Το σπουδαίο εύρημα αρχαιολογικής έρευνας στη Μαύρη Θάλασσα, ένα αρχαιοελληνικό πλοίο, που έμεινε στον βυθό περισσότερα από 2.400 χρόνια και είναι άθικτο, δεν προξενεί καμία εντύπωση ότι είναι ελληνικό, σύμφωνα με τον δρ. Γιώργο Κουτσουφλάκη, έναν από τους πιο έμπειρους ενάλιους αρχαιολόγους της χώρας. Πρόκειται για πλοίο 23 μέτρων, που βρέθηκε με το κατάρτι και το πηδάλιό του, καθώς και με τους πάγκους για τους κωπηλάτες στη θέση τους. Ανακαλύφθηκε από την ερευνητική ομάδα του Θαλάσσιου Αρχαιολογικού Προγράμματος της Μαύρης Θάλασσας (Black Sea Maritime Arcaeology Project, MAP), σε βάθος περισσότερο από 1.600 μέτρα, σε μια περιοχή όπου έχουν αποκαλυφθεί δεκάδες ναυάγια της ρωμαϊκής και βυζαντινής περιόδου, καθώς κι ένα πλοίο του 17ου αιώνα. «Για να βρεθεί άθικτο το πλοίο στη Μαύρη Θάλασσα σημαίνει ότι εντοπίστηκε στο ανοξικό στρώμα της, όπου έχει πάρα πολύ λίγο οξυγόνο. Σε αυτό το στρώμα δεν αναπτύσσονται μικροοργανισμοί που τρώνε τα υλικά τα οποία αποσυντίθενται, με αποτέλεσμα το ξύλο να επιβιώνει σε πάρα πολύ καλή κατάσταση», τόνισε χαρακτηριστικά στο Αθηναϊκό -Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων. «Ως προς το γεγονός ότι είναι ελληνικό, δεν προξενεί καμία έκπληξη. Η Μαύρη Θάλασσα ήταν γεμάτη ελληνικές αποικίες. Την εποχή του ναυαγίου (το 400 π.Χ., σύμφωνα με χρονολόγηση κομματιού του), αλλά και καθόλη τη διάρκεια της αρχαιότητας, υπάρχει έντονη δραστηριοποίηση με τη Μαύρη Θάλασσα», συμπλήρωσε ο Έλληνας αρχαιολόγος, ο οποίος τα τελευταία χρόνια έχει τη γενική διεύθυνση της έρευνας της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων στο αρχιπέλαγος των Φούρνων, όπου μέχρι στιγμής έχουν εντοπιστεί 58 ναυάγια, χρονολογούμενα από την ελληνιστική περίοδο ως και τους νεώτερους χρόνους. Είναι, όμως, μόνο η καταστροφή του ξύλινου σκαριού των αρχαίων πλοίων που δεν επιτρέπει την καλή διατήρηση των ναυαγίων τους; «Υπάρχουν διάφοροι άλλοι παράγοντες», απαντά ο κ. Κουτσουφλάκης και διευκρινίζει ότι «σ΄ ένα ναυάγιο, ειδικά αν είναι στην παράκτια ζώνη, δρουν και ακτομηχανικές δυνάμεις που ουσιαστικά διαλύουν τη συνοχή ενός ναυαγίου». «Επίσης, αν βρίσκονται σε βάθος στο οποίο μπορεί να γίνει κατάδυση, είναι και εκτεθειμένα σε ανθρώπινες επιβουλές, κάτι που συμβαίνει σε όλη τη Μεσόγειο». «Αυτό που ισχύει συνήθως είναι ότι όσο πιο βαθιά βρίσκεται ένα ναυάγιο, τόσο σε καλύτερη κατάσταση διατηρείται, καθώς και οι συνθήκες στα βαθιά είναι περισσότερο σταθερές, αλλά και ο ανθρώπινος παράγοντας δεν μπορεί τόσο εύκολα να παρέμβει», υποστήριξε. Και τι στοιχεία θα μπορούσε να δώσει ένα άθικτο ναυάγιο; «Τις πληροφορίες που δίνει κάθε ναυάγιο. Ο εντοπισμός ενός ναυαγίου δίνει τις βασικές πληροφορίες της ταυτοποίησής του. Τώρα αν είναι σε ένα βάθος στο οποίο μπορούν να γίνουν ανελκύσεις και συστηματική ανασκαφή, τότε μπορεί να δώσει πολλές πληροφορίες για το είδος του φορτίου που μεταφέρει, τη ναυπηγική της περιόδου, τη ζωή πάνω στο πλοίο, τις στρατηγικές εμπορίου κ.α.», τόνισε ο κ. Κουτσουφλάκης. Σύμφωνα με τους ερευνητές του αρχαίου ναυαγίου στη Μαύρη Θάλασσα, το πλοίο δεν θα ανελκυστεί. Ο Έλληνας αρχαιολόγος εξήγησε ότι το βάθος είναι απαγορευτικό για κάτι τέτοιο, όχι γιατί είναι αδύνατον να συμβεί, αλλά επειδή θα είναι υπερβολικά δαπανηρό.

