Οι ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ της συριακής κυβέρνησης και της αντιπολίτευσης στην Αστάνα ήταν μια διπλωματική επιτυχία για τις διεθνείς εγγυήτριες δυνάμεις, όμως αποκάλυψαν τους περιορισμούς της Ρωσίας, της Τουρκίας και του Ιράν στην προσπάθειά τους να βρουν μια λύση στην εξαετή σύγκρουση.
Ήταν η πρώτη φορά εδώ και εννέα μήνες που οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές έκατσαν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, αν και για λίγο και απρόθυμα, και η πρώτη φορά που η Μόσχα, η Άγκυρα και η Τεχεράνη προΐστατο των συνομιλιών, με τις ΗΠΑ να είναι παρούσες μόνο ως παρατηρητές.
Ο επικεφαλής της ρωσικής αντιπροσωπείας Αλεξάντερ Λαβρέντιεφ χαιρέτισε τις συνομιλίες ως «τη γέννηση» ενός νέου διαπραγματευτικού σχήματος.
Στο τέλος δύο χαοτικών ημερών η Μόσχα η Άγκυρα και η Τεχεράνη υποστήριξαν την εύθραυστη εκεχειρία της 30ης Δεκεμβρίου και συμφώνησαν να επιτηρούν την εφαρμογή της.
Παρόλα αυτά οι διαπραγματεύσεις δεν πήγαν βάσει σχεδίου, γεγονός που αποδεικνύει ότι οι επίδοξες εγγυήτριες δυνάμεις στη σύγκρουση στη Συρία έχουν όλες, με διαφορετικό τρόπο, προβλήματα αξιοπιστίας. Αυτό σημαίνει ότι ίσως να χρειαστεί να εμπλέξουν την Ουάσινγκτον και τις χώρες του Κόλπου περισσότερο, αν επιθυμούν να καταλήξουν σε μια τελική συμφωνία.
Κάτι τέτοιο ενδέχεται να αποδειχθεί δύσκολο, καθώς οι συνομιλίες στην Αστάνα έφεραν στο φως τις έντονες διαφωνίες μεταξύ της Μόσχας και της Τεχεράνης για την πιθανή μελλοντική συμμετοχή των ΗΠΑ.
Τα κρατικά μέσα ενημέρωσης στο Ιράν, επικαλούμενα Ιρανούς αξιωματούχος, μετέδωσαν ότι οποιαδήποτε μελλοντική εμπλοκή των ΗΠΑ στις συνομιλίες είναι απαράδεκτη, ενώ ο Λαβρέντιεφ είπε ότι η Μόσχα θα καλωσόριζε την Ουάσινγκτον.
Στους προηγούμενους γύρους συζητήσεων για τη συριακή κρίση υπό την αιγίδα του ΟΗΕ η Ρωσία δεν είχε την ελευθερία να καθορίζει τα πράγματα στον βαθμό που το έκανε στην Αστάνα, είπε ένας Δυτικός διπλωμάτης, διότι οι ΗΠΑ και η Δύση είχαν καταφέρει να περιορίσουν τον ρόλο της. Αυτή τη φορά η Μόσχα ένιωσε για πρώτη φορά πώς είναι να ηγείσαι των διαπραγματεύσεων.
Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ έχει στο παρελθόν επικρίνει την αποτυχία των συνομιλιών υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, όμως αυτή τη φορά η Μόσχα παρουσίασε θετικά τις συνομιλίες στην Αστάνα, αν και δεν έκρυψε τις διπλωματικές δυσκολίες που υπήρχαν.
Στο μεταξύ οι αντάρτες και οι Δυτικοί διπλωμάτες αμφισβήτησαν τον ρόλο του Ιράν και των συμμάχων του.
«Οι Ρώσοι, που στο παρελθόν ήταν μία από τις αντιμαχόμενες πλευρές (στη Συρία), καταβάλλουν πλέον προσπάθειες για να γίνουν μια εγγυήτρια χώρα. Έρχονται αντιμέτωποι με πολλά προβλήματα από τη (λιβανέζικη, σιιτική) Χεζμπολάχ, το Ιράν και το καθεστώς», δήλωσε ο Μοχάμεντ Αλούς επικεφαλής της αντιπροσωπείας των Σύρων ανταρτών.
