Ο δεύτερος τη τάξει στην ιεραρχία της κυβέρνησης της Κούβας, ο Μιγκέλ Ντίας-Κανέλ, ορίστηκε την Τετάρτη μοναδικός υποψήφιος για τη διαδοχή του Ραούλ Κάστρο στην προεδρία.
Η αποχώρηση του τελευταίου από το ανώτατο αξίωμα στη νήσο αργότερα σήμερα Πέμπτη θα σηματοδοτήσει το προαναγγελθέν χρόνια πριν, από τον ίδιο τον Ραούλ, τέλος της διακυβέρνησης της χώρας από τους αδελφούς Κάστρο, η οποία κράτησε έξι δεκαετίες.
«Εξ ονόματος της Εθνικής Επιτροπής Υποψηφιοτήτων, έχω το καθήκον και την τιμή να σας προτείνω ως πρόεδρο του Συμβουλίου του κράτους και των υπουργών της Δημοκρατίας της Κούβας τον σύντροφο Μιγκέλ Ντίας-Κανέλ Μπερμούντες», δήλωσε ενώπιον της εθνοσυνέλευσης της Κούβας η Χισέλα Ντουάρτε, η πρόεδρος της Επιτροπής αυτής.
Ο επίσημος διορισμός του Ντίας-Κανέλ και των 31 μελών του Συμβουλίου του Κράτους αναμένεται να επικυρωθεί σήμερα το πρωί (τοπική ώρα), την ημέρα που συμπληρώνεται η 57η επέτειος από τη νίκη των κουβανικών δυνάμεων στον Κόλπο των Χοίρων, όπου είχαν εισβάλει αντικαστρικοί με την υποστήριξη της CIA το 1961.
Οι υποψηφιότητες τέθηκαν σε ψηφοφορία την Τετάρτη, για το αποτέλεσμα πάντως δεν υπάρχει κάποια αμφιβολία, καθώς η εθνοσυνέλευση ουδέποτε αμφισβήτησε τις προτάσεις της Επιτροπής.
Νωρίτερα την Τετάρτη, ο απερχόμενος πρόεδρος και ο διάδοχός του εμφανίστηκαν χαμογελαστοί στην έναρξη των εργασιών της Εθνοσυνέλευσης, που αναδείχθηκε με την ψηφοφορία του Μαρτίου. Ο Ραούλ Κάστρο αγκάλιασε τον διάδοχό του όταν ανακοινώθηκε η υποψηφιότητά του, υπό τις παρατεταμένες επευφημίες των μελών του σώματος.
Μετά την επανάσταση του 1959, η εξουσία στην Κούβα δεν μεταβιβάστηκε παρά μόνο μία φορά: το 2006, όταν ο Φιντέλ Κάστρο, αντιμέτωπος με σοβαρά προβλήματα υγείας, παρέδωσε τη σκυτάλη στον μικρότερο αδελφό του, έπειτα από 40 και πλέον χρόνια.
Αφού ανέλαβε την εξουσία, ο Ραούλ Κάστρο άρχισε μια διαδικασία μεταρρυθμίσεων που θεωρούνταν απαραίτητες από πολλούς, όπως το άνοιγμα της οικονομίας στις ιδιωτικές μικρές επιχειρήσεις, ενώ στο παρασκήνιο ενορχήστρωνε την επαναπροσέγγιση με τις ΗΠΑ, τον ψυχροπολεμικό εχθρό υπ’ αριθμόν ένα για την Αβάνα.
Το 2015, η προσπάθεια καρποφόρησε, όταν οι δύο χώρες ανακοίνωσαν προς κατάπληξη αρκετών την αποκατάσταση των διπλωματικών τους σχέσεων. Την επόμενη χρονιά, ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα έκανε μια ιστορική επίσκεψη στη νήσο. Αλλά με την έλευση του στον Λευκό Οίκο, ο ρεπουμπλικάνος Ντόναλντ Τραμπ τράβηξε χειρόφρενο σε αυτή τη διαδικασία εξομάλυνσης.
Ο Φιντέλ Κάστρο απεβίωσε το 2016, στα 90 του χρόνια. Είναι η σειρά του Ραούλ, 86 ετών, να παραχωρήσει τη θέση του, αυτή τη φορά σε έναν εκπρόσωπο της νέας γενιάς των πολιτικών της Κούβας.
Νούμερο δύο της κυβέρνησης στην Αβάνα από το 2013, ο Μιγκέλ Ντίας-Κανέλ είναι ένας άνθρωπος του κομματικού μηχανισμού που προετοιμάστηκε μεθοδικά για υψηλότερα αξιώματα. Εκπροσωπούσε τακτικά την κυβέρνησή του στο εξωτερικό, ενώ οι εμφανίσεις του στα μέσα ενημέρωσης σταδιακά γίνονταν συχνότερες.
Υποστηρικτής της ανάπτυξης του Διαδικτύου στην Κούβα, προβάλλει εικόνα εκσυγχρονιστή, μολονότι κάνει οικονομία στις δηλώσεις. Θεωρείται πάντως καθαρό πως είναι απόλυτα αδιάλλακτος απέναντι στους αντικαθεστωτικούς ή τους διπλωμάτες που επικρίνουν το πολιτικό σύστημα της Κούβας.
