Ήταν σαν σήμερα, πριν από έναν χρόνο, όταν η Γερμανία γνώριζε για πρώτη φορά το πρόσωπο της τρομοκρατίας που είχαν γνωρίσει άλλες πόλεις της Ευρώπης. Ένας 24χρονος Τυνήσιος οδήγησε το κλεμμένο φορτηγό του πάνω στο πλήθος που ήταν συγκεντρωμένο σε μια από τις πλέον πολυσύχναστες υπαίθριες χριστουγεννιάτικες αγορές του Βερολίνου. Αποτέλεσμα; Δώδεκα άνθρωποι σκοτώθηκαν και περισσότεροι από 70 τραυματίστηκαν. «Θύμα», όμως, ήταν και η όποια… αφέλεια διέκρινε ως τότε τη γερμανική κοινωνία και τις Αρχές.

Φέτος, ακόμη κι αν οι Γερμανοί εξακολουθούν να συχνάζουν στις αγορές, όλα είναι διαφορετικά. Ένας φανατισμένος δράστης, αποφασισμένος να σκοτώσει όσο το δυνατόν περισσότερους αθώους, σε έναν χώρο που αντιπροσωπεύει τον τρόπο ζωής της Δύσης, κατάφερε -όπως είχε συμβεί και νωρίτερα στη Νίκαια- να πλήξει το αίσθημα ασφάλειας των πολιτών και να δημιουργήσει διαφορετικά αντανακλαστικά στο κράτος.

Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση του Ινστιτούτου ΥouGov, το 75% σκοπεύει αυτήν την εποχή να επισκεφθεί τουλάχιστον μία χριστουγεννιάτικη αγορά. Ωστόσο, η εικόνα στις αγορές είναι διαφορετική. Γύρω τους έχουν υψωθεί τσιμεντένια οδοφράγματα, τα οποία όσο και αν έχουν «καλλωπιστεί», είναι εκεί για να θυμίζουν ότι τίποτα δεν είναι όπως παλιά. Στους χώρους έχουν τοποθετηθεί κάμερες, η παρουσία της Αστυνομίας είναι κάτι περισσότερο από αισθητή, ενώ συχνά πραγματοποιούνται και έλεγχοι σε σακίδια και τσάντες, περισσότερο προκειμένου να ενισχύσουν το αίσθημα ασφάλειας των πολιτών, οι οποίοι δείχνουν μάλλον ικανοποιημένοι από τα μέτρα ασφαλείας.

«Δεν με ενοχλεί η παρουσία των αστυνομικών ούτε οι έλεγχοι. Ίσα ίσα, έτσι μπορώ να απολαύσω το κρασί μου χωρίς να κοιτάζω γύρω μου με αγωνία», σημείωσε χαρακτηριστικά η 60χρονη δασκάλα, Γκέρντα Χ., η οποία σύμφωνα με το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων δεν έκρυψε ότι δεν είναι πλέον ξένοιαστη όταν κυκλοφορεί σε ανοιχτούς χώρους με πολύ κόσμο, ειδικά όταν συνοδεύει την 6χρονη εγγονή της.

Οι νεότεροι, πάντως, φαίνεται να μην ανησυχούν και τόσο. «Ό,τι είναι να γίνει, ας γίνει. Δεν γίνεται να μείνουμε κλεισμένοι στο σπίτι επειδή μπορεί κάποιος φανατικός να θέλει να πλήξει τον δυτικό τρόπο ζωής. Αν φοβηθούμε, τότε θα έχουν νικήσει οι τρομοκράτες», δήλωσε ο 20χρονος φοιτητής Πολιτικών Επιστημών, Μάρκους Τ. Μαζί του φαίνεται να συμφωνούν και όλοι οι φίλοι του, που απολάμβαναν πριν από λίγες ημέρες το ζεστό κρασί τους στη χριστουγεννιάτικη αγορά της Πότσνταμερ Πλατς. «Ο κόσμος αισθάνεται καλύτερα όταν μας βλέπει δίπλα του», είπε με τη σειρά του και η Μαρί Κ., αστυνομικός που περιπολεί στην ίδια αγορά.

