Εκτενείς αναφορές στο Κυπριακό, την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο, περιφερειακά ζητήματα, καθώς και το μεταναστευτικό περιελάμβανε η ομιλία του Προέδρου της Κύπρου Νίκου Αναστασιάδη, ο οποίος υποδέχθηκε τον Πάπα Φραγκίσκο στο Προεδρικό Μέγαρο, στη Λευκωσία.
Στον χαιρετισμό του στην εκδήλωση προσφώνησης του Πάπα Φραγκίσκου του Διπλωματικού Σώματος, εκπροσώπων των Αρχών της Δημοκρατίας και της κοινωνίας των πολιτών, ο κ. Αναστασιάδης ανέφερε, μεταξύ άλλων, πως η επίσκεψη του ποντίφικα στη χώρα «αποτελεί ύψιστη τιμή», ενώ εξήρε τις διπλωματικές ενέργειες και πρωτοβουλίες του Βατικανού σε διεθνές επίπεδο, πίσω από τις οποίες βρίσκονται αξίες για μία «κοινωνία με ανθρωποκεντρικό προσανατολισμό» και αρχές κοινές με αυτές της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Ολόκληρη η ομιλία του κ. Αναστασιάδη έχει ως εξής:
«Άγιε Πατέρα,
Αποτελεί ύψιστη τιμή για την Πολιτεία, του ιδίου προσωπικά αλλά και ολόκληρου του λαού της Κύπρου να σας υποδεχόμαστε σήμερα στην Κυπριακή Δημοκρατία.
Η επίσκεψή σας, η δεύτερη επίσημη Προκαθήμενου της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, στην χώρα μας, συνιστά ιστορική στιγμή, προκαλεί αισθήματα ιδιαίτερης συγκίνησης και ειλικρινούς χαράς.
Η Κύπρος ως σταθμός στα βήματα των μεγάλων ιεραποστόλων και ένας από τους πρώτους κρίκους στη χριστιανική αλυσίδα, καθορίστηκε και καθόρισε τη διάδοση του Χριστιανισμού.
Την ίδια στιγμή, το φιλόξενο νησί μας υπήρξε, ανέκαθεν, σημείο ειρηνικής συνεύρεσης λαών και μέρος ενός ευρύτερου γεωγραφικού χώρου, στον οποίο πολιτισμοί και θρησκείες βρίσκονται σε μια διαρκή διαλεκτική σχέση, συνυφαίνοντας ένα πολύμορφο και πολυπολιτισμικό περιβάλλον.
Σε μία εποχή μεστή προκλήσεων αλλά και ποικίλων προβλημάτων που μαστίζουν την ανθρωπότητα, η παρουσία σας σήμερα εδώ, εκπέμπει μηνύματα έμπνευσης, θάρρους και ελπίδας.
Μηνύματα αντίστοιχα με αυτά που, επίσης, στοχεύει η πολύπλευρη διεθνής διπλωματική και ευρύτερη δραστηριότητα που αναπτύσσει η Αγία Έδρα.
Μία αναντίλεκτα πολυσχιδής δραστηριότητα η οποία εδράζεται στη σειρά πρωτοβουλιών που αναλαμβάνει και υλοποιεί, με κύριο στόχο:
• Την ειρηνική συμβίωση των πολιτών ανεξαρτήτως διαφορετικότητας, φυλής, θρησκείας ή φύλου.
• Την προώθηση του διαλόγου των κρατών, των θρησκειών και των πολιτισμών.
• Τις σχέσεις καλής και αρμονικής γειτονίας.
• Την ειρηνική επίλυση των διμερών ή πολυμερών διαφορών, χωρίς τη χρήση βίας και της στρατιωτικής ισχύος.
Είναι σε αυτή τη μακραίωνη παράδοση και προσφορά που η Αγία Έδρα, εδραίωσε διαχρονικά, τον σημαίνοντα ρόλο που διεθνώς διαδραματίζει. Ένα ρόλο που ενίσχυσε η Αγιότητα σας μέσα από το ποιμαντικό της έργο, φέροντας τη δική σας σφραγίδα στην πορεία της.
Μια σφραγίδα που αποτυπώνει την ιδιαίτερη φροντίδα που επιδείξατε, ευθύς μετά την ενθρόνισή σας, στη μεταρρύθμιση και ανανέωση της Εκκλησίας, μέσα από τον επαναπροσανατολισμό του θεολογικού και πολιτισμικού χαρακτήρα του Καθολικισμού.
Με βαθιά προσήλωση στον Χριστιανισμό, προωθήσατε και προωθείτε τις αρχές και τις αξίες που αυτός πρεσβεύει, ως απάντηση στον όποιο τυφλό φανατισμό και μισαλλαδοξία. Αρχές και αξίες, οι οποίες υπερβαίνουν το ατομικό και εθνικιστικό συμφέρον και δημιουργούν μια κοινωνία με ανθρωποκεντρικό προσανατολισμό.