Αφού επιβεβαιωθεί ο διορισμός του, ο ηλεκτρολόγος μηχανικός που γεννήθηκε μετά την επανάσταση θα αποπειραθεί να εδραιώσει την εξουσία του και να συνεχίσει τον «εκσυγχρονισμό» του οικονομικού μοντέλου της κουβανικής οικονομίας, το έναυσμα του οποίου έδωσε ο μικρότερος Κάστρο.
Δύσκολα καθήκοντα για έναν πολιτικό με προφίλ διακριτικό, ο οποίος αναρριχήθηκε στον μηχανισμό αργά και στη σκιά.
Για πρώτη φορά, πρόεδρος της Κούβας θα αναλάβει κάποιος που δεν ήταν ανάμεσα στους ηγέτες της επανάστασης του 1959, δεν θα φοράει στρατιωτική στολή, ούτε θα είναι ο Γενικός Γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος.
Αλλά μπορεί να υπολογίζει στη στήριξη του Ραούλ Κάστρο, ο οποίος θα παραμείνει επικεφαλής του μοναδικού κόμματος μέχρι το 2021. Από αυτή τη θέση, θα συνεχίσει να κινητοποιεί την παλιά φρουρά, τα στελέχη που αποκαλούνται μονολεκτικά οι «ιστορικοί», και στην πλειονότητά τους αντιμετωπίζουν με βαθιά επιφύλαξη τις πιο φιλόδοξες μεταρρυθμίσεις.
Ο Ντίας-Κανέλ μπορεί ακόμη να υπολογίζει στην υποστήριξη του δικού του μελλοντικού υπ’ αριθμόν δύο, του Σαλβαδόρ Βαλντές Μέσα. Ο συνδικαλιστής, έμπειρο στέλεχος του κόμματος, 72 ετών, προτάθηκε για τη θέση του πρώτου αντιπροέδρου, το αξίωμα που κατείχε μέχρι την Τετάρτη ο διάδοχος του Ραούλ Κάστρο. Θα γίνει ο πρώτος Αφροκουβανός που θα καταλάβει τόσο υψηλό αξίωμα στη νήσο μετά την επανάσταση.
Απολύτως τίποτα σε αυτή τη διαδικασία μεταβίβασης της εξουσίας δεν είναι προϊόν «αυτοσχεδιασμού», αντιθέτως «τα πάντα είναι πολύ καλά μελετημένα» και βασίστηκαν στην «εμπειρία» της μεταβίβασής της από τον Φιδέλ στον Ραούλ, έκρινε ο Αρτούρο Λόπες-Λέβι, καθηγητής του Πανεπιστημίου του Τέξας, ειδικός για την Κούβα. Ο Ραούλ Κάστρο θα είναι σε αυτή τη διαδικασία ο παράγοντας «που θα σταθεροποιεί», αυτός που θα επιλύει τις όποιες «δυνητικές τριβές ανάμεσα στις ηγετικές μορφές» του κομματικού μηχανισμού και της κυβέρνησης, συμπλήρωσε.
Άλλη μια ένδειξη πως η μετάβαση έχει τη σφραγίδα της συνέχειας: πρόεδρος της εθνοσυνέλευσης εξελέγη ο Εστέμπαν Λάσο, 74 ετών.
Από την άλλη, δύο από τους «ιστορικούς», ο Ραμόν Ματσάδο Βεντούρα (87 ετών) και ο Άλβαρο Λόπες Μιέρα (76) αποχωρούν από το Συμβούλιο του Κράτους. Αντιθέτως, άλλα ιστορικά στελέχη, όπως ο Ραμίρο Βαλντές (85 ετών), ο Γκιγιέρμο Γκαρσία (90) ή ο Λεοπόλδο Σίντρα Φρίας (76) θα παραμείνουν στο κορυφαίο όργανο της εκτελεστικής εξουσίας στην Κούβα, μόλις 13 από τα συνολικά 31 μέλη του οποίου θα αλλάξουν.
Ο Ντίας-Κανέλ δεν έχει παρουσιάσει κάποιο πρόγραμμα, αφού απλά θα ακολουθήσει τις «κατευθυντήριες γραμμές» που ενέκρινε το κόμμα και το κοινοβούλιο και ορίζουν τις πολιτικές και οικονομικές κατευθύνσεις ως το 2030.
Για πολλούς παρατηρητές πάντως, ο νέος πρόεδρος της Κούβας θα βρεθεί αντιμέτωπος με μεγάλες προκλήσεις, πάνω από όλα στο πεδίο της οικονομίας, όπου καλείται να εφαρμόσει μεταρρυθμίσεις για να τονωθεί η ανάπτυξη, που συγκριτικά με τα προηγούμενα χρόνια βρίσκεται σε τέλμα (+1,6% του ΑΕΠ το 2017) και να μειώσει την εξάρτηση από τις εισαγωγές πετρελαίου και τη βοήθεια της Βενεζουέλας, μιας χώρας που αποτελεί καίριας σημασίας σύμμαχο της Αβάνας, αλλά είναι εξασθενημένη από τη βαθιά οικονομική κρίση που την πλήττει.