Δυτικοί διπλωμάτες επεσήμαναν ότι επίσης θεωρούν το Ιράν ως ένα από τα βασικά εμπόδια στην επίτευξη προόδου στις ειρηνευτικές συνομιλίες, με έναν να σχολιάζει ότι είναι αβέβαιη η δέσμευση της Τεχεράνης στην εκεχειρία και την πολιτική μετάβαση.
Η Μόσχα ανακοίνωσε ότι έδωσε στους Σύρους αντάρτες ένα προσχέδιο συντάγματος προκειμένου να επιταχυνθεί η πολιτική μετάβαση. Δεν είναι γνωστό τι έλεγε το κείμενο και ποια είναι η άποψη των ανταρτών για αυτό.
Μετά το πέρας των συνομιλιών η Ρωσία, η Τουρκία και το Ιράν εξέδωσαν κοινή ανακοίνωση, στην οποία αναφέρουν ότι πρόκειται να δημιουργήσουν έναν τριμερή μηχανισμό για την εποπτεία της εκεχειρίας στη Συρία, κάτι που δεν υποστηρίζουν οι αντάρτες.
Αντίθετα οι Σύροι αντάρτες υπέβαλαν μια ξεχωριστή πρόταση για την εκεχειρία και αμφισβήτησαν τη νομιμότητα του Ιράν να ενεργεί ως εγγυήτρια δύναμη, την ώρα που ιρανικές πολιτοφυλακές παραβιάζουν την εκεχειρία.
Πάντως και οι αντάρτες δεν έδειξαν σημάδια ότι είναι έτοιμοι να υποχωρήσουν από το αίτημά τους να αποχωρήσει από την εξουσία ο Σύρος πρόεδρος Μπασάρ αλ Άσαντ το συντομότερο δυνατό, κάτι που η Δαμασκός δεν δέχεται.
Επίσης κάποιοι από τους αντάρτες αμφισβητούν και τον εγγυητικό ρόλο της Μόσχας. «Δεν είμαστε αντίθετοι στη Ρωσία επειδή είναι η Ρωσία, αλλά έχουμε πρόβλημα όταν τα αεροσκάφη της συμμετέχουν με το καθεστώς στη δολοφονία του λαού μας», δήλωσε ο Οσάμα Αμπού Ζέιντ εκπρόσωπος των ανταρτών. «Αν τερματιστεί αυτός ο ρόλος, δεν θα έχουμε πρόβλημα», πρόσθεσε.
Η αντιπροσωπεία της συριακής κυβέρνησης είχε τα δικά της προβλήματα με τις εγγυήτριες δυνάμεις, αμφισβητώντας τη νομιμότητα της Τουρκίας, καθώς καταγγέλλει ότι η Άγκυρα παραβιάζει την κυριαρχία της Συρίας με την εκτεταμένη στρατιωτική της επέμβαση στο βόρειο τμήμα της χώρας.
Πάντως σε καμία από τις αντιπροσωπείες δεν συμμετείχαν υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι, ενώ η Ουάσινγκτον εκπροσωπούνταν μόνο από τον πρεσβευτή της στην Αστάνα, ο οποίος παραβρέθηκε στις συνομιλίες ως παρατηρητής.
Η Μόσχα μάλιστα δέχθηκε μεγάλο πλήγμα όταν οι Σύροι αντάρτες και οι εκπρόσωποι της κυβέρνησης αρνήθηκαν να συνομιλήσουν άμεσα.
Εξάλλου υπήρχαν διαφωνίες για το σχήμα και την ημερήσια διάταξη των διαπραγματεύσεων εξ αρχής.
Η αντιπολίτευση ήθελε να επικεντρωθούν μόνο στην εκεχειρία, ενώ απαιτούσε και την απομάκρυνση των υποστηριζόμενων από το Ιράν πολιτοφυλακών που δρουν στη Συρία.
