Ο πόλεμος είναι μια κόλαση, αν και για οπορτουνιστές και καιροσκόπους μετατρέπεται συνήθως σε παράδεισο εύκολου πλουτισμού.

Παράδεισος μπορεί να γίνει όμως και για μια εντελώς διαφορετική κατηγορία ανθρώπων, τους οραματιστές και τους εφευρέτες, καθώς τα πρωτόγνωρα προβλήματα που προκύπτουν καλούν συνήθως σε δραστικές και ευφάνταστες λύσεις.

Κι έτσι οι δυο πιο αιματοβαμμένες και μαζικές συγκρούσεις που γνώρισε ποτέ το ανθρώπινο είδος, ο Μεγάλος Πόλεμος και ο Β’ Παγκόσμιος, έκαναν πολλά περισσότερα από το να αναδιατάξουν τον παγκόσμιο χάρτη και να αλλάξουν την κατανομή δυνάμεων σε οικουμενικό επίπεδο: παρείχαν στην υφήλιο μια σειρά από υπερεπιτυχημένα προϊόντα και ανάρπαστες εταιρικές φίρμες!

Οι τηγανιτές πατάτες των McDonald’s

Ήταν ο J.R. Simplot, ο δισεκατομμυριούχος επιχειρηματίας που παράτησε το σχολείο στα 14, που ανέπτυξε την πρώτη μέθοδο κατάψυξης πατάτας και λαχανικών για λογαριασμό του αμερικανικού στρατού, ακριβώς πάνω στην ώρα που η διεθνής προμήθεια πατάτας λιγόστευε επικινδύνως και απειλούσε να εκτροχιάσει τον συμμαχικό αγώνα στην Ευρώπη. Ήταν ακριβώς η μακρά διάρκεια ζωής και η εύκολη ανασύσταση της κατεψυγμένης πατάτας του Simplot που διασφάλισε τα γεμάτα αποθέματα τροφής των συμμαχικών στρατοπέδων, αλλά και την προέλαση των δυνάμεων στα πεδία της μάχης.

Όταν όμως τελείωσε ο πόλεμος, ο βασικός πελάτης του Simplot διέκοψε το συμβόλαιό του και πλέον ο δαιμόνιος επιχειρηματίας έπρεπε να βρει νέες χρήσεις για την πατάτα του και σε καιρό ειρήνης μάλιστα. Ο Simplot έπεισε κάποια στιγμή έναν τύπο που ήθελε να φτιάξει μια αλυσίδα φαστ-φουντ με γερμανικές λιχουδιές, κάποιον… Ray Kroc, να προμηθεύσει τα καταστήματά του με τις κατεψυγμένες πατάτες του και κάπου 50 χρόνια αργότερα ο Simplot θα είχε στα χέρια του μια αυτοκρατορία πατάτας και ο άλλος μια τεράστια αλυσίδα φαστ-φουντ, τα McDonald’s ναι! Ο Simplot παρείχε περισσότερο από το 50% της προμήθειας πατάτας των McDonald’s παγκοσμίως και ήταν ο άνθρωπος που εξασφάλισε την εμπορική της γενίκευση και μακροημέρευση…

Τα χημικά λιπάσματα

Υπήρχαν εποχές που η γεωργία περιοριζόταν καθοριστικά από την ποσότητα του αζώτου που ενυπήρχε στο χώμα. Σειρά επιστημόνων είχαν ήδη ανακαλύψει τη συσχέτιση μεταξύ των επιπέδων του αζώτου και της απόδοσης των καλλιεργειών, αν και η βιομηχανία των λιπασμάτων δεν θα εκτοξευόταν μέχρι να αρχίσει τουλάχιστον να κατασκευάζει εκρηκτικές ύλες! Ήταν στο ξεκίνημα λοιπόν του Α’ Παγκοσμίου που οι χημικές έρευνες του Fritz Haber στο Πανεπιστήμιο της Καρλσρούης επέτρεψαν στον γερμανικό στρατό να δηλητηριάζει τους εχθρούς του με φονικό χλώριο.

