Η κυβέρνηση του Σουδάν ανακοίνωσε χθες Τετάρτη την πρόθεσή της να παραδώσει στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ) τον Όμαρ ελ Μπασίρ, τον αυταρχικό πρώην αρχηγό του κράτους, καθώς και δύο άλλοτε ηγετικά στελέχη της κυβέρνησής του, που καταζητούνται εδώ και πάνω από δέκα χρόνια για «γενοκτονία» και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας στην ένοπλη σύρραξη στο Νταρφούρ.
Στη σύγκρουση σε αυτή την αχανή περιοχή του δυτικού Σουδάν αναμετρήθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 2000 το κυρίως αραβικό καθεστώς του Όμαρ ελ Μπασίρ με αντάρτες που ανήκαν σε εθνικές μειονότητες και κατήγγειλαν την περιθωριοποίησή τους. Ο πόλεμος στο Νταρφούρ είχε αποτέλεσμα να σκοτωθούν περίπου 300.000 άνθρωποι και να εκτοπιστούν άλλοι περίπου 2,5 εκατομμύρια, κυρίως τα πρώτα χρόνια, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη.
«Το υπουργικό συμβούλιο αποφάσισε να παραδοθούν στο ΔΠΔ τα καταζητούμενα πρόσωπα», ανέφερε η υπουργός Εξωτερικών του Σουδάν, η Μαριάμ αλ Μάχντι, χωρίς να διευκρινίσει το πότε.
Σύμφωνα με το SUNA, το επίσημο σουδανικό πρακτορείο ειδήσεων, η κυρία Μάχντι έκανε τη δήλωση αυτή κατά τη διάρκεια συνάντησής της με τον νέο γενικό εισαγγελέα του ΔΠΔ, το οποίο εδρεύει στη Χάγη της Ολλανδίας, τον Καρίμ Χαν, ο οποίος επισκέπτεται το Χαρτούμ.
Η απόφαση να σταλεί ο κ. Μπασίρ στο ΔΠΔ μένει να εγκριθεί επίσημα από την μεταβατική κυβέρνηση που αποτελείται από στρατιωτικούς και πολίτες.
Η κόρη του Σάντεκ αλ Μάχντι, του πρωθυπουργού που ανατράπηκε το 1989 με το στρατιωτικό πραξικόπημα με επικεφαλής τον Όμαρ ελ Μπασίρ που υποστήριξαν ισλαμιστές, σήμερα επικεφαλής της σουδανικής διπλωματίας, υπογράμμισε τη «σημασία» που έχει η συνεργασία με το ΔΠΔ για «να εξασφαλιστεί η απόδοση δικαιοσύνης για τα θύματα του πολέμου στο Νταρφούρ».
«Διεκδικήσεις της επανάστασης»
«Η δέσμευση του Σουδάν να επιδιώξει την απόδοση δικαιοσύνης (…) είναι αντίδραση σε αιτήματα του λαού και κάνει πραγματικότητα τις διεκδικήσεις της επανάστασης», ανέφερε σε δελτίο Τύπου που έδωσε στη δημοσιότητα ο σουδανός πρωθυπουργός Αμπντάλα Χάμντοκ έπειτα από συνάντησή του με τον κ. Χαν.
Η κυβέρνηση των ΗΠΑ, μέσω του εκπροσώπου της αμερικανικής διπλωματίας, του Νεντ Πράις, είδε στην ανακοίνωση του Σουδάν «μείζονα πρόοδο στον αγώνα του εναντίον δεκαετιών ατιμωρησίας».
Ο Όμαρ ελ Μπασίρ, 77 ετών, ανατράπηκε έπειτα από 30 χρόνια που ασκούσε την εξουσία με σιδηρά πυγμή τον Απρίλιο του 2019, με στρατιωτικό πραξικόπημα εν μέσω γενικευμένου λαϊκού ξεσηκωμού, διαδηλώσεων τις οποίες πυροδότησε ο τριπλασιασμός της τιμής του ψωμιού.
Τον Φεβρουάριο του 2020, η μεταβατική κυβέρνηση δεσμεύθηκε να βοηθήσει ο κ. Μπασίρ να προσαχθεί ενώπιον του ΔΠΔ, που πριν από δέκα χρόνια είχε εκδώσει εντάλματα σύλληψης του ιδίου και άλλων μορφών του καθεστώτος του για «εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας», «εγκλήματα πολέμου» και «γενοκτονία» στο Νταρφούρ.
