Σήμερα ξέρουμε με βεβαιότητα ότι ο ακήρυχτος πόλεμος μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων της μεταπολεμικής υφηλίου, ΗΠΑ και ΕΣΣΔ δηλαδή, λίγο έλειψε να φέρει τον πυρηνικό όλεθρο στον κόσμο, καθώς ο ανταγωνισμός υπήρξε λυσσαλέος και το κλίμα τεταμένο.
Αναρίθμητα ζοφερά γεγονότα κόσμησαν τις σελίδες των ιστορικών πονημάτων της ψυχροπολεμικής περιόδου, καθώς οι τόσες δεκαετίες που μέτρησε το κρυφτοκυνηγητό Ρώσων και Αμερικάνων ήταν προφανώς επαρκής χρόνος για κάθε είδους τρέλα και παραλογισμό.
Πλάι στα μεγάλα και τρανά υπήρξαν όμως και μια σειρά από λιγότερο γνωστά γεγονότα, που δεν στερούνται φυσικά τίποτα από τα δημοφιλέστερα ξαδερφάκια τους σε όρους αχρειότητας και νευρωσικής καχυποψίας.
Ψυχροπολεμικά στιγμιότυπα δηλαδή όπως…
Η CIA πολέμησε τη σοβιετική επιρροή με αφηρημένη τέχνη
Η ερώτηση είναι όσο πιο γελοία παίρνει, αλλά θα την κάνουμε: μπορεί να χρησιμοποιηθεί η σύγχρονη τέχνη ως όπλο κατά της ψυχροπολεμικής σοβιετικής προπαγάνδας; Αν είσαι η CIA της εποχής, μπορεί και παραμπορεί! Γι’ αυτό εξάλλου χρηματοδοτούσε αβέρτα αφηρημένους καλλιτέχνες για περισσότερο από δύο δεκαετίες. Βλέπετε η CIA πίστεψε ότι το μοντερνιστικό κίνημα της αφηρημένης ζωγραφικής θα ήταν ένα έξοχο παράδειγμα ελεύθερης σκέψης και δυτικής πρωτοπορίας, σε αντίθεση με την ακαμψία και την υποταγή του σοσιαλιστικού ρεαλισμού.
Κι όλα αυτά, την ίδια στιγμή που οι αμερικανοί κριτικοί τέχνης και το κοινό δεν εκτιμούσαν καθόλου την αφηρημένη τέχνη. Παρά ταύτα, η CIA ανέλαβε το ιερό καθήκον να εξαπλώσει τη μοντερνιστική τεχνοτροπία χρηματοδοτώντας ένα ευρύτατο δίκτυο γκαλερί και φιλανθρωπικών σωματείων στα μήκη και τα πλάτη της Γης για την εξάπλωση του αφηρημένου εξπρεσιονισμού! Αυτό, σε συνδυασμό με τα διακριτικά παρακάλια της CIA σε ζάμπλουτους συλλέκτες, συνέβαλαν καθοριστικά στην εγκαθίδρυση του νέου κινήματος, μετατρέποντας την πρακτόρικη υπηρεσία σε θεσμό τέχνης! Οι περισσότερες εκθέσεις αφηρημένου εξπρεσιονισμού της δεκαετίας του 1950 έφεραν τη σφραγίδα της CIA…
Οι ΗΠΑ δίνουν κατά λάθος στην ΕΣΣΔ τον πρώτο πύραυλο αέρος-αέρος
Η Αμερική έδωσε κάποια στιγμή κατά τραγικό λάθος έναν τεχνολογικά προωθημένο πύραυλο στους Σοβιετικούς και έκτοτε το φυσούσε και δεν κρύωνε! Ή, για να είμαστε πιο ακριβείς, τον έδωσε στους Κινέζους, οι οποίοι τον παρέδωσαν σε ρώσικα χέρια.
Ο περίφημος Sidewinder ήταν ο πρώτος αμερικανικός πύραυλος αέρος-αέρος που κατασκευάστηκε ποτέ. Σχεδιασμένος από το Ναυτικό για τα αεροπλανοφόρα του, μπήκε αμέσως στο στόχαστρο της Αεροπορίας, η οποία τον υιοθέτησε για τα μαχητικά της. Αν και έμελλε να δει για πρώτη φορά μάχη όχι με την αμερικανική Αεροπορία, αλλά με τις ένοπλες δυνάμεις της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας στις επιχειρήσεις της κατά των κινέζων εθνικιστών στη Δεύτερη Κρίση της Ταϊβάν το 1958!