Και δεν είναι τυχαίος, Άγιε Πατέρα, και ο χαρακτηρισμός που δικαίως σας αποδίδεται ως «ο Πάπας των φτώχων», αφού μέσα από τις δράσεις σας αναδεικνύεται η ιδιαίτερη ευαισθησία και μέριμνα έναντι της διαφύλαξης και ενίσχυσης των απανταχού δοκιμαζόμενων συνανθρώπων μας, πέραν της όποιας θρησκείας και καταγωγής.
Ενδεικτική του σαφούς οραματισμού σας, είναι η σημασία που αποδίδετε για μια ανθρώπινη και ανεκτική χριστιανοσύνη, ως ισχυρού μέσου για την επικράτηση των αξιών της ειρήνης, της αλληλεγγύης και της αδελφοσύνης μεταξύ των λαών.
Ενός οραματισμού που στοχεύει:
• Στην προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
• Την εξάλειψη της ανέχειας και την επίτευξη μιας βιώσιμης ανάπτυξης προς όφελος και των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού.
• Την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, του θρησκευτικού φονταμενταλισμού και του ρατσισμού.
• Του βίαιου εκτοπισμού εκατομμυρίων ανθρώπων.
• Την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Άγιε Πατέρα,
Θέλω να σας διαβεβαιώσω πως το ίδιο όραμα, μοιραζόμαστε εξίσου, ως Κυπριακή Δημοκρατία, πετυχαίνοντας μέσα από τις εισηγήσεις, τις προτάσεις, και το σημαίνον φάσμα των περιφερειακών συνεργασιών που αναπτύσσουμε, να καταστήσουμε την Κύπρο έναν ισχυρό πυλώνα σταθερότητας, ασφάλειας, ειρηνικής συνύπαρξης και ευημερίας στην περιοχή μας.
Την ίδια ώρα συμμεριζόμαστε την δική σας έντονη ανησυχία για την επαπειλούμενη περιβαλλοντική καταστροφή, όπως αυτή αποτυπώνεται, ανάμεσα σε άλλα, στην Εγκύκλιό σας “Laudato si” [ας είναι ευλογημένο].
Αναγνωρίζοντας τις συνέπειες από την κλιματική αλλαγή αναλάβαμε μια περιφερειακή πρωτοβουλία με στόχο τη συγκέντρωση κορυφαίων επιστημόνων και φορέων λήψης αποφάσεων των χωρών της περιοχής, αποσκοπώντας στην ανάπτυξη πρακτικών και εφικτών λύσεων που θα μειώνουν ή εξαλείψουν τους κινδύνους μιας ενδεχόμενης καταστροφής.
Άγιε Πατέρα,
Κατά την πρόσφατη επίσκεψή σας στο κέντρο υποδοχής των Ιησουϊτών στη Ρώμη αναφέρατε στους μετανάστες και πρόσφυγες που ζουν εκεί: “Εσείς γνωρίζετε καλά τι σημαίνει να ζει κανείς χωρίς δικαιώματα και ελευθερία. Πολύ συχνά βρίσκεστε αντιμέτωποι με ολική έλλειψη ανθρωπιάς και με την αδιαφορία”.
Ο λαός της Κύπρου βίωσε στον μεγαλύτερο βαθμό και γνωρίζει καλύτερα από τον καθένα τον πόνο του ξεριζωμού και της προσφυγιάς από τις πατρογονικές εστίες.
Όπως άλλωστε, αναφέρεται χαρακτηριστικά στις Πράξεις των Αποστόλων, είναι στην Κύπρο που βρήκαν καταφύγιο και οι διωγμένοι μαθητές, μετά τον λιθοβολισμό του Πρωτομάρτυρα Στεφάνου.
Όπως ακριβώς και η δική σας φιλοσοφία “Υποδεχόμαστε, προστατεύουμε, προωθούμε και ενσωματώνουμε”, ως Κυβέρνηση επιδεικνύουμε πλήρη σεβασμό στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των μεταναστών.
Ωστόσο, η Κύπρος κατέστη η πρώτη χώρα προορισμού, κατ’ αναλογία πληθυσμού στην υποδοχή προσφύγων, αλλά και μεγάλων ροών παράτυπων μεταναστών, μέσω των κατεχομένων περιοχών, αντιμετωπίζοντας υπέρμετρες δυσκολίες ως προς τη διαχείρισή τους, υπέρμετρες δυσκολίες όσον αφορά την προστασία της δημογραφικής σύνθεσης.
Είναι για αυτό το λόγο που θα θέλαμε να εκφράσουμε ως Πολιτεία ευγνώμονες ευχαριστίες για την πρωτοβουλία να μεταφέρετε 50 μετανάστες από την Κύπρο στην Ιταλία.