Ο αυταρχικός ηγέτης αψηφούσε τα εντάλματα και ταξίδευε στο εξωτερικό αφού εξασφάλιζε πρώτα εγγυήσεις πως δεν επρόκειτο να συλληφθεί.
Το ΔΠΔ, που δεν έχει ακόμη σχολιάσει επίσημα την απόφαση της σουδανικής μεταβατικής κυβέρνησης, ανακοίνωσε ότι θα παραχωρηθεί συνέντευξη Τύπου στο Χαρτούμ σήμερα Πέμπτη στις 16:30 (τοπική ώρα· 17:30 ώρα Ελλάδας) με παρόντα τον κ. Χαν.
Οι άλλοι δύο αξιωματούχοι που αναμένεται να παραδοθούν στο ΔΠΔ είναι ο πρώην κυβερνήτης της πολιτείας του Νότιου Κορντοφάν και άλλοτε υπουργός Άχμεντ Χαρούν και ο πρώην υπουργός Άμυνας, ο Άμπντελ Ραχίμ Μοχάμεντ Χουσέιν, που καταζητούνται για τους ίδιους λόγους. Συνελήφθησαν μετά την πτώση του καθεστώτος και είναι φυλακισμένοι στο Σουδάν.
«Αναρίθμητα θύματα»
Το ΔΠΔ είχε προχωρήσει το 2007 στην έκδοση εντάλματος σύλληψης του κ. Χαρούν, στο οποίο απήγγειλε 42 κατηγορίες, κυρίως για φόνους, βιασμούς, βασανισμούς, διωγμούς και λεηλασίες.
Η ιστορική συμφωνία ειρήνης που υπογράφτηκε τον Οκτώβριο του 2020 ανάμεσα στη μεταβατική κυβέρνηση και διάφορες οργανώσεις ανταρτών αναφέρεται ρητά στην ανάγκη να υπάρξει «πλήρης συνεργασία» με το ΔΠΔ.
Το υπουργικό συμβούλιο τάχθηκε την περασμένη εβδομάδα υπέρ της επικύρωσης από το Σουδάν του Καταστατικού του Ρώμης, με το οποίο εγκαθιδρύθηκε το ΔΠΔ.
Ο γενικός εισαγγελέας του Σουδάν, ο Μουμπάρακ Μαχμούντ, διαβεβαίωσε την Τρίτη, έπειτα από συνάντησή του με τον κ. Χαν, ότι οι υπηρεσίες του είναι έτοιμες να συνεργαστούν με το ΔΠΔ.
Μέσω Twitter, ο ειδικός επιτετραμμένος του ΟΗΕ για το Σουδάν, ο Φόλκερ Πέρτες, ανέφερε ότι το ΔΠΔ «μπορεί να βοηθήσει να ιδρυθεί ειδικό δικαστήριο για το Νταρφούρ».
Μετά την πτώση του κ. Μπασίρ, έχουν εξεταστεί διάφορα σενάρια για τη δίκη του. Ο κ. Χάμντοκ είχε υποδείξει για παράδειγμα τον Οκτώβριο του 2020 την πιθανότητα να εγκαθιδρυθεί στο Σουδάν «υβριδικό δικαστήριο», αποτελούμενο από δικαστικούς της Χάγης και σουδανούς δικαστές.
Ο πρώην πρόεδρος, που κρίθηκε ένοχος για διαφθορά τον Δεκέμβριο του 2019, κρατείται το τρέχον διάστημα σε φυλακή του Χαρτούμ.
Δικάζεται το τρέχον διάστημα για τον ρόλο του στο στρατιωτικό πραξικόπημα του 1989, αλλά η διαδικασία αυτή έχει αναβληθεί επανειλημμένα.
Τον Ιούνιο του 2020, ο Αλί Χουσάιμπ, ο επικεφαλής της Τζαντζαουίντ, παραστρατιωτικής οργάνωσης βοηθητικής των ένοπλων δυνάμεων, ο οποίος κατηγορείται για σωρεία φρικαλεοτήτων στο Νταρφούρ, παραδόθηκε στο ΔΠΔ έπειτα από 13 χρόνια διαφυγής. Αρνήθηκε τις κατηγορίες σε βάρος του.
