Το 2013 ήταν μια χρονιά για την Αμερική με πολλές δικαστικές πλάνες, οι οποίες αποκαλύφθηκαν χάρη σε πιο εμπεριστατωμένες αστυνομικές και δικαστικές έρευνες, όπως αποκαλύπτει ετήσια έκθεση που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα.

Από τους σχεδόν 1.300 φυλακισμένους που αθωώθηκαν στη διάρκεια των 25 τελευταίων ετών για εγκλήματα για τα οποία ήταν καταδικασμένοι, 87 αθωώθηκαν το 2013, αριθμός που είναι ο μεγαλύτερος από το 2009, σύμφωνα με την έκθεση του Εθνικού Μητρώου για τις Δικαστικές Πλάνες, ένα πρόγραμμα της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Νορθγουέστερν και της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν.

Οι Πολιτείες όπου έγιναν πέρσι οι περισσότερες αθωώσεις προσώπων που είχαν ήδη καταδικασθεί από το δικαστήριο, είναι το Τέξας, το Ιλινόι και η Νέα Υόρκη, σύμφωνα πάντα με την ίδια έκθεση.

Οι αθωώσεις αυτές αφορούν πρόσωπα που κρίνονται αθώα βάσει αποδείξεων που δεν είχαν παρουσιασθεί κατά τη δίκη τους. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν στοιχεία DNA που συνδέουν άλλο πρόσωπο με το έγκλημα, καθώς και στοιχεία για ψευδορκία ή ψευδή κατηγορία.

«Οι περιπτώσεις που γνωρίζουμε είναι μόνο ένα μικρό ποσοστό των δικαστικών σφαλμάτων που τις περισσότερες φορές ουδέποτε ανακαλύπτονται» σχολίασε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Σάμιουελ Γκρος, καθηγητής Δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν και βασικός συντάκτης της έκθεσης.

Αντίθετα απ’ ό,τι θα πίστευε κανείς, οι αναλύσεις του DNA δεν έπαιξαν ρόλο παρά μόνο στο ένα πέμπτο των περιπτώσεων αποκάλυψης δικαστικής πλάνης, σύμφωνα με το Εθνικό Μητρώο για τις Δικαστικές Πλάνες.

Αντίθετα στο 38% των περιπτώσεων, οι φυλακισμένοι αθωώθηκαν «με πρωτοβουλία ή χάρη στη συνεργασία των δυνάμεων της τάξης», γεγονός που επιβεβαιώνει την τάση για ένα πιο ενεργό ρόλο της αστυνομίας και της εισαγγελίας στο άνοιγμα εκ νέου υποθέσεων στις οποίες υπήρξε ενδεχομένως δικαστική πλάνη.

«Ολοένα και περισσότεροι δίνουν προσοχή στα πρόσωπα που καταδικάζονται εσφαλμένα: η αστυνομία, οι εισαγγελείς, οι δικαστές, οι δικηγόροι και το κοινό συνειδητοποιούν ολοένα και περισσότερο τον κίνδυνο να καταδικάζονται αθώοι», επισήμανε ο καθηγητής Γκρος.

Μάλιστα στο 17% των περιπτώσεων, η μακρά ποινή κάθειρξης είχε επιβληθεί έπειτα από ομολογία ενοχής, προστίθεται στην έκθεση, η οποία επικεντρώθηκε στις βαριές καταδίκες για φόνους ή βιασμούς.

Ένα από τα διδάγματα αυτής της έκθεσης είναι ότι «οι άνθρωποι που δηλώνουν ένοχοι, είναι μερικές φορές αθώοι», πρόσθεσε ο καθηγητής Γκρος.

«Δηλώνουν ένοχοι διότι φοβούνται πως, αν γίνει δίκη, θα καταδικαστούν σε πολύ μεγαλύτερη ποινή φυλάκισης, ακόμη και ότι θα καταδικασθούν ίσως σε θάνατο», λέει ο καθηγητής υπογραμμίζοντας πως στις ΗΠΑ το 95% των καταδικών είναι αποτέλεσμα ομολογίας ενοχής.

Όσον αφορά τους καταδικασμένους σε θάνατο, ένας κατάδικος στο Μισούρι, ο Ρέτζιναλντ Γκρίφιν, αθωώθηκε το 2013 έπειτα από εγκλεισμό 25 ετών, αυξάνοντας σε 143 το συνολικό αριθμό των καταδικασμένων σε θάνατο που έχουν αθωωθεί στις ΗΠΑ.

Στην περίπτωση αυτή, όπως και σ’ αυτές των μισών (56%) από τους φυλακισμένους που αθωώθηκαν το 2013, η σύλληψη και η καταδίκη οφείλονταν σε ψευδομαρτυρία. Λάθη αυτοπτών μαρτύρων είναι επίσης υπεύθυνα για το 38% αυτών των ετυμηγοριών ενοχής, ενώ στο 46% των περιπτώσεων ευθύνεται η συμπεριφορά των ερευνητών, έστω κι αν συχνά δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας, αποκαλύπτει ακόμη η έκθεση.