Η συμβολική πρωτοβουλία σας αποτελεί, πρωτίστως, ηχηρό μήνυμα για την αναγκαιότητα και την απαραίτητη αναθεώρηση της μεταναστευτικής πολιτικής της ΕΕ, ούτως ώστε να γίνει αφενός πιο δίκαιος καταμερισμός τόσο της διαχείρισης του προβλήματος και αφετέρου πιο ανθρώπινη η διαβίωση των μεταναστών στα κράτη μέλη.
Άγιε Πατέρα,
Είναι αναντίλεκτο γεγονός, από τα όσα ενδεικτικά ανέφερα ότι μοιραζόμαστε κοινές ανησυχίες και οραματισμούς. Αγία Έδρα και Κυπριακή Δημοκρατία, από την εγκαθίδρυση των μεταξύ μας επίσημων διπλωματικών σχέσεων, το 1973, συνεργαζόμαστε εποικοδομητικά επί σειρά ζητημάτων.
Ισχυρή βούληση και επιδίωξή μας, όπως σας είχα τονίσει και κατά τις επισκέψεις μου στην Αγία έδρα, το 2014 και το 2019, ήταν και παραμένει η περαιτέρω ενδυνάμωση και εμβάθυνση των άριστων δεσμών που χαρακτηρίζουν τις διμερείς μας σχέσεις και την αμοιβαία επωφελή συνεργασία μας.
Μέσα σ’ αυτά τα πλαίσια εντάσσεται και η απόφαση που λήφθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο την προηγούμενη εβδομάδα, για την εκμίσθωση κρατικής γης στην Κυβέρνηση του Βατικανού με σκοπό την ανέγερση Πρεσβείας στη Λευκωσία.
Άγιε Πατέρα,
Ως ευστόχως σημειώνετε με αφορμή την πανδημία του κορονοϊού στο “Κοινό Μήνυμα για την Προστασία της Δημιουργίας” που εκδώσατε με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο και τον Justin Welby, Αρχιεπίσκοπο του Καντέρμπουρι:
“Η ταχεία εξάπλωση της λοίμωξης σήμαινε ότι εξαρτηθήκαμε ο ένας από τον άλλον στις προσπάθειές μας να παραμείνουμε ασφαλείς”, και συνεχίζοντας υποδεικνύετε ότι “κανείς δεν είναι ασφαλής μέχρι να είναι όλοι ασφαλείς», επειδή «με τις πράξεις μας επηρεάζουμε πραγματικά ο ένας τον άλλον”.
Αν κάτι κατέδειξε η πανδημία του κορωνοϊού, είναι πως, οι επιπτώσεις τόσο αυτής ή και άλλων ανάλογων κρίσεων υπερβαίνουν τα κρατικά σύνορα, γι’ αυτό είναι ύψιστης σημασίας η λήψη συντονισμένης δράσης σε διεθνές επίπεδο και η κοινή πορεία μέσα σε πνεύμα αλληλεγγύη και αδελφοσύνης.
Άγιε Πατέρα,
Δεν θα μπορούσα να μην αναφερθώ και στο πρόβλημα που η μικρή μου πατρίδα, η Κυπριακή Δημοκρατία αντιμετωπίζει και για το οποίο επιδεικνύετε ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Δυστυχώς, ο λαός της Κύπρου, Ελληνοκύπριοι, Τουρκοκύπριοι, Μαρωνίτες, Λατίνοι και Αρμένιοι, υποφέρουν εδώ και 47 χρόνια σαν αποτέλεσμα της Τουρκικής εισβολής και συνεχιζόμενης κατοχής του 36% του εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Δεν θα μπορούσα να μην αναφερθώ στην παρουσία 35.000 Τουρκικών κατοχικών στρατευμάτων, τον εκτοπισμό και προσφυγοποίηση 170.000 Ελληνοκυπρίων, μεταξύ των οποίων και μέλη των θρησκευτικών ομάδων του νησιού.
Δεν θα μπορούσα να μην αναφερθώ σο δράμα και την αγωνία των συγγενών όσων αγνοούνται.
Ούτε βεβαίως, γνωρίζοντας τις ευαισθησίες σας, να παρέλειπα την αναφορά στη σύληση των πολιτιστικών και θρησκευτικών μνημείων στα κατεχόμενα εδάφη, που βάναυσα προσβάλλουν τις οικουμενικές αρχές της ανθρωπότητας.
Άγιε Πατέρα,
Πριν από δύο χρόνια στο Άμπου Ντάμπι, μαζί με τον Μεγάλο Ιμάμη του Αλ-Αζχάρ, μιλήσατε “στο όνομα των λαών που έχασαν την ασφάλειά τους, την ειρήνη και τη δυνατότητα να ζήσουν μαζί, πέφτοντας θύματα καταστροφής του πολέμου”, στέλνοντας έτσι ένα ισχυρό μήνυα για να επικρατήσει η αδελφοσύνη μεταξύ των κρατών αλλά και των λαών χάριν της ειρήνης.
