Λογοτεχνικά έργα που ενέπνευσαν εγκλήματα

Η λογοτεχνία υποτίθεται ότι ξυπνά στον αναγνώστη αισθήματα ηρωισμού, φιλίας, σεβασμού και ανοχής, καλά πράγματα δηλαδή και καλοδεχούμενα από τις περισσότερες κοινωνίες. Οι συγγραφείς κάνουν εξάλλου ό,τι μπορούν για να αποκτήσουν οι ιστορίες τους, πέρα από απήχηση, και διδακτικό περίβλημα, με τον ηθοπλαστισμό να είναι συχνά ο άμεσος στόχος του πονήματος. Κι έτσι το τελευταίο πράγμα που περιμένει ένας συγγραφέας είναι να μετατραπεί το βιβλίο του σε πηγή έμπνευσης για κακοποιούς και λοιπούς εγκληματίες, πυροδοτώντας πράξεις αποτρόπαιες και κατακριτέες. Σταθμός εδώ είναι «Ο φύλακας στη σίκαλη» του Σάλιντζερ, το αριστούργημα της λογοτεχνίας με το οποίο είχε ψύχωση ο δολοφόνος του Τζον Λένον, Μαρκ Τσάπμαν! Ο τύπος ήθελε μέχρι Κι το όνομά του να αλλάξει υιοθετώντας το λογοτεχνικό όνομα του ήρωα του μυθιστορήματος, ενώ αντίτυπο του βιβλίου βρέθηκε στα προσωπικά του αντικείμενα τη στιγμή που συνελήφθη, αφότου πυροβόλησε το «Σκαθάρι» τέσσερις φορές. Αλλά δεν είναι φυσικά το μόνο…

Η σειρά του «Θεμελίου» – Ισαάκ Ασίμοφ

Η σειρά των βιβλίων του ογκόλιθου της επιστημονικής φαντασίας «The Foundation Series» («Θεμέλιο», «Δεύτερο Θεμέλιο», «Θεμέλιο και Αυτοκρατορία» κ.λπ. στα ελληνικά) εκδόθηκε από το 1942- 1943 και μας τοποθετεί σε ένα σύμπαν όπου κυβερνάται από μια παρακμασμένη γαλαξιακή αυτοκρατορία. Ένας από τους βασικούς χαρακτήρες και η κρυφή κοινότητα των επιστημόνων του προσπαθούν να σώσουν τον πολιτισμό από την οριστική εξαφάνισή του και αντιλαμβάνονται κάποια στιγμή ότι ο μόνος τρόπος είναι να μεταστραφούν όλοι σε μια θρησκεία, καθώς είναι ο καλύτερος μηχανισμός χειραγώγησης της μάζας. Παρά τις επικριτικές απόψεις του ίδιου του Ασίμοφ για τα θρησκευτικά οικοδομήματα, το έργο του αυτό ενέπνευσε τον ιάπωνα μύστη Aum Shinrinko, ο οποίος πίστεψε ότι τα διδάγματα του πιονέρου της επιστημονικής φαντασίας θα μπορούσαν να βρουν εφαρμογή στη σύγχρονη Ιαπωνία! Ο σαλεμένος ηγέτης της μυστικής σέχτας κήρυττε τώρα ότι το τέλος έρχεται και μόνο οι πιστοί ακόλουθοί του θα σώζονταν από την καταστροφή. Όταν οι προφητείες του δεν επιβεβαιώθηκαν, ο Shinrinko διέταξε το τρομοκρατικό χτύπημα στο μετρό του Τόκιο με το τοξικό αέριο σαρίν (20 Μαρτίου 1995), το οποίο άφησε 12 νεκρούς και 5.000 τραυματίες…