Έντονη κριτική στην Πολιτεία

Από την πλευρά της, η Πολιτεία δέχθηκε τη χρονιά που πέρασε έντονη κριτική για τις παραλείψεις της στην υπόθεση του δράστη. Ο Ανίς Αμρί είχε φτάσει στην Γερμανία το 2015 και είχε υποβάλει αίτηση χορήγησης ασύλου, η οποία είχε απορριφθεί. Όπως αποδείχθηκε αργότερα, ο Αμρί δεν ήταν άγνωστος. Η Γερμανική Υπηρεσία Ασύλου είχε προσπαθήσει να τον απελάσει, αλλά η Τυνησία αρνείτο ότι ήταν πολίτης της και έτσι έπρεπε να αφεθεί ελεύθερος.

Σύμφωνα με πληροφορίες, οι Αρχές είχαν πληροφορίες ότι λίγους μήνες πριν από την επίθεση είχε προσφερθεί να γίνει μάρτυρας, καθώς και ότι σύχναζε σε τέμενος γνωστό για την ριζοσπαστικοποίηση των πιστών του. Είχαν, μάλιστα, κατασχέσει το κινητό του, στο οποίο υπήρχαν αποθηκευμένα 12.000 αρχεία, μεταξύ των οποίων και φωτογραφίες του ιδίου με όπλα.

Κι όμως, οι Αρχές «έχασαν» τον Αμρί, πιθανότατα εξαιτίας κακής συνεννόησης των κρατιδίων της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας, όπου είχε πρωτοεμφανιστεί, και του Βερολίνου μετέπειτα. Το αποτέλεσμα είναι γνωστό και ίσως να εξηγεί εν πολλοίς και τις εκλογικές απώλειες της Άνγκελα Μέρκελ στις 24 Φεβρουαρίου, μαζί με τον θρίαμβο της Εναλλακτικής για την Γερμανία (AfD) που πόνταρε τα πάντα στην ξενοφοβία και την ανασφάλεια.

Η ίδια η καγκελάριος κατηγορήθηκε όχι μόνο για τις «αστοχίες» των αρμόδιων υπηρεσιών, αλλά και για «προσωπική αδιαφορία» έναντι των συγγενών των θυμάτων. Χρειάστηκε ένας ολόκληρος χρόνος και μια ιδιαίτερα αιχμηρή ανοιχτή επιστολή στο «Spiegel», για να τους συναντήσει και να τους συλλυπηθεί προσωπικά. Ταυτόχρονα, η μέχρι τώρα ενίσχυση προς τις οικογένειες των θυμάτων και προς τους τραυματίες έχει φθάσει το 1,6 εκατομμύριο ευρώ, αλλά εκτιμάται ότι συνολικά θα διατεθούν από το γερμανικό κράτος πάνω από 4 εκατομμύρια και βέβαια θα πρέπει να αποκατασταθούν ανεπίτρεπτα λάθη, όπως η αποστολή διατακτικών πληρωμής για έξοδα νεκροψίας προς συγγενείς θυμάτων ή ακόμη και οι προσκλήσεις για την σημερινή τελετή μνήμης, οι οποίες εστάλησαν από τον δήμο προς τους συγγενείς των θυμάτων με τον… αστερίσκο ότι δεν θα καλυφθούν τα έξοδα για ταξί, αλλά μόνο για τη β’ θέση στο τρένο.

Η… αφέλεια μετατράπηκε σε σκληρά μέτρα

Σε ό,τι αφορά τις ενέργειες της γερμανικής κυβέρνησης για την αποτροπή μελλοντικών επιθέσεων, το υπουργείο Εσωτερικών διαβεβαιώνει ότι ασχολείται εντατικά όχι μόνο με την αστυνόμευση και την επιτήρηση πιθανών στόχων, αλλά και με την προσπάθεια συγκέντρωσης και επεξεργασίας πληροφοριών από τις μυστικές υπηρεσίες. Στόχος του υπουργείου είναι να επιτευχθεί ο καλύτερος δυνατός συντονισμός μεταξύ των υπηρεσιών, προκειμένου άτομα σαν τον Αμρί να μην «χάνονται» από το σύστημα.

Επιπλέον, πρόσφατα αναπτύχθηκε νέα μέθοδος διασταύρωσης στοιχείων, η οποία θα μπορεί να εντοπίζει ανάλογες περιπτώσεις. Ο υπουργός Εσωτερικών, Τόμας Ντε Μεζιέρ, ενεθάρρυνε τον κόσμο να τηρήσει και φέτος το έθιμο και να διασκεδάσει στις χριστουγεννιάτικες αγορές. «Ας είμαστε προσεκτικοί, αλλά όχι φοβισμένοι», είπε χαρακτηριστικά και πιθανότατα ευχήθηκε σιωπηρά να δικαιωθεί.