Προς αυτήν την κατεύθυνση εδώ και 47 χρόνια, παρά τις οδυνηρές υποχωρήσεις της ελληνοκυπριακής κοινότητας, την αποφασιστικότητα και πολιτική βούληση που επιδείξαμε προκειμένου να επιτύχουμε μια λειτουργική και βιώσιμη λύση που θα οδηγούσε σε ένα κράτος απόλυτα εναρμονισμένο με τα ευρωπαϊκά ιδεώδη, σε ένα κράτος απαλλαγμένο από στρατεύματα κατοχής, αναχρονιστικές εγγυήσεις ή εξαρτήσεις τρίτων, δυστυχώς, λόγω της τουρκικής αδιαλλαξίας, παραμένουμε η μόνη διαιρεμένη χώρα στην Ευρώπη.
Το χειρότερο, Άγιε Πατέρα, είναι πως παρά τα Ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών, τις παρεμβάσεις της διεθνούς κοινότητας αλλά και της Ε.Ε., αντί να επιτύχουμε την επανένωση της πατρίδας μας, που είναι το ποθητό, παρατηρούμε μια όξυνση της Τουρκικής αδιαλλαξίας που, εγκαταλείποντας τη βάση λύσης όπως τα Ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών υπαγορεύουν, επιδιώκουν την εδραίωση της διχοτόμησης με την αξίωση δημιουργία δύο ανεξάρτητων κρατών.
Μια αδιαλλαξία που εκδηλώνεται και μέσα από μια πρωτόγνωρη επιθετικότητα που οδηγεί στην αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της ΚΔ, είτε στο έδαφος είτε στη θάλασσα, από την μια με την παραβίαση του καθεστώτος προστασίας της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου και από την άλλη με την παραβίαση του διεθνούς δικαίου της θάλασσας, αμφισβητώντας το 40% της ΑΟΖ της ΚΔ, εις βάρος όχι μόνο των Ελληνοκυπρίων, που συμπεριλαμβάνονται και οι θρησκευτικές ομάδες, αλλά και των Τουρκοκυπρίων.
Την ίδια στιγμή, παρατηρούμε μια περαιτέρω στρατικοποίηση των κατεχομένων αλλά και μια ρητορική πως τάχα η Κύπρος είναι μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Άγιε Πατέρα,
Όπως πρόσφατα, στο πλαίσιο της διαθρησκευτικής συνάντησης για την Ειρήνη, είχατε αναφέρει: “Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε οι ζωές ολόκληρων λαών να γίνουν απλά πιόνια σε ένα παιχνίδι εξουσίας”.
Να μου επιτρέψετε να πρόσθετα πως δεν μπορούμε να επιτρέψουμε την αλαζονεία που δημιουργεί η δύναμη του ισχυρού να προσαρμόζει το διεθνές δίκαιο με στενά κρατικά συμφέροντα.
Εκείνο που θα ήθελα να σας διαβεβαιώσω είναι πως, παρά την διαχρονικά αδιάλλακτη στάση της Τουρκίας, θα συνεχίσουμε τον αγώνα μας για αποκατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και επικράτησης της ειρήνης και αδελφοσύνης μεταξύ του συνόλου του λαού, Ελληνοκυπρίων, Τουρκοκυπρίων, Μαρωνιτών, Λατίνων και Αρμενίων.
Όραμα μας είναι να αναδείξουμε την Κύπρο σε μοντέλο ενός κράτους ειρηνικής συμβίωσης και συνδημιουργίας, επιτυχούς υπέρβασης ενός τραυματικού παρελθόντος, με πλήρη σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα του συνόλου των θρησκευτικών ομάδων του νησιού.
Ένα κράτος, πραγματικά κυρίαρχο και ανεξάρτητο, στο οποίο θα εφαρμόζονται και θα γίνονται σεβαστοί οι δημοκρατικοί θεσμοί, τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι αρχές και οι αξίες του ευρωπαϊκού ιδεώδους και των Ηνωμένων Εθνών.
Άγιε Πατέρα,
Η παγκόσμια αποδεχτή ηγετική δύναμη Σας και η εδώ παρουσία Σας τονώνει και ενισχύει τις προσπάθειες που καταβάλλουμε για επίλυση του εθνικού μας προβλήματος.
Πέραν της αποφασιστικής στάσης που αναμένουμε από τη διεθνή Κοινότητα, προσβλέπουμε, και είμαστε σίγουροι για αυτό, στη στήριξη της Αγίας Έδρας όσο και στη δική σας, προσωπική, σθεναρή παρέμβαση, προκειμένου να επιτευχθεί μία δίκαιη, βιώσιμη και λειτουργική λύση του Κυπριακού ζητήματος.