Η κυβέρνηση, ενθαρρυμένη από το γεγονός ότι οι συνομιλίες γίνονταν υπό την αιγίδα και της Ρωσίας και με την ισορροπία στο πεδίο να στρέφεται υπέρ της, ανακοίνωσε ότι υπήρχε περίπτωση να συμφωνήσει σε μια συμφιλίωση, με την προϋπόθεση ότι ο Άσαντ θα παραμείνει στην εξουσία, μια κόκκινη γραμμή για τους αντάρτες.
Ο Αντρέι Κορτούνοφ, γενικός διευθυντής του Ρωσικού Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων δήλωσε ότι οι συνομιλίες στην Αστάνα ήταν «καλύτερες από το τίποτα», όμως τόνισε ότι «δεν υπάρχει μαγική λύση».
Στη Μόσχα την Παρασκευή η συριακή αντιπολίτευση
Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ θα συναντηθεί με εκπροσώπους της συριακής αντιπολίτευσης στη Μόσχα την Παρασκευή, όπως ανακοινώθηκε σήμερα χωρίς όμως να δοθούν λεπτομέρειες για την ενδεχόμενη συμμετοχή των επικεφαλής των Σύρων ανταρτών στη συνάντηση αυτή.
«Ο υπουργός θα τους συναντήσει»,δήλωσε στο AFP μια πηγή από το υπουργείο Εξωτερικών, χωρίς όμως να είναι σε θέση να διευκρινίσει ποιοι αντιπολιτευόμενοι ή ποιες ομάδες ανταρτών θα βρίσκονται στη Μόσχα.
Στόχος της συνάντησης θα είναι «να μοιραστούμε τις απόψεις μας για τις συζητήσεις στην Αστάνα», διευκρίνισε η ίδια πηγή, η οποία χαρακτήρισε «μεγάλη επιτυχία, τεράστιο βήμα μπροστά» τις ειρηνευτικές συνομιλίες στην πρωτεύουσα του Καζακστάν.
Πολλοί από τους αντάρτες που ήταν παρόντες στην Αστάνα δήλωσαν πάντως ότι δεν έχουν λάβει πρόσκληση για τη Μόσχα, όμως είναι έτοιμοι να μεταβούν στη ρωσική πρωτεύουσα, αν τους ζητηθεί.
Σύροι αντιπολιτευόμενοι έχουν γίνει επανειλημμένα δεκτοί στη Μόσχα, όμως θα είναι η πρώτη φορά για τους αντάρτες που ελέγχουν μαχητές και εδάφη στη Συρία.
Στο μεταξύ ο Λαβρόφ επεσήμανε ότι η Ρωσία θα ενισχύσει τη συνεργασία της με την Τουρκία, το Ιράν και άλλες χώρες της περιοχής για να προσπαθήσει να επιλύσει την κρίση στη Συρία.
«Ενισχύουμε τη συνεργασία με την Τουρκία, το Ιράν και άλλες περιφερειακές χώρες για να επιλύσουμε τα άμεσα ζητήματα της συριακής κρίσης. Χάρη στις συντονισμένες προσπάθειες (…) κατέστη δυνατό να απελευθερώσουμε το Χαλέπι από τους εξτρεμιστές, στη συνέχεια να εισάγουμε τον τερματισμό των εχθροπραξιών στη βάση της συμφωνίας της 29ης Δεκεμβρίου», εξήγησε ο Ρώσος υπουργός απευθυνόμενος στο κοινοβούλιο.
Εξάλλου το Κρεμλίνο χαρακτήρισε τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις στην Αστάνα επιτυχημένες και πρόσθεσε ότι ενδέχεται να οργανωθούν και άλλες στο μέλλον, αν υπάρξει ανάγκη.
Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι οι συνομιλίες ενδέχεται να δώσουν ώθηση στις διαπραγματεύσεις που θα διεξαχθούν στη Γενεύη υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.
