλήματα. Μάλιστα πληροφορίες αναφέρουν πως υπάρχουν ήδη προετοιμασίες για μια επικοινωνιακή εκστρατεία εναντίον του σε περίπτωση που συνεχίσει τις επιθέσεις και την κριτική.
Το πρόβλημα ωστόσο για το Κρεμλίνο είναι πως όσο η Βάγκνερ παραμένει στα πεδία των μαχών και μάλιστα έχοντας πρωταγωνιστικό ρόλο στις επιχειρήσεις δεν υπάρχουν πολλά που μπορούν να απειλήσουν τον Πριγκόζιν. Αν μάλιστα οι εξελίξεις στα πεδία των μαχών δεν είναι θετικές για τη Ρωσία, ο αρχηγός της Βάγκνερ θα γίνει πιο ελκυστικός στη ρωσική κοινωνία.
Αναλώσιμος ή προάγγελος κατάρρευσης του συστήματος του Κρεμλίνου
Οι εικασίες εστιάζουν στον ρόλο του Πριγκόζιν, όπως αναφέρει το CNN,αν πρόκειται δηλαδή για κάποιον πολιτικά αναλώσιμο ή εάν αποτελεί τον προάγγελο για την κατάρρευση του συστήματος του Κρεμλίνου.
Το think tank «Institute for the Study of War», με έδρα την Ουάσιγκτον, που παρακολουθεί στενά και καταγράφει τις εξελίξεις από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, εκτίμησε πως «εάν το Κρεμλίνο δεν απαντήσει στις κλιμακούμενες επιθέσεις του Πριγκόζιν στον Πούτιν, μπορεί να διαβρώσει περαιτέρω τον κανόνα στο σύστημα Πούτιν, στο οποίο μεμονωμένοι παράγοντες μπορούν να δώσουν μάχη για αναρρίχηση και επιρροή, αλλά κανείς δεν μπορεί να ασκήσει απευθείας κριτική στον Πούτιν».
Ο ιστορικός του Ψυχρού Πολέμου και καθηγητής της Σχολής Προηγμένων Διεθνών Σπουδών Τζονς Χόπκινς, Σεργκέι Ραντσένκο, σε πρόσφατη ανάρτησή του υπογράμμισε: «Αυτό δεν επιτρέπεται να συμβεί στο σύστημα Πούτιν. Το σύστημα Πούτιν επιτρέπει στα πιόνια να επιτίθενται το ένα στο άλλον, αλλά ποτέ να υπονομεύουν τον βασιλιά. Ο Πριγκόζιν περνά αυτό το όριο. Είτε ο Πούτιν θα απαντήσει και ο Πριγκόζιν καίγεται, είτε – αν δεν συμβεί αυτό – θα σταλεί αμέσως σήμα ότι το αφεντικό έχει θανάσιμα αποδυναμωθεί. Και πρόκειται για ένα σύστημα που δεν σέβεται την αδυναμία».