Πιστεύουμε στην παρέμβαση σας ως Πνευματικού Ηγέτη, ως Ανθρώπου αφοσιωμένου στην επικράτηση της παγκόσμιας Ειρήνης,
Άγιε Πατέρα,
Σήμερα, ίσως όσο ποτέ άλλοτε, η διεθνής κοινότητα, οι διεθνείς σχέσεις, η πολιτική και κοινωνική ζωή έχουν ανάγκη από πραγματικές ηθικές αξίες και πρότυπα, οι οποίες θα συμβάλλουν αποτελεσματικά στη βελτίωση και προαγωγή των διακρατικών, διαθρησκειακών, διακοινωνιακών και διανθρωπίνων σχέσεων.
Εν μέσω γενικευμένης παρακμής, ατομικισμού, υλισμού καθώς και ηθικής αποδόμησης και απαξίας, η δική σας ευρύτερη δράση ανάγεται στο πλέον ισχυρό πρότυπο.
Η έλευσή σας από τη Ρώμη, τη γη που βρίσκεται ο τάφος του Αποστόλου Πέτρου και ο τάφος του Αποστόλου Παύλου, στην Κύπρο, τη γη που βρίσκεται, υπό κατοχή ο τάφος του Αποστόλου Βαρνάβα, τη γη που περπάτησαν και δίδαξαν μαζί τις αρχές και αξίες του Χριστιανισμού, είναι υψηλού συμβολισμού.
Συμβολισμός που καθοδηγεί τη δική μας πορεία στον δικό τους βηματισμό.
Στηρίζοντας ο ένας τον άλλον στην πίστη, ως και οι ίδιοι έπραξαν, οφείλουμε να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε επιδεικνύοντας απόλυτη αφοσίωση προς την επίτευξη των κοινών μας στοχεύσεων για το μέλλον του Χριστιανισμού, της Ευρώπης και ολόκληρης της ανθρωπότητας.
Ευρισκόμενοι λίγες μέρες μόνο πριν από τη μεγάλη γιορτή της Χριστιανοσύνης, σε μία εποχή που διαιρέσεις, εντάσεις και συγκρούσεις ταλαιπωρούν τον κόσμο μας, ας αναγνωρίσουμε τον νεογέννητο Χριστό στο πρόσωπο κάθε κυνηγημένου και πονεμένου, στον κάθε άνθρωπο δίπλα μας.
Άγιε Πατέρα,
Νιώθω την ανάγκη να εκφράσω για ακόμη μια φορά τη βαθιά ευγνωμοσύνη και τις θερμές ευχαριστίες τόσο του ιδίου όσο και του Κυπριακού λαού για τη διακεκριμένη τιμή της υψηλής Επισκέψεώς Σας.
Σας καλωσορίζω και σας ευχαριστώ».
Πάπας Φραγκίσκος: Προσεύχομαι για τη δική σας ειρήνη, για την ειρήνη ολόκληρου του νησιού
Ας είναι για μας σημείο αναφοράς η Μεσόγειος που, στις μέρες μας, έχει δυστυχώς γίνει τόπος συγκρούσεων και ανθρωπιστικών τραγωδιών. Στην ομορφιά της, είναι η mare nostrum – “η θάλασσά μας”, η θάλασσα όλων των λαών που την αντικρίζουν ελπίζοντας να τους ενώνει αντί να τους χωρίζει, δήλωσε από την πλευρά του ο Πάπας Φραγκίσκος.
Στην ομιλία του κατά την εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο Προεδρικό Μέγαρο στη Λευκωσία, ο Προκαθήμενος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας αναφέρθηκε σε σειρά ζητημάτων αλλά και στο τραύμα που όπως είπε έχει υποστεί η Κύπρος τις τελευταίες δεκαετίες, ενώ χαρακτήρισε την Κύπρο μαργαριτάρι της περιοχής.
Όπως σημείωσε ο Ποντίφικας:
«’Κύριε Πρόεδρε της Δημοκρατίας,
Μέλη της Κυβερνήσεως και του Διπλωματικού Σώματος,
Αξιότιμες θρησκευτικές και πολιτικές αρχές,
Εκλεκτοί εκπρόσωποι της κοινωνίας και του κόσμου του πολιτισμού,
Κυρίες και κύριοι!
Σας απευθύνω ένα εγκάρδιο χαιρετισμό, εκφράζοντας τη χαρά μου διότι βρίσκομαι ανάμεσά Σας. Σας ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε, για το καλωσόρισμά σας εξ ονόματος όλου του πληθυσμού της νήσου. Ήρθα ως προσκυνητής σε μια χώρα που είναι μικρή γεωγραφικά, αλλά μεγάλη ιστορικά, σε ένα νησί που, στο πέρασμα των αιώνων, δεν χώρισε τους λαούς αλλά τους ένωσε, σε μια νήσος που το σύνορό της είναι η θάλασσα, σε έναν τόπο που αποτελεί την ανατολική πύλη προς την Ευρώπη και τη δυτική προς τη Μέση Ανατολή. Είστε μια ανοιχτή πύλη και ένα λιμάνι που συνδέει την Μεσόγειο. Η Κύπρος, σταυροδρόμι πολιτισμών, έχει μέσα της μια έμφυτη κλίση συναστήσεως, που τρέφεται από την καλοσύνη που χαρακτηρίζει τους Κυπρίους.