«Ο μυστικός πράκτορας» – Τζόζεφ Κόνραντ

Άλλο ένα μυθιστόρημα που ενέπνευσε στον αναγνώστη όλα τα λάθος αισθήματα ήταν η περίφημη κατασκοπική ιστορία του Κόνραντ, η οποία τοποθετείται στον 19ο αιώνα και παρακολουθεί τη ζωή ενός καθηγητή πανεπιστημίου και κατάσκοπου που μετατρέπεται σε αναρχικό και ανατινάζει το Αστεροσκοπείο του Γκρίνουιτς για να αναγκάσει τη βρετανική κυβέρνηση σε αυστηρότερα μέτρα κατά των εξτρεμιστικών ομάδων και της τρομοκρατίας. Το λογοτέχνημα είχε κατακλυσμιαίο αντίκτυπο στον Τed Kaczynski, τον διαβόητο αναρχικό εξτρεμιστή των ΗΠΑ που ονομάστηκε «Unabomber» από το κύμα των βομβιστικών επιθέσεων που εξαπέλυσε μεταξύ 1978-1995 κατά αμέτρητων στόχων, σκοτώνοντας 3 ανθρώπους και αφήνοντας άλλους 20 τραυματίες. Ο ίδιος ομολόγησε ότι το μυθιστόρημα το είχε διαβάσει αναρίθμητες φορές και χρησιμοποιούσε μάλιστα ως επαναστατικό ψευδώνυμο το «Κόνραντ». Η οικογένειά του αποκάλυψε αργότερα ότι ως παιδί κοιμόταν με τον «Μυστικό πράκτορα» στο προσκέφαλό του…

«To Howard Hughes: A Modest Proposal» – Joe Haldeman

Το διήγημα του Haldeman δημοσιεύτηκε στο λογοτεχνικό περιοδικό «Magazine of Science Fiction & Fantasy» το 1974 και έγινε επίσης αντικείμενο διεστραμμένης μετάφρασης. Στο έργο περιγράφεται ο εκβιασμός που κάνει κάποιος στον πλανήτη και οδηγεί σε παγκόσμιο αφοπλισμό, όταν απειλεί την οικουμένη με τη δική του πυρηνική βόμβα. Στην προσπάθειά του μάλιστα να κάνει το διήγημά του όσο πιο ακριβές παίρνει, ο συγγραφέας έδωσε μια λεπτομερέστατη περιγραφή για το πώς αποκτάς πλουτώνιο αλλά και πώς κατασκευάζεις μια μικρής ισχύος ατομική βόμβα! Η συνέχεια ήταν αναπάντεχη: ένα γράμμα κατέφτασε στο γραφείο του δημάρχου του Λος Άντζελες απαιτώντας 1 εκατ. δολάρια για να μην πυροδοτηθεί η ατομική βόμβα και αφανιστεί η πόλη! Η περιγραφή ήταν μάλιστα τόσο ακριβής που οι πολιτειακές αρχές αποφάσισαν να ενδώσουν στα αιτήματα του εκβιαστή, δίνοντάς του ό,τι ζήτησε. Το FBI ανακάλυψε λίγο αργότερα ότι ο πυρηνικός εκβιαστής ήταν ένα 15χρονο αγόρι θαυμαστής του διηγήματος του Haldeman…

«Stranger in a Strange Land» – Robert Heinlen

Άλλο ένα μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας που έγινε διάσημο για όλους τους λάθος λόγους, αυτό πυροδότησε ένα πρωτόγνωρο κύμα βίας και παραφροσύνης στις ΗΠΑ. Κι αυτό γιατί ήταν το αγαπημένο βιβλίο του Τσαρλς Μάνσον, το αρχιμήδειο σημείο της σκοτεινής του φιλοσοφίας αλλά και η βάση η ίδια της σαλεμένης σέχτας του! Σύμφωνα με τον ίδιο τον Μάνσον αλλά και τα μέλη της κοινότητάς του, η συμμορία είχε υιοθετήσει τις ιδέες αλλά την ορολογία του βιβλίου στα ανατριχιαστικά τελετουργικά τους, με τον ηγέτη να παραθέτει τα πολύτιμα μαθήματα που πήρε από το κείμενο ως άλλοθι για τη σειρά των φονικών που εκτέλεσε η Οικογένεια Μάνσον. Το ίδιο βιβλίο ενέπνευσε αρκετές ακόμα πολυγαμικές ομάδες και μυστικιστικές σέχτες, με τις ιδέες του Heinlen να βρίσκουν άμεση εφαρμογή σε παγανιστικές οργανώσεις ανά την οικουμένη…