Μετά ήρθε ο Β’ Παγκόσμιος και οι Σύμμαχοι ανέπτυξαν περαιτέρω τη χημική επεξεργασία του Haber κατασκευάζοντας πια άφθονες ποσότητες πυρομαχικών μέσω της σύνθεσης του αζώτου. Με την τεχνολογία ήδη εκεί, οι πολεμικές βιομηχανίες άλλαξαν δραστηριότητα στα μεταπολεμικά χρόνια και πλέον η ίδια διαδικασία χρησίμευε τώρα στην παραγωγή χημικών λιπασμάτων, τονώνοντας σε πρωτόγνωρο βαθμό την απόδοση των καλλιεργειών…

Το ταμπόν

Το δημοφιλέστατο κυλινδρικό βαμβάκι της γυναικείας υγιεινής μόνο συστάσεις δεν χρειάζεται, αν και η γέννησή του ήρθε και πάλι από σπόντα. Και εξηγούμαστε: ήταν οι κακές και ακραίες συνθήκες υγιεινής του Α’ Παγκοσμίου που άφηναν περισσότερους νεκρούς και από τα χαρακώματα ακόμα και κάτι έπρεπε να γίνει.

Για να αλλάξει την κατάσταση, η εταιρία προϊόντων προσωπικής υγιεινής Kimberly-Clark ανέπτυξε μια πανάλαφρη και υπεραπορροφητική γάζα για να επουλώνονται ασφαλέστερα και γρηγορότερα τα τραύματα των αμερικανών στρατιωτών στο πεδίο της μάχης. Το Cellucotton έπαιξε πράγματι τον δικό του ρόλο στην ιατρική φροντίδα των τραυματιών, αν και μεταπολεμικά δεν είχε πλέον χρήση. Και τότε ήταν που το πήραν οι νοσοκόμες του Ερυθρού Σταυρού και το χρησιμοποίησαν για την έμμηνο ρύση τους, καθώς είχαν αναγνωρίσει τα πλεονεκτήματά του για τις δύσκολες μέρες της γυναίκας!

Η Kimberly-Clark το πήρε κάποια στιγμή μυρωδιά και σύντομα το ξαναέριξε στην αγορά (ελαφρώς παραλλαγμένο) ως το πρώτο προϊόν υγιεινής ειδικά για τη γυναικεία εμμηνόρροια. Το Kotex της Kimberly-Clark αναπαράχθηκε καταμεσής του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου από την Tampax και πλέον η γάζα που είχε μετατραπεί σε ταμπόν είχε βελτιστοποιηθεί, αλλάζοντας μια και καλή τη μοίρα των δύσκολων γυναικείων ημερών…

Το τεφλόν

Ήταν στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου όταν οι επιστήμονες των Συμμάχων επιφορτίστηκαν με το ομολογουμένως δύσκολο έργο να ξεπεράσουν τους ναζιστές και φασίστες ομολόγους του σε επίπεδο πολεμικής τεχνολογίας. Το Manhattan Project εγκαινιάστηκε λοιπόν ως αγώνας δρόμου για την παραγωγή της καταστροφικότερης βόμβας που είχε δει ποτέ η οικουμένη, καθώς το ναζιστικό πρόγραμμα της ατομικής είχε πλησιάσει επικινδύνως στην αποκάλυψη των πυρηνικών μυστικών. Τι σχέση όμως έχει αυτό με το τεφλόν; Μεγάλη και καθοριστική!

Το τεφλόν ανακαλύφθηκε συμπτωματικά το 1938 από τον Roy Plunkett (αν και ο ίδιος έλεγε πάντα ότι παρά το ευτυχές λάθος, διέθετε το μυαλό ώστε να αναγνωρίσει την καινοτομία που είχε συμπτωματικά μπροστά του), μέσα στη σωρεία των προϊόντων από πολυμερή που έβγαιναν από τα αμερικανικά εργαστήρια του καιρού, και όταν ξεκίνησε η αμερικανική ιστορία με την ατομική βόμβα, το προϊόν αποδείχθηκε ιδανικό καθώς μπορούσε να χειριστεί καλύτερα τα ιδιαιτέρως πτητικά συστατικά της πρώτης βόμβας.