Οι ΗΠΑ εξόπλισαν τον κινέζικο στρατό με το καινοτόμο όπλο, προσπαθώντας να εκμεταλλευτούν τις περιπέτειες στις σχέσεις Κίνας και Σοβιετικής Ένωσης, αν και το πράγμα θα γυρνούσε μπούμερανγκ στους Αμερικανούς. Ένας από τους πυραύλους καρφώθηκε σε εχθρικό μαχητικό και δεν έσκασε, κι έτσι οι κινέζοι τον παρέδωσαν στους «κόκκινους» συμμάχους τους. Οι σοβιετικοί μηχανικοί έμαθαν τα μυστικά της νέας τεχνολογίας και οι Αμερικανοί έχασαν την πρωτοκαθεδρία στον αέρα, καθώς σύντομα η ΕΣΣΔ είχε στα χέρια της έναν ακόμα πιο προωθημένο πύραυλο αέρος-αέρος (τον AA-2). Ο εν λόγω «κόκκινος» πύραυλος θα προκαλούσε μεγάλους πονοκεφάλους στους Αμερικανούς στον Πόλεμο του Βιετνάμ…
Ο Νίξον προσποιείται πυρηνική επίθεση στην Ένωση
Ήταν Οκτώβριος του 1959 όταν βομβαρδιστικά εφοδιασμένα με πυρηνικά όπλα απογειώθηκαν από τις ΗΠΑ και έφτασαν αιφνιδιαστικά στον Βόρειο Πόλο, με την ριψοκίνδυνη επιχείρηση να μοιάζει με προσχεδιασμένη επίθεση στους κομμουνιστές! Δεν ήταν όμως, καθώς ήταν απλώς άλλος ένας τακτικισμός του Νίξον για να κρατήσει τους Σοβιετικούς μακριά από το Βιετνάμ. Η συλλογιστική του αμερικανού προέδρου ήταν απλή: αν κατάφερε να κάνει τους Ρώσους να πιστέψουν ότι ήταν παράτολμος και ακραία επιθετικός, τότε οι Σοβιετικοί θα έλεγαν στους Βορειοβιετναμέζους να κάνουν πίσω στον πόλεμο, μήπως και ο Νίξον κάνει κάτι βιαστικό και τρελό!
Η παράτολμη κίνηση του προέδρου ήταν μάλιστα τόσο μυστική που δεν τη γνώριζαν ούτε καν οι υψηλόβαθμοι στρατιωτικοί επιτελείς του. Στο τέλος βέβαια, αν ο στόχος του Νίξον ήταν να προκαλέσει κάποιου είδους σοβιετική αντίδραση, η όλη επιχείρηση στέφθηκε από αποτυχία, μιας και οι Ρώσοι παρέμειναν ψύχραιμοι και δεν απάντησαν στις επιθετικές αμερικανικές ενέργειες…
Οι Σοβιετικοί δημιουργούν ηλεκτρονικό πρόγραμμα που προβλέπει τη Μέρα της Κρίσης
Όταν ανέβηκε ο Ρόναλντ Ρίγκαν στο τιμόνι των ΗΠΑ το 1980, με τις αμερικανο-ρωσικές σχέσεις σε νέο ιστορικό χαμηλό, η οσμή του πυρηνικού πολέμου αναδύθηκε και πάλι. Κι έτσι οι Σοβιετικοί θέλησαν τώρα να εξορθολογήσουν την απάντησή τους σε ενδεχόμενη αμερικανική απειλή δημιουργώντας ένα λογισμικό που θα έδινε ακριβείς εκτιμήσεις για την πιθανότητα ξεσπάσματος πυρηνικού πολέμου!
Το πρόγραμμα δεχόταν πολλές μεταβλητές και μέσω περίπλοκων αλγορίθμων έβγαζε τελικούς υπολογισμούς, οι οποίοι ήταν ωστόσο τρομακτικοί για τους Ρώσους. Κι αυτό γιατί το RYAN, όπως ονομάστηκε, υπαινισσόταν πως οι Ρώσοι θα έχαναν τελικά τον Ψυχρό Πόλεμο. Και ακόμα χειρότερα, είπε στους δημιουργούς του πως οι Αμερικανοί είχαν πολλές πιθανότητες να προβούν σε αιφνιδιαστική πυρηνική επίθεση εναντίον τους.