Έχουμε μόλις τιμήσει τον πρώτο Πρόεδρο αυτής της Δημοκρατίας, τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και, με τη χειρονομία αυτή, επιθυμούσα να τιμήσω όλους τους πολίτες. Το όνομά του, Μακάριος, μας θυμίζει τα αρχικά λόγια της πρώτης ομιλίας του Ιησού: των Μακαρισμών (βλ. Μτ 5,3-12). Ποιος είναι μακάριος; Ποιος είναι πραγματικά χαρούμενος και ευλογημένος, σύμφωνα με τη χριστιανική πίστη με την οποία αυτή η χώρα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη; Ο κάθε άνθρωπος μπορεί να είναι μακάριος και, πρώτα απ’ όλα, οι φτωχοί τω πνεύματι, όσοι έχουν πληγωθεί από αυτή τη ζωή, όσοι ζουν με ταπεινότητα και ευσπλαχνία, εκείνοι που, χωρίς να τραβούν το βλέμμα των άλλων, ασκούν δικαιοσύνη και οικοδομούν την ειρήνη. Οι Μακαρισμοί, αγαπητοί φίλοι, είναι το αιώνιο σύνταγμα του Χριστιανισμού. Να ζούμε τους Μακαρισμούς, επιτρέπει το Ευαγγέλιο να είναι πάντα επίκαιρο και εμπλουτίζει την κοινωνία με ελπίδα. Οι Μακαρισμοί είναι η πυξίδα που καθοδηγεί, σε οποιοδήποτε γεωγραφικό πλάτος, τους δρόμους που ακολουθούν οι Χριστιανοί στην οδοιπορία της ζωής.
Ακριβώς εδώ, όπου συναντώνται η Ευρώπη και η Ανατολή, ξεκίνησε η πρώτη μεγάλη πολιτιστική υπαγωγή του Ευαγγελίου στην ήπειρο, και είναι συναρπαστικό για μένα να ανατρέχω στα βήματα των πρώτων μεγάλων ιεραπόστολων, ιδιαίτερα των Αγίων Αποστόλων Παύλου, Βαρνάβα και Μάρκου. Εδώ είμαι λοιπόν, ως προσκυνητής ανάμεσά σας, με σκοπό να περπατάω την χώρα σας, αγαπητοί Κύπριοι, με όλους εσάς. Επιθυμώ να μεταφέρεται από εδώ στην Ευρώπη το χαρμόσυνο μήνυμα, εν ονόματι των Μακαρισμών. Αυτό που πράγματι οι πρώτοι Χριστιανοί πρόσφεραν στον κόσμο μέσω της αγαθής δύναμης του Αγίου Πνεύματος ήταν ένα πρωτόγνωρο μήνυμα ομορφιάς. Ήταν η απροσδόκητη δροσιά μιας μακαριότητας που μπορούσε να επιτευχθεί από όλους, που κατέκτησε τις καρδιές και κέρδισε τις ελευθερίες πολλών ανθρώπων.
Από την άποψη αυτή, η Κύπρος έλαβε μια ιδιαίτερη κληρονομιά, είναι αγγελιοφόρος ομορφιάς μεταξύ των ηπείρων. Η Κύπρος ακτινοβολεί ομορφιά στην επικράτειά της, η οποία πρέπει να προστατεύεται και να διαφυλάσσεται με κατάλληλες περιβαλλοντικές πολιτικές, σε συμφωνία με τους γείτονές της. Η ομορφιά λάμπει επίσης στην αρχιτεκτονική της, στην Τέχνη της και ιδιαίτερα στη θρησκευτική της τέχνη, στα θρησκευτικά της χειροτεχνήματα και στους πολλούς αρχαιολογικούς θησαυρούς της. Αντλώντας μια εικόνα από τη θάλασσα που μας περιβάλλει, θα έλεγα ότι αυτό το νησί μοιάζει με ένα μαργαριτάρι μεγάλης αξίας στην καρδιά της Μεσογείου.