«Το κουρδιστό πορτοκάλι» – Άντονι Μπέρτζες

Η κινηματογραφική μεταφορά της δυστοπικής νουβέλας του Μπέρτζες από τον μετρ Στάνλεϊ Κιούμπρικ πυροδότησε λαϊκή κατακραυγή σε πολλές γωνιές της οικουμένης και οδήγησε συχνά-πυκνά σε απόσυρση της ταινίας από τις σκοτεινές αίθουσες. Το έργο παρακολουθεί τις περιπέτειες μιας συμμορίας νεαρών διεστραμμένων σαδιστών που επιτίθενται σε άστεγους, κλέβουν, ξυλοκοπούν και βιάζουν ό,τι βρουν. Κι ενώ δεν εξιδανικεύει φυσικά την εγκληματική συμπεριφορά, υπάρχουν φορές που την απεικονίζει ως κοινωνική εξέγερση κατά της καταπιεστικής εξουσίας. Με το που βγήκε το βιβλίο και η ταινία αργότερα, ο Τύπος κατηγόρησε προσωπικά τους Μπέρτζες και Κιούμπρικ ως ηθικούς αυτουργούς για μια σειρά από βίαια ξεσπάσματα στο Λονδίνο που στράφηκαν κατά των αστέγων. Μια από τις συμμορίες των νεαρών ταραξιών επιδιδόταν μάλιστα σε βιασμούς γυναικών τραγουδώντας το «Singin’ in the Rain»! Στον απόηχο της έκνομης συμπεριφοράς, η κατακραυγή κατά του Κιούμπρικ θα έκανε χρόνια να καταλαγιάσει…

«The Camp of the Saints» – Jean Raspail

Η γραμμή μεταξύ κριτικής και προπαγάνδας ξεπεράστηκε εμφανώς στο έργο του γάλλου μυθιστοριογράφου που στρεφόταν ανοιχτά κατά της μετανάστευσης. Παίζοντας με τους φόβους των Γάλλων για τις ορδές των αλγερινών μεταναστών, ο Raspail πυροδότησε μια λαίλαπα ξενοφοβίας, ρατσισμού και βίας κατά της αλγερινής παροικίας στη Γαλλία, καθώς στο βιβλίο δεν μάσησε τα διχαστικά του λόγια χαρακτηρίζοντας τους Αλγερινούς «αναμαλλιασμένα, μελαμψά και περιφρονημένα φαντάσματα». Το βιβλίο οδήγησε σε εθνικό και φυλετικό μίσος όχι μόνο στη Γαλλία, αλλά και στις ΗΠΑ. Ακόμα και δεκαετίες μετά την έκδοσή του, οι λευκοί αμερικανοί ρατσιστές και ακροδεξιοί το χρησιμοποιούσαν για να περιγράψουν τους μεξικανούς μετανάστες, καθώς θεωρούσαν ιδανικές και αρμόζουσες τις κορώνες του Raspail κατά της πολυσυλλεκτικότητας. Η απόπειρα του γάλλου λογοτέχνη να κάνει κατάφωρη προπαγάνδα με όχημα τη λογοτεχνία στέκει φάρος στρατευμένης τέχνης και το δηλητήριο που έχυσε σε Γαλλία και ΗΠΑ δύσκολα θα ξεπεραστεί…