Την ίδια ώρα, η βασικότερη παραδοχή του προγράμματος ήταν πως αν οι ΗΠΑ γίνονταν σημαντικά δυνατότερες από την ΕΣΣΔ, τότε θα ορμούσαν στην Ένωση με ό,τι είχαν. Οι Ρώσοι κινητοποίησαν τις μυστικές τους υπηρεσίες για να εφοδιάσουν το RYAN με περισσότερα δεδομένα και πιο ασφαλείς εκτιμήσεις, αν και τα εξαγόμενα του λογισμικού ήταν ολοένα και χειρότερα για τους Σοβιετικούς.
Η σοβιετική παράνοια άγγιξε τον κολοφώνα της το 1983, όταν το ΝΑΤΟ έκανε μια τεράστια στρατιωτική άσκηση την ώρα που ο σοβιετικός ηγέτης Γιούρι Αντρόποφ έπεφτε βαριά άρρωστος. Το RYAN χτύπησε κόκκινο, θεωρώντας πως οι Αμερικανοί ήταν έτοιμοι να πλήξουν με πυρηνικά τη Ρωσία και λίγο έλειψε να χτυπήσουν πρώτοι και αιφνιδιαστικά οι Σοβιετικοί, αν και μετά το πέρας της νατοϊκής άσκησης η ένταση εκτονώθηκε.
Επειδή όμως ο πλανήτης έφτασε και πάλι κοντά στον πυρηνικό όλεθρο, ο Ρίγκαν αποφάσισε να ακολουθήσει μια πιο διαλλακτική στάση, ακυρώνοντας τελικά την προηγούμενη εντολή του για παραβιάσεις του ρωσικού εναέριου χώρου και επιθετικούς στρατιωτικούς τακτικισμούς…
ΗΠΑ και ΕΣΣΔ λίγο έλειψε να πάνε στο Φεγγάρι μαζί
Παρά το γεγονός ότι ο Κένεντι είχε κάνει το 1961 τη μεγαλόστομη ανακοίνωση ότι η Αμερική θα προσεδαφιζόταν στη Σελήνη πριν από το τέλος της δεκαετίας του 1960, η κατάσταση μόνο ελπιδοφόρα δεν φαινόταν το 1963. Την ίδια στιγμή, οι σχέσεις των δύο υπερδυνάμεων περνούσαν μια σχετικά ακύμαντη φάση, ενώ στο εσωτερικό της Αμερικής οι πανάκριβες διαστημικές φιλοδοξίες του προέδρου δεν έμοιαζε να βρίσκουν κυβερνητικό έρεισμα.
Κανείς δεν ήθελε να ξοδέψει δισεκατομμύρια δολάρια για μια τέτοια τρέλα και ακριβώς στο πλαίσιο αυτό, ο Κένεντι πρότεινε στην ομιλία του στα Ηνωμένα Έθνη μια κοινή αποστολή Αμερικανών και Σοβιετικών στη Σελήνη! Οι Σοβιετικοί τήρησαν δημοσίως μια προσεκτικά επιφυλακτική στάση, αν και η αμερικανική πρόταση συζητήθηκε ευρέως και απορρίφθηκε τελικά από τον Νικίτα Χρουστσόφ. Λίγους μήνες αργότερα ωστόσο ο ηγέτης της Ένωσης φαίνεται ότι το ξανασκέφτηκε, πιστεύοντας ότι μια κοινή αποστολή στο Φεγγάρι θα ήταν ιδιαιτέρως ευνοϊκή για τη χώρα του, μιας και οι Σοβιετικοί θα αποκτούσαν γνώση της απόρρητης αμερικανικής τεχνολογίας.
Η φημολογούμενη μάλιστα επίσκεψη του Κένεντι στην ΕΣΣΔ το 1964 θα έκλεινε τη συμφωνία, αν και όπως ξέρουμε κάτι τέτοιο δεν θα συνέβαινε ποτέ, μιας και στις 22 Νοεμβρίου 1963 ο αμερικανός πρόεδρος θα έπεφτε νεκρός. Ο Χρουστσόφ δεν εμπιστευόταν καθόλου τον διάδοχο του Κένεντι, κι έτσι η κοινή αποστολή θάφτηκε κάτω από τις αμοιβαίες υποψίες, γεννώντας παρόλα αυτά ένα τεράστιο ψυχροπολεμικό ερωτηματικό τι θα γινόταν αν το πλάνο είχε τελεσφορήσει. Ενδεχομένως, όλη η πορεία του Ψυχρού Πολέμου θα είχε πάρει άλλη τροπή…