Ένα μαργαριτάρι, όμως, γίνεται αυτό που είναι χάρη στην πάροδο του χρόνου. Χρειάζονται χρόνια για να γίνει συμπαγές και λαμπερό. Έτσι, η ομορφιά αυτής της γης πηγάζει από τους πολιτισμούς που διασταυρώθηκαν και αναμίχθηκαν κατά τη διάρκεια των αιώνων. Ακόμη και σήμερα, το φως της Κύπρου έχει πολλές όψεις. Υπάρχουν τόσοι πολλοί λαοί και άνθρωποι που, με διαφορετικές αποχρώσεις, συνθέτουν την γκάμα των χρωμάτων σε αυτόν τον πληθυσμό. Συλλογίζομαι επίσης την παρουσία πολλών μεταναστών, το μεγαλύτερο ποσοστό μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεν είναι εύκολο να διατηρηθεί η πολύχρωμη και πολυεδρική ομορφιά του συνόλου. Απαιτεί όμως χρόνο και υπομονή, όπως και την περίπτωση διαμορφώσεως ενός μαργαριταριού, καθώς και μια ευρεία προοπτική που αγκαλιάζει την πληθώρα των πολιτισμών και ατενίζει το μέλλον με προνοητικότητα. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό να προστατεύουμε και να προάγουμε κάθε συνιστώσα της κοινωνίας, ιδιαίτερα τις μειονότητες. Αναφέρομαι επίσης σε διάφορα Καθολικά σώματα που θα ωφελούνταν από την κατάλληλη θεσμική αναγνώριση, ώστε η συνεισφορά τους στην κοινωνία μέσω των έργων τους, ιδίως των εκπαιδευτικών και φιλανθρωπικών, να ορίζεται σαφώς από το νόμο Σας.
Ένα μαργαριτάρι αναδεικνύει την ομορφιά του ξεπερνώντας πολλές δυσκολίες. Γεννιέται στο σκοτάδι, όταν το στρείδι ‘υποφέρει’ από μια απρόσμενη επίσκεψη που απειλεί την ασφάλειά του, όπως, παραδείγματος χάριν, εξαιτίας ενός κόκκου άμμου που το ερεθίζει. Για να προστατευτεί, αντιδρά αφομοιώνοντας ό,τι το έχει πληγώσει. Περιτυλίγει ό,τι είναι επικίνδυνο και άγνωστο και το μεταμορφώνει σε ομορφιά, σε μαργαριτάρι. Το μαργαριτάρι της Κύπρου έχει επισκιαστεί από την πανδημία, η οποία έχει εμποδίσει πολλούς επισκέπτες να έρθουν και να δουν την ομορφιά της, επιδεινώνοντας, όπως και σε άλλες χώρες, τις επιπτώσεις της οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσης. Σε αυτή την περίοδο ανάκαμψης, ωστόσο, δεν είναι ο υπέρμετρος ενθουσιασμός για ανάκτηση όσων έχουν χαθεί που θα εγγυηθεί σταθερή και μακροχρόνια ανάπτυξη, αλλά η δέσμευση για προώθηση της αναγέννησης της κοινωνίας.
Ιδιαίτερα μέσω της σθεναρής καταπολέμησης της διαφθοράς και της κοινωνικής δυσφορίας που υπονομεύουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Συλλογίζομαι, για παράδειγμα, στο εμπόριο ανθρώπων.
Αλλά η πληγή που περισσότερο πονά αυτή τη χώρα είναι το τρομερό τραύμα που έχει υποστεί τις τελευταίες δεκαετίες. Συλλογίζομαι τον εσωτερικό πόνο εκείνων που δεν μπορούν να επιστρέψουν στα σπίτια τους και στους χώρους λατρείας τους. Προσεύχομαι για τη δική σας ειρήνη, για την ειρήνη ολόκληρου του νησιού, και το εύχομαι με όλη μου την καρδιά. Η οδός προς την ειρήνη, που θεραπεύει τις συγκρούσεις και αναγεννά την ομορφιά της αδελφοσύνης, χαρακτηρίζεται από μία λέξη: τον διάλογο. Πρέπει να βοηθήσουμε τους εαυτούς μας να πιστέψουμε στην μακρόθυμη και ήπια δύναμη του διαλόγου, αντλώντας την από τους Μακαρισμούς. Γνωρίζουμε πως δεν πρόκειται για έναν εύκολο δρόμο, είναι μάλλον μακρύς και γεμάτο καμπές. Δεν υπάρχει όμως εναλλακτική επιλογή για την επίτευξη συμφιλίωσης. Ας θρέψουμε την ελπίδα με τη δύναμη των χειρονομιών αγάπης, αντί να αποθέσουμε τις ελπίδες μας σε χειρονομίες δύναμης διότι υπάρχει μια δύναμη χειρονομιών που προετοιμάζει την ειρήνη. Όχι εκείνη των χειρονομιών δύναμης, απειλών, αντιποίνων και επιδείξεων ισχύος, αλλά εκείνη των έργων αγάπης και συγκεκριμένων βημάτων προς το διάλογο. Αναφέρομαι, για παράδειγμα, στη δέσμευση για μια ειλικρινή αντιμετώπιση της αλήθειας που θέτει πρώτα τις ανάγκες του πληθυσμού, σε μια ολοένα και πιο ενεργή συμμετοχή της διεθνούς κοινότητας και για τη διαφύλαξη της θρησκευτικής και πολιτιστικής σας κληρονομιάς. Αναφέρομαι, στην επιστροφή αυτού που είναι ιδιαίτερα αγαπητό στον λαό, όπως τα ιερά του μέρη ή τουλάχιστον τα ιερά του αντικείμενα. Από αυτή την άποψη, θα ήθελα να εκφράσω την εκτίμηση και τη στήριξή μου προς το Religious Track of the Cyprus Peace Project (Διάλογο θρησκευτικών Ηγετών Κύπρου), που προωθείται από την Πρεσβεία της Σουηδίας ώστε να ενθαρρύνουν τον διάλογο μεταξύ των θρησκευτικών ηγετών.