Η ζήτηση για το τεφλόν εκτοξεύτηκε, καθώς ήταν πια αναπόσπαστο μέλος της πυρηνικής προσπάθειας. Μετά τον πόλεμο και την ολοκληρωτική καταστροφή των δύο ιαπωνικών πόλεων, το τεφλόν δεν είχε πια χρησιμότητα και όπως ξέρουμε σύντομα θα χρησιμοποιούταν για ειρηνικούς σκοπούς, ζώντας πια ως αντικολλητική επίστρωση σε τηγάνια και κατσαρολικά!

Η σακχαρίνη

Το περίφημο τεχνητό γλυκαντικό ανακαλύφθηκε το 1879 από τον χημικό Ira Remsen (έγινε αργότερα πρύτανης του Πανεπιστημίου Jonhs Hopkins), σε μια εποχή βέβαια που η μανία με τον έλεγχο των κιλών δεν είχε ξεσπάσει και ο κόσμος δεν είχε κανένα πρόβλημα να απολαμβάνει την παραδοσιακότατη φυσική ζάχαρη. Η σακχαρίνη πέρασε στα ψιλά της επιστήμης αλλά και της αγοράς, καθώς καμία ανάγκη δεν επέβαλε τη χρήση της τεχνητής γλυκαντικής ουσίας. Όλα άλλαξαν όμως όταν ήρθε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος και η ελεγχόμενη κατανάλωση σε βασικά αγαθά που επέβαλε, καθώς οι ελλείψεις ήταν εκτεταμένες. Την ώρα που και η ζάχαρη δινόταν πια σε λιγοστές καθημερινές μερίδες, η σακχαρίνη επιστρατεύτηκε ως φτηνό και άφθονο υποκατάστατο και το αμερικανικό κοινό την αγόραζε πια μανιωδώς.

Στο Μεσοπόλεμο η σακχαρίνη πέρασε και πάλι στην αφάνεια, αν και με την έλευση του Β’ Παγκοσμίου, το γλυκαντικό έζησε και πάλι ένδοξες στιγμές. Μόνο που μετά το τέλος αυτής της σύρραξης η σακχαρίνη δεν θα έμπαινε και πάλι στο περιθώριο, καθώς πλέον ήταν ο βασικός σύμμαχος του Δυτικού στην οδύσσειά του να χάσει βάρος! Η σακχαρίνη επιβίωσε από την επιστροφή της ζάχαρης και πλέον φιγούραρε στις καφετέριες δίπλα στο φυσικό αντίστοιχό της ως εναλλακτικό διαίτης…

Ο φούρνος μικροκυμάτων

Πριν γίνουν παγκόσμια σταθερά των κουζινών της Δύσης, τα μικροκύματα ήταν μια απλή παρενέργεια των εκπομπών των ραντάρ του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Κι εδώ μπαίνει ο αυτοδίδακτος μηχανικός Percy Spencer, ο οποίος έκανε τη δική του έρευνα πάνω στα μάγνητρα (βασικό εξάρτημα των συστημάτων ραντάρ) και ανακάλυψε κάποια στιγμή ότι η μπάρα σοκολάτας που είχε στην τσέπη του έλιωσε! Θεώρησε τότε ως υπαίτιο για την καταστροφή της λιχουδιάς του τα μικροκύματα που εκπέμπονταν από τα μάγνητρα και παρήγαν θερμότητα. Και βέβαια έλεγξε τη θεωρία του ανατινάζοντας αυγά και ποπκόρν μέσω μικροκυμάτων!

