Ο Ντόναλντ Τραμπ πυροδότησε αναταράξεις στο ΝΑΤΟ με την απαίτησή του για αύξηση των αμυντικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ, την ώρα που μόλις 24 από τα 32 μέλη της συμμαχίας πληρούν τον στόχο του 2%. Το αίτημα αυτό θα βρεθεί στο επίκεντρο της συνάντησης των υπουργών Άμυνας του ΝΑΤΟ και της Διάσκεψης Ασφαλείας του Μονάχου, καθώς οι σύμμαχοι εξετάζουν την ανάγκη αποτροπής της Ρωσίας και τη διατήρηση του ενδιαφέροντος των ΗΠΑ για την Ευρώπη, ενώ αντιμετωπίζουν περιορισμούς στους προϋπολογισμούς τους.
Οικονομικές προκλήσεις και διχασμός στο ΝΑΤΟ
Όπως αναφέρει το Politico, παρά τις πιέσεις του Τραμπ, οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες και ο Καναδάς αδυνατούν να αυξήσουν ραγδαία τους αμυντικούς τους προϋπολογισμούς. «Δεν νομίζω ότι πολλές χώρες θα δεσμευτούν άμεσα για το 5%, καθώς ο ρυθμός αύξησης εξαρτάται από την οικονομική τους κατάσταση», δήλωσε η Κάρεν Πιρς, απερχόμενη πρέσβειρα του Ηνωμένου Βασιλείου στις ΗΠΑ.
Ο Πιτ Χέγκσεθ, νέος υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, προειδοποίησε ευθέως από την έδρα του ΝΑΤΟ ότι οι ΗΠΑ δίνουν προτεραιότητα στην αποτροπή πολέμου με την Κίνα στον Ειρηνικό και ότι οι Ευρωπαίοι πρέπει να αναλάβουν μεγαλύτερη ευθύνη για την ασφάλειά τους.
Τρεις ομάδες χωρών στο ΝΑΤΟ
Η απαίτηση του Τραμπ έχει διχάσει τους ευρωπαίους συμμάχους σε τρεις ομάδες:
Χώρες κοντά στο 5%: Οι Βαλτικές χώρες και η Πολωνία, που βρίσκονται κοντά στο 5% λόγω της απειλής από τη Ρωσία και επιθυμούν να διατηρήσουν καλές σχέσεις με τις ΗΠΑ.
Μέτρια αύξηση: Οι σκανδιναβικές χώρες και το Ηνωμένο Βασίλειο, που εξετάζουν αυξήσεις έως 3,5%, αλλά απορρίπτουν το 5%.
Διστακτικές χώρες: Η μεγαλύτερη ομάδα χωρών, που διστάζουν να αυξήσουν δραστικά τις δαπάνες λόγω οικονομικών περιορισμών ή διαφορετικής εκτίμησης των απειλών.
Πιέσεις για αύξηση δαπανών και εμπόδια στην αμυντική βιομηχανία
Η κατεύθυνση προς υψηλότερες αμυντικές δαπάνες είναι δεδομένη. Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, δήλωσε ότι ο νέος στόχος που θα αποφασιστεί στη Σύνοδο της Χάγης θα είναι πάνω από το 3%. Ωστόσο, η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία αδυνατεί να καλύψει τη ζήτηση για στρατιωτικό εξοπλισμό, όπως τανκς, μαχητικά αεροσκάφη και πυρομαχικά.
Ο Καναδάς εξέφρασε επίσης ανησυχίες για την αδυναμία απορρόφησης τέτοιων αυξήσεων, με τον υπουργό François-Philippe Champagne να τονίζει ότι είναι απαραίτητο να εξεταστεί η σημερινή βιομηχανική ικανότητα, πριν τεθούν υψηλότεροι στόχοι.
Δημοσιονομικοί περιορισμοί και κοινωνικές πιέσεις
Πολλές χώρες του ΝΑΤΟ αντιμετωπίζουν δημοσιονομικούς περιορισμούς, καθιστώντας δύσκολη την επίτευξη του στόχου του 5%. Η Εσθονία και η Λιθουανία δήλωσαν ότι δεν μπορούν να αυξήσουν τις δαπάνες χωρίς ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, ενώ η Ιταλία και η Πολωνία ζητούν αλλαγές στους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ.
Ακόμη και η επίτευξη του 3% απαιτεί σημαντικές αυξήσεις στον αμυντικό προϋπολογισμό. Στη Γαλλία, για παράδειγμα, η προσθήκη 1% του ΑΕΠ στον αμυντικό προϋπολογισμό θα απαιτούσε επιπλέον 30 δισ. ευρώ ετησίως, κάτι που θεωρείται δύσκολο με δεδομένο το υψηλό δημοσιονομικό έλλειμμα.
Η μείωση των κοινωνικών δαπανών για την αύξηση των αμυντικών προϋπολογισμών θεωρείται πολιτικά δύσκολη. Ο ιταλός υπουργός Εξωτερικών, Αντόνιο Ταγιάνι, δήλωσε: «Είμαι υπέρ του 2%, αλλά μην με αναγκάσετε να μειώσω τις δαπάνες για την υγεία».
Ακόμη και οι χώρες που βρίσκονται κοντά στη Ρωσία, όπως η Λιθουανία, εμφανίζονται επιφυλακτικές.
«Η μείωση των δαπανών για την εκπαίδευση και την υγεία δεν είναι βιώσιμη λύση», δήλωσε η υπουργός Άμυνας της Λιθουανίας, Ντοβίλε Σακαλιενέ.
Η πορεία προς υψηλότερες δαπάνες
Καθώς οι περισσότερες χώρες δεν μπορούν να φτάσουν το 5%, οι ευρωπαϊκοί στρατοί πιέζουν τις ΗΠΑ να επικεντρωθούν στην αύξηση των δαπανών βήμα προς βήμα, χωρίς να προσδιορίζεται απόλυτα ο στόχος του 5%. «Αυτό που έχει σημασία είναι η κατεύθυνση και όχι το ακριβές νούμερο», ανέφερε ευρωπαϊκή στρατιωτική πηγή.
Το αίτημα του Τραμπ έχει θέσει το ΝΑΤΟ μπροστά σε δύσκολες αποφάσεις, με την ανάγκη ενίσχυσης της άμυνας να συγκρούεται με οικονομικούς και κοινωνικούς περιορισμούς.