Εκείνοι οι καιροί που δεν φαίνονται ευνοϊκοί και στους οποίους ο διάλογος εξασθενεί, είναι ακριβώς αυτοί που μπορούν να προετοιμάσουν την ειρήνη. Για άλλη μια φορά το μαργαριτάρι μας το θυμίζει. Κάθε μαργαριτάρι σχηματίζεται στο σκοτάδι της υπομονής της ύφανσης νέων ουσιών μαζί με τον παράγοντα που το έχει πληγώσει. Σε τέτοιες στιγμές, ας μην επιτρέπουμε να κυριαρχήσει το μίσος, ας μην εγκαταλείπουμε την επούλωση των πληγών, ας μην ξεχνάμε το δράμα των αγνοουμένων ανθρώπων. Και όποτε μπαίνουμε στον πειρασμό να αισθανόμαστε ότι χάνουμε το θάρρος μας, ας σκεφτόμαστε τις μελλοντικές γενιές, που ελπίζουν να κληρονομήσουν ένα ειρηνικό και συνεκτικό κόσμο που συνεργάζεται, αντί ένα κόσμο κατοικημένο από αιώνιες διαμάχες και μολυσμένο από ανεπίλυτες διαφορές. Γι’ αυτό υπάρχει ο διάλογος. Χωρίς αυτόν η καχυποψία και η πικρία μεγαλώνουν. Ας είναι για μας σημείο αναφοράς η Μεσόγειος που, στις μέρες μας, έχει δυστυχώς γίνει τόπο συγκρούσεων και ανθρωπιστικών τραγωδιών. Στη ομορφιά της, είναι η mare nostrum «η θάλασσά μας», η θάλασσα όλων των λαών που την αντικρίζουν ελπίζοντας να τους ενώνει αντί να τους χωρίζει. Η Κύπρος είναι ένα γεωγραφικό, ιστορικό, πολιτιστικό και θρησκευτικό σταυροδρόμι και χάρη σε αυτή τη θέση μπορεί να προωθεί έργα ειρήνης. Ας γίνει ένα ανοικτό εργοτάξιο οικοδόμησης της ειρήνης στη Μεσόγειο.
Η ειρήνη δεν γεννιέται συχνά από τις πράξεις μεγάλων προσωπικοτήτων, αλλά από την καθημερινή αποφασιστικότητα των απλών ανθρώπων. Η ευρωπαϊκή ήπειρος έχει ανάγκη από τη συμφιλίωση και την ενότητα, χρειάζεται θάρρος και ώθηση για να προχωρήσει διότι τα τείχη φόβου και οι αρνησικυρίες που υπαγορεύονται από εθνικιστικά συμφέροντα δεν θα τη βοηθήσουν να προχωρήσει μπροστά, ούτε η οικονομική ανάκαμψη από μόνη της θα εγγυηθεί την ασφάλεια και τη σταθερότητά της. Ας θυμηθούμε την ιστορία της Κύπρου και θα δούμε πώς η συνάντηση και η υποδοχή των άλλων έχουν αποφέρει ευεργετικούς καρπούς μακροπρόθεσμα. Όχι μόνο σε ό,τι αφορά την ιστορία του Χριστιανισμού, για τον οποίο η Κύπρος υπήρξε το «εφαλτήριο» για εξάπλωση στην ήπειρο, αλλά και ως προς την οικοδόμηση μιας κοινωνίας που έχει βρει τον πλούτο της στην ενσωμάτωση. Αυτό το πνεύμα της διεύρυνσης, αυτή η ικανότητά εκείνου που βλέπει πέρα από τα σύνορα του μπορεί μόνο να τον αναζωογονεί και επιτρέπει την ανάκτηση της χαμένης ακτινοβολίας.
Κάνοντας αναφορά στην Κύπρο, οι Πράξεις των Αποστόλων αφηγούνται πως ο Παύλος και ο Βαρνάβας “Διελθόντες δε όλην την νήσον” έφτασαν στην Πάφο (βλ. Πραξ 13,6). Είναι χαρά για μένα να διασχίζω την ιστορία και τη ψυχή αυτής της γης κατά τη διάρκεια αυτών των ημερών, καθώς επιθυμώ ότι ο πόθος της για την ενότητα και το μήνυμα ομορφιάς που στέλνει να συνεχίσουν να καθοδηγούν την πορεία της. Ο Θεός να ευλογεί την Κύπρο!».