Όταν βαρέθηκε να παίζει με το νέο και εκρηκτικό του παιχνίδι, ενημέρωσε την επιστημονική κοινότητα για την ανακάλυψή του και έβαλε τους υπαλλήλους του να ψάξουν λειτουργικές χρήσεις, καθώς δεν μπορεί, όλο και κάποια χρησιμότητα θα είχε η θερμαντική λειτουργία των μικροκυμάτων. Οι πρώτοι φούρνοι μικροκυμάτων κυκλοφόρησαν το 1955 και άλλαξαν οριστικά τον τρόπο προετοιμασίας του φαγητού…

Η σύριγγα μιας χρήσης

Όποιος έχει ζήσει την εμμονή με το HIV/AIDS που χτύπησε τα εθνικά συστήματα υγείας τη δεκαετία του 1980 ξέρει καλά ότι το να μοιράζεσαι τη σύριγγα είναι ο γρηγορότερος τρόπος να εξαπλωθούν ασθένειες και ιοί. Παρά ταύτα, η σύριγγα ήταν ανέκαθεν αναγκαιότητα στα χαρακώματα του πολέμου ως τρόπος να χορηγηθούν άμεσα παυσίπονα στους τραυματίες της πρώτης γραμμής.

Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου, για παράδειγμα, οι τραυματισμένοι στρατιώτες έπρεπε να υπομένουν τους αφόρητους πόνους μέχρι να μεταφερθούν στις ιατρικές σκηνές των μετόπισθεν και να λάβουν τη λυτρωτική δόση της μορφίνης. Και τότε, μέχρι το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου, οι παλιές σύριγγες από γυαλί και μέταλλο αντικαταστάθηκαν από το Syrette, την ένεση που ήταν συμπαγής (περιορίζοντας τη δόση που μπορούσε να χορηγήσει) και μιας χρήσεως φυσικά. Οι Syrettes μοιράζονταν στους στρατιώτες με έτοιμες δόσεις μορφίνης εντός τους και ήταν αυτό που θα λειτουργούσε ως βάση για την κατοπινή εξέλιξή τους σε ιατρικό προϊόν γενικής χρήσης, καμωμένο πια από πλαστικό…

Η Disney

Όχι, ο Γουόλτ Ντίσνεϊ δεν έφτιαξε την ομώνυμη εταιρία καταμεσής του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου! Όλοι ξέρουμε ότι το περίφημο στούντιο κινουμένων σχεδίων απολάμβανε ήδη χρόνια επιτυχίας, καθώς τα πρώτα καρτούν είχαν ξεπηδήσει από τα εργαστήριά του από τη δεκαετία του 1920 ακόμα.

Ο Ντίσνεϊ κατάφερε πάντως να προσγειώσει ανώμαλα τη φίρμα του τόσο με την κυκλοφορία μιας σειράς από εισπρακτικές αποτυχίες (που σήμερα ονομάζουμε κλασικά κινούμενα σχέδια) όσο και την ηχηρή άρνησή του να επιτρέψει στους σχεδιαστές του να φτιάξουν το δικό τους σωματείο. Μέχρι να συνθηκολογήσει ο Ντίσνεϊ στις συνδικαλιστικές απαιτήσεις των υπαλλήλων του, η εταιρία του ήταν στα πρόθυρα της χρεοκοπίας!

Και τότε παρενέβη η αμερικανική κυβέρνηση, αν και για άλλους σκοπούς: φοβούμενη την εξάπλωση του φασισμού στη Λατινική Αμερική, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση πρόσφερε στον Γουόλτ ένα πληρωμένο ταξίδι στη Βραζιλία, την Αργεντινή και τη Χιλή με σκοπό να φτιάξει ο μεγάλος κομίστας μια σειρά από προπαγανδιστικά καρτούν που θα συμφιλίωναν τις τεταμένες διεθνείς σχέσεις και θα έκαναν γνωστό στον κόσμο τον ιδιαίτερο λατινοαμερικάνικο πολιτισμό.

Ήταν ακριβώς η υπόγεια συμφωνία του Ντίσνεϊ με τον αμερικανικό στρατό που έσωσε την παραπαίουσα φίρμα του και αν δεν ήταν ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και οι νέες προπαγανδιστικές ταινίες του, η Ντίσνεϊ δεν θα γινόταν ο κολοσσός που ξέρουμε…