«Κομβικό σημείο για την αρχαία ναυσιπλοΐα οι Φούρνοι»

Ως προς τις έρευνες στους Φούρνους, ο κ. Κουτσουφλάκης ανέφερε ότι «μέχρι στιγμής, σε τέσσερις ερευνητικές περιόδους έχουμε μετρήσει συνολικά 58 ναυάγια. Είναι ένα μέρος στο Ανατολικό Αιγαίο, το οποίο βρίσκεται υπό εντατική διερεύνηση τα τελευταία χρόνια κι αυτός είναι και ο λόγος που έχει προκύψει ένας μεγάλος αριθμός ναυαγίων». Επιπλέον, επισήμανε ότι η περιοχή «αποτελούσε κομβικό σημείο για την αρχαία ναυσιπλοΐα. Κι εφόσον περνούσαν μεγάλοι αριθμοί πλοίων από εκεί, έστω κι ένα μικρό ποσοστό να βυθιζόταν κάθε χρόνο καταλήγεις σε μια χρονική έκταση 2.000 ετών να έχεις πολλά ναυάγια». Όσο για το αν θα ήταν δυνατόν να βρεθούν κι αλλού ναυάγια, ο ίδιος διευκρίνισε ότι «και σε άλλα σημεία του Ανατολικού Αιγαίου θα μπορούσαν να εντοπιστούν, απλώς δεν τα έχουμε ψάξει εντατικά. Επομένως δεν έχουμε αυτή τη στιγμή συγκριτικά δεδομένα. Υπάρχουν περιοχές στο Ανατολικό Αιγαίο με πολλά ναυάγια, και στα δικά μας τα νησιά και απέναντι στις ακτές της Μικράς Ασίας». Αλλά, ειδικά οι Φούρνοι έχουν μια καίρια θέση στον χάρτη του Ανατολικού Αιγαίου. «Η διέλευση από αυτούς είναι σχεδόν υποχρεωτική. Ειδικά όταν κινείσαι στον άξονα βορρά – νότου κατά μήκος της μικρασιατικής ακτής», υπογράμμισε ο κ. Κουτσουφλάκης. «Στους Φούρνους, ως σήμερα, αυτό που κάναμε ήταν εντοπισμός και καταγραφή ναυαγίων. Όταν θα τελειώσει αυτή η φάση θα δούμε πόσα ναυάγια έχουμε κι από εκεί και πέρα θα κρίνουμε ποια από αυτά αξίζει τον κόπο να ανασκαφούν στο μέλλον», δηλώνει ως προς τις έρευνες στην περιοχή, που έχουν ακόμα πολύ μέλλον. «Είναι μόνο η πρώτη φάση της επιφανειακής έρευνας αυτή. Ενδεχομένως εγώ να τελειώσω την καριέρα μου εκεί», είπε μέσω του ΑΠΕ-ΜΠΕ, τονίζοντας ότι τώρα θα πρέπει να υποβληθεί ένα νέο 5ετές πλάνο. Καταληκτικά ανέφερε: «Να δούμε πού θα προσανατολιστεί η έρευνα, ποιες θα είναι οι προτεραιότητές μας για την επόμενη 5ετία. Για το 2019 δεν είμαι απολύτως βέβαιος ότι θα δουλέψουμε. Έχουμε ήδη ανελκύσει πάρα πολλά πράγματα, έχει μείνει πίσω η συντήρηση των ευρημάτων και επίσης πρέπει το υλικό που βγάζουμε να το μελετάμε για να το δημοσιεύουμε. Επομένως η προτεραιότητα για το 2019 είναι η μελέτη και η δημοσίευση του υλικού και όχι η έρευνα που θα μας φέρει κι άλλο».